Το έργο του Θανάση Τριαρίδη «Lebensraum / Ζωτικός Χώρος», σε σκηνοθεσία Αντώνη Καραγιάννη, κάνει πρεμιέρα στη γενέτειρα όλων των συντελεστών, τη Θεσσαλονίκη· Θέατρο ΑΘΗΝΑΙΟΝ, από την Παρασκευή 1 Μαρτίου και για έξι μόνον παραστάσεις.
Χώρος του μονόπρακτου πειράματος, η θεατρική σκηνή του ΑΘΗΝΑΙΟΝ. Οι θεατές, μέρος αυτού του πειράματος.
Μια γυναίκα κι ένας άντρας. Ένας παίκτης, ένας χειριστής. Ποιος ο θύτης, ποιο το θύμα; Ποιος επιβάλλει τους κανόνες του παιχνιδιού; Μια καθοδηγούμενη σύγκρουση που καταλήγει στα άκρα. Μια κραυγή αγωνίας απέναντι στη φονική σιωπή των «θεατών».
Σημειώνει ο Θανάσης Τριαρίδης, συγγραφέας του «Lebensraum», στο TheOpinion: «Είμαστε μια ελίτ, όλοι όσοι κάνουμε την τέχνη μας· οι ελίτ των “χορτάτων” του Δυτικού Κόσμου, που είχαμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, την πολιτισμική πορεία της ανθρωπότητας και να δημιουργήσουμε κείμενα, παραστάσεις, πνευματικά ίχνη μέσα από τα οποία εκφράζουμε τις σκέψεις και τα όνειρά μας.
Η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου, της ανθρωπότητας, είναι καταδικασμένη στη φτώχεια, στην ανέχεια, στην ανισότητα, στην ανημποριά να έχει την ευκαιρία να σχηματίσει ένα πνευματικό χνάρι και να το αποτυπώσει. Είναι αυτοί που πεινούν. Είναι αυτοί που διψούν. Είναι αυτοί που κρυώνουν. Και οι δικές μας καλλιτεχνίες, τους είναι ιδιαίτερα ξένες.
Πιστεύω πως ένας από τους προσανατολισμούς της τέχνης και, κυρίως ο δικός μου προσανατολισμός τώρα πια, είναι να βρούμε έναν δρόμο να μιλήσουμε για αυτούς τους ανθρώπους. Να μιλήσουμε για τα χαμένα, ματαιωμένα τους όνειρα. Και, εν τέλει, για τις ματαιωμένες τους ζωές που, κατά κάποιον τρόπο, τους τις “κλέβουμε”.
Υπό αυτήν την έννοια, το “Lebensraum” προσπαθεί να πει αυτήν την ιστορία. Κι όλα μου τα έργα από το “Lebensraum” και μετά. Προσπαθεί να πει ότι εμείς που σιωπούμε, απολαμβάνοντας, είμαστε συνένοχοι ή οι κύριοι ένοχοι για τον θάνατο, για την ταπείνωση, για την έλλειψη δυνατοτήτων για ζωή των άλλων ανθρώπων, της μεγάλης πλειοψηφίας που δεν ανήκει στην ελίτ μας».
Πόσο αναζωογονητικό είναι, κύριε Καραγιάννη, όταν τα πράγματα επιστρέφουν στον τόπο τους! Ή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, όταν ξεκινούν από αυτόν…
Είναι πάρα πολύ όμορφο! Συναντηθήκαμε όλοι στην Αθήνα, που κάνουμε τις περισσότερες δουλειές, κι είπαμε να ξεκινήσουμε από τη γενέτειρά μας· εκεί όπου μεγαλώσαμε, γαλουχηθήκαμε, σπουδάσαμε, έτσι ώστε να πάρουμε όλη αυτήν τη θετική ενέργεια του τόπου.
Να θυμηθούμε και τα παιδικά μας χρόνια στη Θεσσαλονίκη που, πραγματικά, αγαπάμε. Δεν είναι ότι φεύγεις κι αφήνεις κάτι πίσω. Είναι η πατρίδα σου.
Σκηνοθετικά, έχετε καταπιαστεί ξανά με έργο του Θανάση Τριαρίδη;
Είναι η πρώτη φορά που καταπιάνομαι με έργο του. Ήταν μια μεγάλη μου επιθυμία εδώ και πολλά χρόνια. Έχω σκηνοθετήσει έργα Ελλήνων συγγραφέων, πραγματικά πολύ «δυνατά» έργα. Και μέσα σε αυτούς τους Έλληνες συγγραφείς, θεωρώ ότι κατέχει επίσης μια ξεχωριστή θέση ο Θανάσης Τριαρίδης.
Τα έργα του είναι πάρα πολύ «δυνατά», πολιτικά κείμενα πολλά από αυτά. Έχουν να πουν πάρα πολλά και δίνουν έναν χώρο στον σκηνοθέτη να εισχωρήσει μέσα και να «φωτίσει» πράγματα τα οποία οδηγούν, καταγγέλλουν…
Ξέρετε, η τέχνη οφείλει, μερικές φορές, να είναι και καταγγελτική. Δεν είναι μόνον για να ψυχαγωγεί.
Ο ίδιος πώς αντέδρασε στο γεγονός ότι, το «Lebensraum», ξεκινάει το ταξίδι του από τη Θεσσαλονίκη;
Του άρεσε πάρα πολύ. Μας «αγκάλιασε». Τον γνωρίζω προσωπικά, έχω πάει σε δουλειές του κι έχει έρθει σε έργα που έχω σκηνοθετήσει. Υπάρχει μια καλή επαφή και χημεία μεταξύ μας. Ήταν θέμα χρόνου το πότε θα βρούμε το κοινό πεδίο, έτσι ώστε να συνεργαστούμε. Και, πραγματικά, είναι πολύ σημαντικό ότι ξεκινάμε το έργο στη Θεσσαλονίκη, πριν το παρουσιάσουμε στην Αθήνα.
Και θα είναι μια έκπληξη και για τον ίδιο. Μου είπε: «Αντώνη, δεν θέλω να εμπλέκομαι στα έργα. Θέλω να τα βλέπω», με την έννοια του ότι, ο καθένας, έχει τη δική του ματιά. Κάποιος βλέπει πράγματα που ένας άλλος δεν τα έχει δει, δείχνει πλευρές που κάποιος άλλος τις αφήνει. Ο καθένας πιάνεται από διαφορετικά σημεία.
Ο σκηνοθέτης παίρνει ένα έργο και, ουσιαστικά, το αφηγείται μέσα από τα δικά του μάτια. Όπως αυτός το φαντάζεται. Αυτό θα κάνω κι εγώ ή μάλλον αυτό θα κάνουμε μαζί, γιατί στην παρέα είμαστε τρεις θεωρώ. Η Βερόνικα Αργέντζη και ο Βασίλης Κανελλόπουλος είναι στη σκηνή, βέβαια, αλλά όλο αυτό το πράγμα το έχουμε «χτίσει» μαζί.
Τι είναι, λοιπόν, αυτό που «χτίσατε» και το οποίο θα δούμε επί σκηνής;
Το συγκεκριμένο έργο, ουσιαστικά, είναι ένα «κατηγορώ». Είναι μια καταγγελία απέναντι στα εγκλήματα όλης της ανθρωπότητας και στο γεγονός ότι δεν είναι περισσότερο ένοχοι αυτοί που τα διαπράττουν, αλλά είναι κι αυτοί οι οποίοι τα παρακολουθούν και δεν αντιδρούν. Γι’ αυτό λέει κι ο ίδιος ο συγγραφέας ότι «Οι αληθινοί δολοφόνοι είναι και θα είναι πάντα οι θεατές».
Μέσα σε αυτό το έργο, το οποίο είναι ένα πείραμα, γίνεται αναφορά και στο κοινό που μας παρακολουθεί. «Πιάστηκα» από αυτό κι έτσι υπάρχει και μια διάδραση μεταξύ των ηθοποιών και του κοινού.
Αυτή η διάδραση, νομίζω ότι είναι ένα πολύ «δυνατό» στοιχείο της παράστασης. Και το δουλεύουμε, γιατί πρέπει να υπάρχει σε τέτοιον βαθμό που να μην ενοχλήσει τον θεατή. Μην ξεχνάμε ότι, ο θεατής, έρχεται για να ξεφύγει, να ψυχαγωγηθεί, να σκεφτεί αλλά και να του δοθεί ένας χώρος να απολαύσει ή μάλλον να επικοινωνήσει με το έργο με έναν άλλον τρόπο.
Το «Lebensraum» είναι από τα πιο πολυπαιγμένα έργα του Θανάση Τριαρίδη. Έχουμε δει να πλαισιώνεται, θεατρικά, από ηθοποιούς ιδίου φύλου. Τώρα, το ζευγάρι των ηθοποιών αποτελείται από έναν άντρα και μια γυναίκα. Αυτή η επιλογή μπορεί να ερμηνευθεί κάπως αλλιώς; Συμβάλλει, δηλαδή, με έναν διαφορετικό τρόπο στην εξέλιξη;
Ήθελα να «φωτίσω» και μια άλλη κατάσταση. Δεν θέλω να προσπεράσω το γεγονός ότι, ειδικά μετά την καραντίνα εποχή, έχουμε αυτήν τη σκληρή επανάληψη των γυναικοκτονιών και της έμφυλης βίας μέσα στην οικογένεια, όπου το «ισχυρό» φύλο, ο άντρας, επιτίθεται στη γυναίκα.
Εμένα με προβληματίζει αυτό. Με σοκάρει. Και γι’ αυτό και, στο συγκεκριμένο έργο, έχουμε δύο ανθρώπους· τον χειριστή του πειράματος και αυτόν που συμμετέχει στο πείραμα – το «θύμα», όπως το αποκαλώ. Κι ο άλλος είναι ο θύτης.
Ακόμα κι όταν ο χειριστής θα κάνει κάποιες παρεμβάσεις, κάποιες ερωτήσεις, θα περάσει και τα υπονοούμενα ότι «Σε ελέγχω. Είμαι πιο δυνατός. Είμαι άντρας». Θα περάσει και κάποια σεξιστικά υπονοούμενα, τα οποία μπορεί να μην υπάρχουν στο κείμενο σαν πρώτη εικόνα, όμως εγώ τα δίνω, γιατί θέλω να δείξω κι αυτήν την τραγική εικόνα που υπάρχει στην εποχή μας· που υπήρχε πάντοτε, απλώς, ίσως, τώρα τα μαθαίνουμε πιο εύκολα.
Στο άκουσμα αυτού που αποκαλούμε «Ζωτικό Χώρο» και, ενδεχομένως, στην καταπάτησή του, τι θα σκεφτείτε πρώτα;
Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό, είναι η χειραγώγηση· ότι, με μεγάλη αφέλεια, ο άνθρωπος εύκολα χειραγωγείται.
Αυτός ήταν ένας πολιτικός όρος, που χρησιμοποιήθηκε από τον Χίτλερ και τους Ναζί. Αισθάνομαι ότι δεν έχει αλλάξει κάτι. Παραμένει η χειραγώγηση και μαζί η παρακολούθηση, η καθοδήγηση, η εξαγορά, ο έλεγχος, ο φόβος, η διασπορά ψευδών ειδήσεων. Έχουμε, ουσιαστικά, μια εισβολή στον ζωτικό χώρο του ανθρώπου και την καταδυνάστευση, την απόσπασή του, έτσι ώστε να «κερδίσει» κάποιος άλλος.
Δεν νομίζω ότι έχει αλλάξει κάτι, με την έννοια του ότι γίνεται με μια κάλυψη πλέον. Έχουμε ένα περιτύλιγμα ότι είμαστε καλά, αλλά, τελικά, δεν ξέρω πόσο ελεύθεροι είμαστε· πόσο ελεύθεροι είμαστε να κάνουμε αυτό το οποίο η ψυχή μας θέλει να κάνει. Ή κατά πόσο είμαστε στριμωγμένοι και δεν μπορούμε ποτέ να αναπνεύσουμε…
Συνεχίζονται, παράλληλα, και οι παραστάσεις του έργου «Φαίδρας Άτοπος». Μας «απασχολείτε», κοινώς, και με άλλες σκηνοθετικές ενέργειες…
Ναι, συνεχίζονται οι παραστάσεις. Ένα εξαιρετικό κείμενο, της Δήμητρας Μήττα, με την αγαπημένη μου Ηρώ Μουκίου να υποδύεται τον ρόλο της Φαίδρας και σε μουσική του Νίκου Ξανθούλη.
Πραγματικά, κάνει μια εξαιρετική πορεία στο Θέατρο Εν Αθήναις, στον Κεραμεικό. Και ξεκινάει, από 8 Μαρτίου, την περιοδεία του σε όλη την Ελλάδα.
Είναι μια παράσταση που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη, επίσης από το Θέατρο ΑΘΗΝΑΙΟΝ· στο ίδιο μέρος από όπου αρχίζουμε και με το «Lebensraum». Τον θεωρώ πολύ τυχερό χώρο, έφερε πραγματικά γούρι στην παράσταση.
Πληροφορίες
«Lebensraum / Ζωτικός Χώρος», του Θανάση Τριαρίδη
Θέατρο ΑΘΗΝΑΙΟΝ (Λεωφόρος Βασιλίσσης Όλγας 35, Θεσσαλονίκη)
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 01/03 στις 21.00, Σάββατο 02/03 στις 21.00, Κυριακή 03/03 στις 20.00, Παρασκευή 08/03 στις 21.00, Σάββατο 09/03 στις 21.00, Κυριακή 10/03 στις 20.00
Εισιτήρια: 15€ κανονικό, 12€ μειωμένο – φοιτητικό – ανέργων – ΑμεΑ
Προπώληση εισιτηρίων: more.com, ταμείο Θεάτρου ΑΘΗΝΑΙΟΝ
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 690 646 7283
Διάρκεια: 90’
Στην παράσταση χρησιμοποιείται πιστόλι κρότου λάμψης
Ταυτότητα παράστασης
Συγγραφέας: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθεσία: Αντώνης Καραγιάννης
Μουσική επένδυση: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνικά – Κοστούμια – Σχεδιασμός φωτισμών – Κινησιολογία: Αντώνης Καραγιάννης
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Χειρισμός κονσόλας φώτων – ήχου: Βαγγέλης Ματίκας
Οργάνωση παραγωγής: Βάνα Βουρτσάκη
Επικοινωνία – Προώθηση παράστασης: Νταίζη Λεμπέση
Γραφιστικά – Βίντεο: CreatADV
Διεύθυνση παραγωγής: Μανώλης Ρίζος
Πρωταγωνιστούν
Βερόνικα Αργέντζη
Βασίλης Κανελλόπουλος