Η παράσταση της ομάδας C. for Circus «Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον», σε κείμενο και σκηνοθεσία Βαλέριας Δημητριάδου, θέτει στο σανίδι του Θεάτρου Metropolitan το φλέγον ζήτημα του sex trafficking· από 14 Φεβρουαρίου και για λίγες παραστάσεις.
«Η παράσταση “Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον” είναι οι ηθοποιοί της! Το πιο πολύτιμο δώρο σε αυτό το ταξίδι! Έχω έντεκα ηθοποιούς, που με εμπιστεύτηκαν κάθε δευτερόλεπτο της πρόβας», καταθέτει η Βαλέρια Δημητριάδου στο TheOpinion.
Το έργο, ο τίτλος του οποίου είναι εμπνευσμένος από το 2,8 Κεφάλαιο της «Γένεσις» της Παλαιάς Διαθήκης, πραγματεύεται μία από τις ισχυρότερες μορφές έμφυλης βίας: το «αόρατο» έγκλημα, γνωστό ως sex trafficking.
Βαλέρια, ανήκεις κι εσύ στις προσωπικές μου διαπιστώσεις ότι, η Νομική, βγάζει τους καλύτερους…καλλιτέχνες! Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σου με το ευρύτερο πολιτιστικό κομμάτι;
Λες να παίζει ρόλο η Νομική; Πράγματι, σπούδασα στη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Από το δεύτερο έτος ξεκίνησα, ερασιτεχνικά, στη φοιτητική ομάδα του Πολυτεχνείου. Εκεί, μάλιστα, γνωριστήκαμε με τους υπόλοιπους και φτιάξαμε τους C. for Circus, τo 2008.
Δεν σκόπευα να γίνω δικηγόρος. Ήμουν από τις κλασικές περιπτώσεις των καλών μαθητών, που δεν ‘ξεραν ακριβώς τι θέλουν και η Νομική ήταν μια επιλογή που, ενδεχομένως, να μπορούσες να κάνεις κι άλλα πράγματα μετά. Ένιωθα ότι δεν ταιριάζω, ήμουν «σαν τη μύγα μες το γάλα». Έδινα τα μαθήματά μου στις εξεταστικές κανονικά, αλλά το μυαλό μου ήταν στις πρόβες.
Όταν βρέθηκα εκτός Ελλάδος, είχα πάει Erasmus στην Τσεχία, αποφάσισα ότι θέλω να ασχοληθώ με το θέατρο· έγινε ξεκάθαρο μέσα μου, όταν απείχα από όλα. Επέστρεψα και τέλειωσα τη Νομική, έχω την τάση να μην αφήνω τα πράγματα. Έτσι, αποφάσισα να δώσω εξετάσεις στο Εθνικό· ήταν η μόνη χρονιά που μπορούσα, γιατί ήμουν είκοσι τεσσάρων.
Η ζωή μου άλλαξε απότομα, δεν το περίμενα η αλήθεια είναι. Ήταν απόφαση ζωής. Δεν με φανταζόμουν, παλιά, να μένω στην Αθήνα. Την αγαπάω πάρα πολύ τη Θεσσαλονίκη.
Και καθώς έχει πάρα πολλές παθογένειες ο χώρος μας και είμαι άνθρωπος που, συναισθηματικά, επιθυμώ να προστατεύω τον εαυτό μου από τοξικές συμπεριφορές, έπρεπε να επιλέξω με ποιον τρόπο θέλω να υπάρχω σε αυτόν τον χώρο.
Έχεις και κάποια καταγωγή από ‘δώ;
Όχι. Γεννήθηκα στη Γεωργία, μεγάλωσα στη Ρωσία και ήρθα στην Ελλάδα, στην Αλεξανδρούπολη συγκεκριμένα, το ’93· ήμουν πέντε χρόνων. Και, στα δεκαοχτώ μου, πέρασα στη Θεσσαλονίκη κι έμεινα έξι χρόνια.
Οπότε και εσύ αλλά και η ομάδα, C. for Circus, «κουβαλάτε» πολλή Θεσσαλονίκη…
Πολλή Θεσσαλονίκη… Είναι όλα μας τα φοιτητικά τα χρόνια, όλες αυτές οι αναμνήσεις της «ζύμωσης». Από τα δεκαοχτώ μέχρι τα είκοσι τέσσερα, θεωρώ ότι είναι μια πάρα πολύ κομβική περίοδος για το πώς χτίζεται η προσωπικότητά σου, η φιλοσοφία σου.
Κι εμείς, όλο αυτό, το χτίσαμε μαζί. Γίναμε ομάδα, είμαστε ομάδα πολλά χρόνια· τώρα, τον Μάιο, θα κλείσουμε δεκαέξι χρόνια.
«Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον»: είναι η πρώτη σου συγγραφική και σκηνοθετική απόπειρα, σωστά;
Ναι, σωστά. Πάντα έγραφα, πιο πολύ, όμως, για ‘μένα. Δεν τα θεωρούσα ποτέ ολοκληρωμένα κι ούτε είχα σκοπό να τα μοιραστώ, με πολύ δικούς μου ανθρώπους μόνον.
Αυτό ήταν το πρώτο έργο στο οποίο είχα πολύ συγκεκριμένο στόχο. Γράφτηκε τον Φλεβάρη του ’21, στο δεύτερο κύμα της καραντίνας, αλλά το σκεφτόμουν από πιο πριν. Είχα, τότε, τον χρόνο και τη διάθεση να ασχοληθώ, να διαβάσω, να το οραματιστώ και να το γράψω. Βέβαια, όταν το έγραψα, δεν είχα στον νου μου ότι θέλω να το σκηνοθετήσω. Ήθελα, απλώς, να γράψω αυτό το θεατρικό έργο. Ήταν η ανάγκη μου.
Ακόμα και στις ταινίες, έχουμε εξοικειωθεί με το να παρακολουθούμε μια συγκεκριμένη θεματολογία. Το trafficking είναι το γνωστό «αόρατο» έγκλημα ούτως ή άλλως, έτσι λέγεται κι εγκληματολογικά, επειδή δεν μπορείς, ακριβώς, να το εντοπίσεις. Έτσι το αντιμετωπίζουμε κι εμείς, σαν «αόρατο» έγκλημα.
Αναρωτιέμαι εάν στο εν λόγω έργο, και εξαιτίας του περιεχομένου, φάνηκαν χρήσιμες οι νομικές σου γνώσεις. Τις αξιοποίησες με κάποιον τρόπο;
Νομίζω ότι, αυτά που χρειάστηκαν στο έργο, θα τα ήξεραν και κάποιοι χωρίς να έχουν σπουδάσει Νομική. Ή θα μπορούσαν να τα βρουν πολύ εύκολα. Δεν ξέρω αν με βοήθησε σε σχέση με το θέμα του έργου.
Η Νομική με έχει βοηθήσει στο να μπορώ να οργανώνω τη σκέψη μου και να είμαι συγκεκριμένη. Σε πιο πρακτικά ζητήματα, δηλαδή. Επειδή ακριβώς η τέχνη, πολλές φορές, φέρει κι ένα χάος και η διαδικασία των προβών φέρει ένα χάος, η Νομική τοποθετεί τη σκέψη σου. Οπότε, έμαθα να έχω αρχή-μέση-τέλος, συγκεκριμένη στόχευση, να ξέρω τι λειτουργεί και τι δεν λειτουργεί δραματουργικά.
Μου ανέφερες ότι ήταν κάτι το οποίο σκεφτόσουν, αλλά τι σε παρακίνησε ώστε, τελικά, να καταπιαστείς;
Εκ των υστέρων συνειδητοποιώ ποια μπορεί να είναι τα αίτια. Σίγουρα παίζει ρόλο η καταγωγή μου. Σίγουρα παίζει ρόλο όλη αυτή η ιστορία με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και με τις άπειρες γυναίκες, Ρωσίδες, που υπήρξαν θύματα trafficking· με την «ταμπέλα» της Ρωσίδας-πουτάνας, ενώ ήταν θύματα trafficking. Είναι οι ιστορίες που γνώριζα από μικρή. Αλλά δεν θεωρώ πως ήταν κάτι συνειδητό.
Ήταν, απλώς, μια πληροφορία που υπήρχε μέσα μου. Προφανώς, τώρα, βρήκε τον δρόμο της. Το πήρα απόφαση, όταν έγινε το κίνημα #MeToo. Εκεί είπα ότι, αφού με απασχολεί αυτό το θέμα, θα το κάνω· σαν να μου έσπρωξε κάποιος την πλατούλα και μου είπε «Κάντο!».
Η έρευνά σου υπήρξε, τρόπον τινά, δημοσιογραφική; Προσέγγισες, ίσως, και κάποια άτομα; Πού βασίστηκες, δηλαδή;
Όχι, η αλήθεια είναι ότι δεν μίλησα με ανθρώπους. Οι πληροφορίες μου στηρίχθηκαν σε έρευνες, έψαχνα σε αγγλική βιβλιογραφία. Διάβασα πολλά ξένα άρθρα για να καταλάβω, παγκοσμίως, τι γίνεται.
Για τα δεδομένα στην Ελλάδα, βασίστηκα σε στοιχεία της ΜΚΟ «Α21», στη Θεσσαλονίκη, και σε κάποιες συνεντεύξεις του Ηρακλή Μοσκώφ. Περισσότερο χρησιμοποίησα το ίντερνετ και τα βιβλία.
Με τα βιβλία, βέβαια, το πρόβλημα ήταν ότι, τα στατιστικά, αλλάζουν χρόνο με τον χρόνο. Δεν μπορείς να βασιστείς σε κάτι που έχει γραφτεί το 2000 και σου μιλάει για τις Βαλκανικές χώρες, τη Ρουμανία και τη Ρωσία, όταν τώρα γίνονται τόσοι πόλεμοι και βλέπεις τα προσφυγικά κύματα που έρχονται. Αλλάζουν τα δεδομένα διαρκώς.
Επειδή ακριβώς αλλάζουν και δεν μπορούμε να είμαστε αντικειμενικοί, όταν ξεκίνησες την αναζήτηση και αντίκρισες κάποιους αριθμούς τότε –τώρα έχουν αλλάξει- ποια ήταν η αντίδρασή σου από τα ποσοστά του sex trafficking;
Σοκαρίστηκα! Γιατί, τότε, συνειδητοποίησα ακόμα περισσότερο και αναρωτήθηκα πώς γίνεται να είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός και να μην έχουμε ιδέα! Δεν είχα ιδέα ότι είναι τόσο μεγάλο το πρόβλημα, τόσο μεγάλο το κύκλωμα.
Προσωπικά, δεν μπορώ να διανοηθώ ότι, εν έτει 2024, σε μια ανεπτυγμένη χώρα –δεν αναφέρομαι, σαφώς, σε εμπόλεμες ζώνες ή καταστάσεις μετανάστευσης- και με όλη την πληροφορία διαθέσιμη, υπάρχει κόσμος που μπορεί να «θαμπωθεί» και να ξεγελαστεί και να πέσει θύμα trafficking.
Είναι χειρότερα τώρα. Ζούμε στην εποχή της εικόνας, του «φαίνεσθαι». Όλα τα κορίτσια ζουν για το instagram, την εικόνα τους και την ανάγκη της αποδοχής και της επιβεβαίωσης.
Τα πιο πιθανά θύματα είναι έφηβες κοπέλες. Ενδεχομένως κι εγώ στην ηλικία τους να μην σκεφτόμουν έτσι για κάποιον, που θα μου μιλούσε μέσω του διαδικτύου. Οι traffickers έχουν τους σωστούς ανθρώπους να «κινούν τα νήματα», ανάλογα με το θύμα. Δεν θα πάει το μυαλό σου ότι υπάρχει κάτι τέτοιο από πίσω, αν είσαι ένα κορίτσι δεκαέξι ετών και σου μιλάει κάποιος και σου δίνει αυτό που έχεις εσύ ανάγκη.
Ένα, λοιπόν, αρκετά σκληρό ζήτημα, πώς επέλεξες να το παραθέσεις επί σκηνής;
Επειδή ακριβώς είναι σκληρό, ένιωθα ανήμπορη μπροστά σε αυτό. Γιατί, όσο και να διάβαζα όσο και να έβλεπα, δεν μπορώ να ξέρω πώς είναι αυτή η συνθήκη. Και πόσω μάλλον όταν μπαίνεις σε ένα πλαίσιο μυθοπλασίας κι όχι θεάτρου – ντοκιμαντέρ, που, εκεί, μπορεί να πάρεις αφηγήσεις όπως είναι και να φέρεις άλλα στοιχεία.
Όταν μπαίνεις στη διαδικασία να γράψεις ένα έργο με χαρακτήρες, με πλοκή και το οποίο να «στέκει», είναι πολλές οι δυσκολίες στο να μην υπάρχουν «τρύπες», στο να μην γίνει μελό ή γραφικό ή οτιδήποτε. Εκεί μπήκα στη διαδικασία -που με αφορά, ούτως ή άλλως, αυτό το είδος του θεάτρου- να κινείται σε δύο άξονες η γραφή· να είναι δύο κώδικες, δηλαδή, και αφηγηματικά και δραστικά.
Οπότε, σε πολλές σκηνές ωμής βίας που φέρουν το θέμα μπροστά στον θεατή -ακριβώς επειδή σέβομαι τον καθένα και το ζητούμενο δεν είναι να σοκάρω, αλλά περισσότερο ο άλλος να το σκεφτεί- ήρθε η αφήγηση λυτρωτικά. Και ο καθένας είναι σε θέση να το ακούσει και να το δει όπως θέλει. Πολλές σκηνές τις ακούς και δεν τις βλέπεις να διαδραματίζονται.
Σε μια αντίθετη περίπτωση, πιθανόν, να είχαμε και διαφορετικό από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Το μάτι του θεατή θα έπεφτε σε μια σκηνή σεξ και θα χανόταν η ουσία…
Ακριβώς. Το ίδιο ισχύει και με το γυμνό· ο θεατής θα εστιάσει στο γυμνό σώμα κι όχι στην ουσία της πράξης και της αφήγησης. Το τι αφηγείται, δηλαδή, αυτή η σκηνή.
Το θέμα «μικραίνει» σε τέτοιες περιπτώσεις. Θέλει πολύ λεπτή διαχείριση η βία, γιατί πρόκειται για ένα ρεαλιστικό έργο· πώς θα δείξεις κάποιον να χτυπάει έναν άλλον ή πώς θα δείξεις κάποιους να κάνουν σεξ. Όλα αυτά είναι πολύ δύσκολα στο θέατρο και χρειάζονται σκέψεις και μέσα διαφορετικά για να αποτυπωθούν όπως πρέπει.
Και φυσικά, μέσα σε όλο αυτό, επενδύεις την παράσταση και μουσικά.
Η αλήθεια είναι ότι, στις παραστάσεις της ομάδας, εγώ επιμελούμαι τη μουσική. Μ’ αρέσει πάρα πολύ, πάντα σκέφτομαι και μουσικά. Είναι λίγο αναπόσπαστο κομμάτι μου. Συνεργάζομαι και με άλλους μουσικούς, απλώς στο συγκεκριμένο έργο, όταν το έγραφα, φανταζόμουν τους ήχους του.
Αν σε βάλω να διαλέξεις μία από τις ιδιότητές σου, προς τα πού θα γείρει η ζυγαριά;
Αυτήν την περίοδο της ζωής μου τείνω προς το συγγραφικό, γιατί μού είναι πιο πρωτόγνωρο. Θέλω να το εξερευνήσω. Επειδή με την ομάδα συν-σκηνοθετούσαμε, βρισκόμουν στη διαδικασία να σκέφτομαι και σκηνοθετικά.
Ενώ το συγγραφικό, το να πλάθω έναν κόσμο και να εμπιστεύομαι τον εαυτό μου από το μηδέν, μου ‘χει κεντρίσει το ενδιαφέρον. Βέβαια, σε έναν χρόνο από τώρα, μπορεί να σου πω κάτι άλλο…
Περίμενες την επιτυχία της παράστασης και τις κριτικές που έχει αποσπάσει;
Πολύ ειλικρινά, όχι. Ίσα ίσα που το φοβόμουν, γιατί εγώ η ίδια, ως θεατής και αναγνώστρια, δεν θα επιλέξω να δω μια παράσταση με ένα τέτοιο θέμα. Δεν ξέρω για ποιον λόγο…
Ενδεχομένως, γιατί εθελοτυφλούμε και θέλουμε να αποφύγουμε να αντιμετωπίσουμε κάποια πράγματα. Ήθελα, απλώς, να αρέσει σε όσους τη δουν. Δεν φανταζόμουν, όμως, ότι θα πάει τόσο καλά.
Πληροφορίες
«Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον», σε κείμενο – σκηνοθεσία Βαλέριας Δημητριάδου
Metropolitan: The Urban Theater (Βασ. Όλγας 65 & Φλέμινγκ 2, Θεσσαλονίκη)
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη 14/02 στις 21.00, Πέμπτη 15/02 στις 21.00, Παρασκευή 16/02 στις 21.00, Σάββατο 17/02 στις 18.00 & 21.00, Κυριακή 18/02 στις 21.00
Εισιτήρια: Α’ Ζώνη: 22€ κανονικό & 18€ μειωμένο (φοιτητών, ανέργων, άνω των 65, ΑμεΑ, ατέλειες & ομαδικά), Β’ Ζώνη: 18€ κανονικό & 14€ μειωμένο (φοιτητών, ανέργων, άνω των 65, ΑμεΑ, ατέλειες & ομαδικά)
Προπώληση εισιτηρίων: more.com
Τηλέφωνο κρατήσεων: 231 128 4773
Διάρκεια: 100’
Το Θέατρο Metropolitan είναι προσβάσιμο σε αναπηρικά αμαξίδια
Δεν επιτρέπεται η είσοδος στο θέατρο μετά την έναρξη της παράστασης
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Βαλέρια Δημητριάδου
Σκηνικά – Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Επιμέλεια κίνησης: Ειρήνη Μακρή
Σχεδιασμός φωτισμών: Μελίνα Μάσχα
Πρωτότυπη μουσική: Βαλέρια Δημητριάδου
Σχεδιασμός ήχου: Φοίβος Παπαγιάννης
Βοηθός σκηνοθέτριας: Αντριάνα Ανδρέοβιτς
Στίχοι τραγουδιών: Μαρία – Ελισάβετ Κοτίνη
Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου, Πάτροκλος Σκαφίδας
Επικοινωνία – Προβολή: Λία Κεσοπούλου
Γραφιστική επιμέλεια: Indigo Creative
Κατασκευή booth: Παναγιώτης Μανίκας
Παραγωγή: C. for Circus
Οργάνωση – Εκτέλεση παραγωγής: Παναγιώτης Γαβρέλας
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά)
Αθηνά Αλεξοπούλου
Βαγγέλης Αμπατζής
Παναγιώτης Γαβρέλας
Ηλέκτρα Γεννατά
Κωνσταντίνος Κάππας
Χρύσα Κοτταράκου
Γρηγόρης Μπαλλάς
Μαρία Προϊστάκη
Αθηνά Σακαλή
Θανάσης Χαλκιάς
Σπύρος Χατζηαγγελάκης