Η φράση «ζούμε στην εποχή της πληροφορίας» χρησιμοποιείται ιδιαιτέρως συχνά εδώ και αρκετό καιρό. Όμως για τον περισσότερο κόσμο είναι κενή νοήματος. Αυτή η νέα κοινωνία της πληροφορίας προσπαθεί να εμπεδώσει ότι το βασικό παραγωγικό της προϊόν είναι μεν άυλο αλλά κατ ουσίαν είναι η κινητήριος δύναμη της σύγχρονης δυτικής οικονομίας. Σε αυτή τη φάση της ανάπτυξής της, στοχεύει να ενσωματώσει τις πληροφοριακές τεχνολογίες σε όλα τα είδη παραγωγής και υπηρεσιών. Έτσι, η πληροφορία μετατρέπεται σε πρώτη και βασική ύλη ανάπτυξης.
Θεωρείται δεδομένο ότι η πληροφορία δημιουργεί επικοινωνία. Παράγει γνώση και αναπτύσσει τις ανθρώπινες σχέσεις. Βέβαια, η καλύτερη επικοινωνία επιτυγχάνεται με την ζωντανή επαφή όπου απαιτείται ανταπόκριση, αλληλεπίδραση ώστε να διαμορφωθεί μια κανονική πραγματικότητα κάτι που συντελείται με τον προφορικό λόγο. Ο προφορικός λόγος δίνει έκφραση στη συνείδηση αφού είναι από τα βασικά γνωρίσματα της ανθρώπινης φύσης. Είναι ο πρώτος κρίκος που συνδέει τους ανθρώπους σε μια κοινωνία. Άλλωστε, όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί βασίστηκαν στην προφορικότητα του λόγου. Ο επόμενος και πιο τεχνικός τρόπος επικοινωνίας και μετάδοσης της πληροφορίας γίνεται μέσω της γραφής, η οποία βοήθησε στην ολοκλήρωση της ανθρώπινης συνείδησης και στην αποκάλυψη της συσσωρευμένης ανθρώπινης γνώσης. Στη γραφή απουσιάζει το ενεργό πλαίσιο δούναι και λαβείν ανάμεσα σε πραγματικούς ανθρώπους. Βέβαια υπήρξαν γραπτά κείμενα (απόκρυφα και απαγορευμένα) πάνω στα οποία στήθηκαν ιδεολογίες και θρησκείες. Όποιος είχε πρόσβαση σε αυτά, είχε τεράστια δύναμη και εξουσία για τον έλεγχο του ανθρώπου.
Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην προφορικότητα και στην τεχνολογία της γραφής έφεραν τον σύγχρονο άνθρωπο του 21ου αιώνα μπροστά στην νέα δυναμική μιας τεχνολογικής επανάστασης της πληροφορίας. Ως καινούρια εποχή λογικό είναι να δέχεται κριτική, αντιρρήσεις και επιφυλάξεις από πολλές πλευρές. Είναι εντυπωσιακή η ομοιότητα των αντιρρήσεων που εξέφρασε ο Πλάτωνας για την χρήση της γραφής με αυτές που διατυπώνονται σήμερα για τα σύγχρονα μέσα μαζικής επικοινωνίας.
«Γιατί τα γράμματα στις ψυχές εκείνων που θα τα μάθουν, θα φέρουν λησμονιά μιας και αυτοί θα παραμελήσουν την μνήμη τους απ’ έξω με ξένα σημάδια και όχι από μέσα τον εαυτό τους τον ίδιο… και θα έχουν γίνει αντίς σοφοί δοκησίσοφοι».
Πλάτων, Φαίδρος [275b]
Παρόμοιες και οι κριτικές για τα ηλεκτρονικά μέσα. Η αντίληψη του ότι δήθεν εξασθενούν το μυαλό, την μνήμη και υποβαθμίζουν την ανθρώπινη επικοινωνία. Όπως ακόμη πως πρόκειται για ένα παθητικό μέσο σε ένα αφύσικο μετα-πραγματικό κόσμο. Όμως παρόλα τα αρνητικά που λέγονται οι ηλεκτρονικές συσκευές είναι οι νέες, καινούριες διαμεσολαβητικές τεχνικές που παράγουν πολλαπλάσια «ομιλούντα βιβλία».
Δεν είναι καθόλου δύσκολο να ισχυριστούμε ότι το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, τα ΜΜΕ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γενικά η ηλεκτρονική τεχνολογία μας εισάγουν στην εποχή της δευτερογενούς προφορικότητας εφόσον διακρίνουμε και αναγνωρίζουμε πολλές εντυπωσιακές ομοιότητες όπως η συμμετοχικότητα, η αλληλεπίδραση, η καλλιέργεια της κοινωνικής αίσθησης. Φέρνει τον κάθε άνθρωπο στο κέντρο του κόσμου. Επικεντρώνεται στο τώρα, στην στιγμή. Είναι μια συνειδητή και εσκεμμένη προφορικότητα που συγκροτεί τους ακροατές σε ομάδες, δημιουργεί ένα ενεργό ακροατήριο με επιδοκιμασίες και αποδοκιμασίες, χωρίς περιορισμούς, αποκλεισμούς, λειτουργεί πιο δημοκρατικά, πλουραλιστικά με προσβασιμότητα σε όλους.
Αυτή η καινούρια προφορικότητα ενθαρρύνει τον αυθορμητισμό, την ειλικρίνεια, την ομαδικότητα και την πρόσβαση στην αλήθεια. Στις δύο τελευταίες δεκαετίες οι άνθρωποι έγιναν μάρτυρες μεγάλων μεταβολών. Πλέον, απολαμβάνουμε την μεγάλη διαθεσιμότητα πληροφοριών η οποία θα ήταν ασύλληπτη στις προηγούμενες γενιές. Μέσα σε αυτή την απεραντοσύνη του ωκεανού πληροφοριών καλούμαστε να μάθουμε να κολυμπάμε. Τα υπόγεια ρεύματα που προφανώς υπάρχουν μπορούν να μας παρασύρουν προκαλώντας μας μεγάλη σύγχυση προσανατολισμού.
Για να διαμορφώσουμε τη σωστή άποψη για την πραγματικότητα είναι απαραίτητη η ορθή χρήση του μέσου, του αγωγού, και των πληροφοριών που θα επιλέξουμε. Αυτό το βασικό προϊόν που παράγει η νέα εποχή της πληροφορίας που ζούμε είναι αρκετά ευαίσθητο και αλλοιώνεται πολύ εύκολα από κάθε ψεύτικη και τοξική επιβολή. Αλλάζει εύκολα ιδιοκτήτη και η μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία του ισχύει για μια μικρή περίοδο εφόσον είναι σε αποκλειστικότητα. Η πληροφορία είναι γνώση. Προσδίδει δύναμη, εξασφαλίζει εξουσία, δίνει μεγάλες νίκες σε κάθε πόλεμο διαχρονικά. Για όλους αυτούς τους λόγους η πληροφορία είναι ένα πολύτιμο προϊόν που όλοι την επιζητούν και πασχίζουν να την αποκτήσουν με νόμιμα ή και παράνομα μέσα. Δικαίως ο Τζορτζ Όργουελ στο βιβλίο του “1984”, κατέταξε ως κορυφαίο υπουργείο αυτό της πληροφορίας και προπαγάνδας. Στις μέρες μας υπάρχουν κυβερνήσεις που υιοθετούν αυτές τις τακτικές.
Η σωστή χρήση της πληροφορίας, πρέπει να υπηρετεί το σύνολο της κοινωνίας. Αποτελεί το ζητούμενο της εποχής μας και έχει ανάγκη από αγγελιοφόρους, υπηρέτες και φύλακες.