Ζούμε σ’ εναν πολυτάραχο κόσμο που διαρκώς αλλάζουν οι σταθερές του. Τα νέα δεδομένα ξεκινούν από την κρίση μιας υπερχρεωμένης δύσης.
Οι πολίτες μετατρέπονται σε σκλάβους του χρέους των κρατών τους. Αυτό το προβληματικό κράτος αποκτά μια παράδοξη λειτουργία. Ενώ γεννά την ανασφάλεια λόγω των χρόνιων παθογενειών του, την ίδια στιγμή καλείται να θεραπεύσει την νέα αταξία που προκαλεί η οικονομική κρίση με μια επιδοματική πολιτική που δε λύνει κανένα απολύτως πρόβλημα. Ο στόχος των κυβερνώντων μέσω του κράτους είναι προφανής. Η εξάρτηση ολο και μεγαλύτερων ομάδων πολιτών από αυτή την ελλειμματική πολιτική, δημιουργεί το εκλογικό πελατολόγιο που πιστεύει αυτές τις υποσχέσεις για τις καλύτερες μέρες που θα έρθουν.
Γίνεται φανερό πως πολλοί αγκιστρώνονται πάνω στο κράτος θεωρώντας ότι είναι ο μοναδικός θεσμός που μπορεί να εγγυηθεί το μέλλον τους. Σε καλύτερες εποχές η πολιτική πράξη προέκυπτε από την σύγκρουση συμφερόντων που υπάρχουν μέσα στην κοινωνία. Οι κυβερνήσεις ψηφίζονται βάσει των λύσεων και των δυνατοτήτων εφαρμογής ενός κοινού καλού. Με αυτήν την κορυφαία δημοκρατική πράξη οι κυβερνήσεις ζητούν να τους δοθεί η εξουσία μέσω του κράτους να οδηγήσουν το σύνολο των πολιτών ώστε να υπηρετηθεί αυτό το κοινό αγαθό. Όμως σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία η ελεύθερη έκφραση των λαών για την διακυβέρνησή τους γίνεται μονόδρομος για την επιβίωσή τους. Δυστυχώς οι δυσκολίες δίνουν υπερβολική εξουσία και ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το βαθύ κράτος.
Ο φόβος των πολέμων, των τυφλών τρομοκρατικών χτυπημάτων, της ασφάλειας, της υγείας αποτελούν μια ασύμμετρη απειλή που γεννά αβεβαιότητα και σπρώχνει τον πολίτη στο να παραχωρήσει πολλά από τα δημοκρατικά του δικαιώματα. Ακόμα και να ανεχθεί ολοκληρωτικά καθεστώτα (Τουρκία, Ρωσία, Παλαιστίνη, Αφγανιστάν). Δεν αντιδρά στην προπαγάνδα, στην μαζική παρακολούθηση, στην υπερφορολόγηση, στην κατάσχεση της περιουσίας του, στην ελλιπή παροχή κρατικών υπηρεσιών, στην βία της αστυνομοκρατίας και του ελέγχου.
Ακόμα δεν καταφέραμε να βελτιώσουμε τον ορισμό του κράτους που δόθηκε στον προηγούμενο αιώνα: “Το κράτος είναι ένας θεσμός που αξιώνει να ασκεί ένα μονοπώλιο νόμιμης βίας στο πλαίσιο μιας ορισμένης εδαφικής περιοχής”(Max Weber). Όμως, τα τελευταία χρόνια κάποια κέντρα εξουσίας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία αυτοχρίζονται διαχειριστές αυτής της κρίσης και ορίζουν νέους κανόνες και θεωρίες για να ξεπεραστεί η κρίση. Αρχίζουν να εφαρμόζονται νέες τακτικές και σχέδια όπως “δημιουργική καταστροφή”, “τάξη μετά το χάος”, “επανεκκίνηση της οικονομίας” έχοντας οδηγό μόνο το δικό τους συμφέρον. Με αυτή την αναθεωρητική νοοτροπία συμπεριφέρονται και έξω από την επικράτειά τους και αρχίζει να δημιουργείται μια πολύ επικίνδυνη ισορροπία. Δεν είναι πολύ μακριά να επισκιάσει τα πάντα ο φόβος, ότι ξεκινά ο πόλεμος όλων, εναντίων όλων είτε με πολεμικές συρράξεις, είτε με στημένες χρεοκοπίες κρατών.
Στη χώρα μας, βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. Θα αρχίσουν οι υποσχέσεις, οι προτάσεις σωτηρίας, οι ουτοπίες, οι παραινέσεις να σταθούμε στην σωστή πλευρά της ιστορίας και όλα τα κλασικά των εκλογών. Μέχρι να πάμε στην κάλπη ας έχουμε στο μυαλό μας μια διαχρονική θέση του Γκαίτε που λέει: «Κανείς δεν είναι πιο απελπιστικά σκλαβωμένος, από αυτόν που νομίζει ότι είναι ελεύθερος».
