Ο Ανδρέας Καρακότας ανταμώνει με ένα εξαίρετο μουσικό σχήμα το Σάββατο, 25 Μαρτίου, στο Καφενείο «Η Πρίγκηπος», για να μοιραστούν με το κοινό της Θεσσαλονίκης τα «διαμάντια» του Απόστολου Καλδάρα.
Σκεφτόμουν πως ο Ανδρέας Καρακότας έχει συνεργαστεί με εκείνους τους «πρωτομάστορες», τις μουσικές «ευφυΐες» της Ελλάδας. Κι αν ισχυριστούμε ότι ουδείς αναντικατάστατος, νομίζω ότι στην περίπτωση αυτήν πρόκειται για ένα γλωσσικό ολίσθημα.
«Για όλους τους σπουδαίους δημιουργούς, ρόλο παίζει η εποχή στην οποία ζουν. Οι συναναστροφές τους. Πώς είναι η ζωή τους. Ποια είναι η ιστορία τους. Πόσο ευφυείς και δημιουργικοί και ταλαντούχοι είναι.
Ο Χατζιδάκις, νομίζω, με εκείνη τη φοβερή την παρέα, τους ανθρώπους που γεννήθηκαν εκεί κοντά όλοι μαζί, κατάφεραν κάτι που λίγοι έχουν κάνει. Άλλαξαν την εποχή τους. Δηλαδή, ‘φτιαξαν αυτοί την εποχή τους, δεν τους έφτιαξε η εποχή. Σίγουρα επηρεάστηκαν, αλλά εκείνη τη δύσκολη περίοδο, έφτιαξαν μια καινούρια Ελλάδα στο κέντρο και πρότειναν να την ακολουθήσουμε οι μετέπειτα γενιές», επισημαίνει ο Ανδρέας Καρακότας στο ΤheOpinion.
Κύριε Καρακότα, αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε τη μουσική σας πορεία, ποια ονόματα θα λέγατε ότι σας επηρέασαν σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο;
Έχω κοντά δέκα, νομίζω, προσωπικούς κι άλλους είκοσι έξι, με συμμετοχές, πολύ σημαντικούς δίσκους. Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους και κάθε συνθέτης είναι ένας νέος κόσμος. Έχω πάρει πολλά από όλους αυτούς τους δημιουργούς τους σπουδαίους.
Οι άνθρωποι που ήμουν πολλά χρόνια δίπλα τους ή με επηρέασαν πολύ, με λιγότερο χρόνο κοντά τους, ήταν ο Χατζιδάκις, ο Καλδάρας, ο Κουγιουμτζής, ο Ρασούλης και ο Γιώργος Καζαντζής. Αυτοί οι άνθρωποι με επηρέασαν πολύ στον τρόπο που έφτιαξα αυτόν τον δρόμο στο λαϊκό τραγούδι.
Στην εποχή που μεγάλωσα ήταν πολύ εύκολο να παρασυρθείς από τα τραγούδια, τα σουξέ· από αυτά που σε έβαζαν σε μεγάλους χώρους, με μεροκάματα και πολλή φήμη. Δεν μπορούσα να ξεγελαστώ εύκολα. Δεν μπορούσα, δηλαδή, να δεχτώ ένα τραγούδι σαν σπουδαίο ενώ δεν ήταν, αλλά το έφτιαχναν έτσι ώστε να φαίνεται σπουδαίο. Δεν παρασύρθηκα σε αυτούς τους χώρους.
Αυτό αποδεικνύεται νομίζω, μάλιστα, κι από το γεγονός πώς, ό, τι κι αν γινόταν, η βάση σας ήταν η Θεσσαλονίκη.
Ο Χατζιδάκις με κατέβασε στην Αθήνα. Όσο ζούσε, αισθανόμουν μια οικειότητα με την πόλη. Όταν πέθανε, όμως, πραγματικά μελαγχόλησα. Δεν μπορούσα να ξαναπάω στην Αθήνα. Αλλά δεν ήταν μόνον αυτός ο λόγος.
Το παιχνίδι που παιζόταν τότε μέσα στις εταιρείες, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν κάτι το οποίο δεν μου πήγαινε καθόλου. Δεν με «σήκωνε». Με εξαίρεση το «Κυριακάτικο Τραπέζι», που είχα κάνει στην Κρατική τηλεόραση. Ήταν μια εκπομπή που παιζόταν τέσσερα χρόνια· πολύ ενδιαφέρουσα και με μεγάλη ακροαματικότητα, με πάρα πολύ ωραίο ήχο. Πέρασαν πολλοί γνωστοί άνθρωποι, με σημαντικό αποτύπωμα στη μουσική. Αυτή η εξαίρεση μόνον.
Έρχεστε τώρα στην «Πρίγκηπο», σε μια εμφάνιση – μνεία για το έργο του Απόστολου Καλδάρα.
Πέρυσι ήταν μια πολύ σπουδαία χρονιά, αλλά, δυστυχώς, δεν έγιναν πολλά πραγματάκια για τον Αποστόλη· μιλάω, έτσι, γιατί τον έχω σαν συγγενή μου. Τον έζησα. Και με δέχτηκε σαν παιδί του, σαν οικογένειά του.
Δεν έχουν γραφτεί πολλά πράγματα για τον Καλδάρα. Και είναι μια ευκαιρία να παρουσιάσω, αυτό που αποκαλώ εγώ «τριλογία». Με την έννοια ότι με τις «Μπαλάντες του Περιθωρίου», που είχα τη μεγάλη τιμή να τραγουδήσω, με την επιμέλεια του Χατζιδάκι, συμπληρώνεται μια τριλογία μαζί με τη «Μικρά Ασία» και τον «Βυζαντινό Εσπερινό». Τρία έργα πολύ σημαντικά, με κοινή θεματική τα δύο, αλλά πολύ έντονη και στα τρία η Βυζαντινή μουσική που τόσο καλά την ήξερε ο Καλδάρας. Αυτά τα τρία μεγάλα έργα παρουσιάζουμε στην «Πρίγκηπο».
Οι «Μπαλάντες του Περιθωρίου», ξέρετε, κυκλοφόρησαν στις αρχές του ’90 και λίγο μετά «έφυγε» ο Αποστόλης. Ήταν σαν να περίμενε να το κάνει αυτό και μας αποχαιρέτησε. Ο τίτλος μας, «Ήρθε με τη φωνή ζεστή», είναι το ρεφρέν από ένα τραγούδι του δίσκου. Το τραγούδι λέγεται «Ο Αρτέμης», όπου είναι το παρατσούκλι του Ανέστη Δελιά, ενός εκ των τεσσάρων της Ξακουστής Τετράδας του Πειραιά (Βαμβακάρης, Μπάτης, Παγιουμτζής). Είναι, δηλαδή, η ιστορία του Ανέστη Δελιά μέσα από τα μάτια του Απόστολου Καλδάρα.
Σε αυτόν τον δίσκο, οι στίχοι όλοι είναι του Απόστολου Καλδάρα. Μόνον στο πρώτο τραγούδι, «Η παλιά Σωκράτους», τα κουπλέ έχει γράψει ο σπουδαίος, ο μεγάλος Κώστας Βίρβος.
Είναι λαϊκά τραγούδια, αλλά δεν είναι τόσο απλά όσο νομίζουμε. Έχουν ιδιαίτερες δυσκολίες για αυτό ακριβώς που προείπα· ότι ο Καλδάρας είχες πολλές γνώσεις πάνω στη Βυζαντινή μουσική αλλά και στη μουσική των προσφύγων, που ήρθαν κυνηγημένοι, και τους άκουγε από μικρό παιδί εκεί στα Τρίκαλα.
Η προσπάθεια που γίνεται στην «Πρίγκηπο», σε έναν πάρα πολύ ωραίο χώρο, είναι κάτι το οποίο δεν συνηθίζεται. Εμείς οι άνθρωποι του λαϊκού τραγουδιού και του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, με την καλή την έννοια, δυσκολευόμαστε να κάνουμε τέτοιες παρουσιάσεις.
Με συνοδεύει ένα πάρα πολύ δυνατό σχήμα. Γιατί, όλοι οι μουσικοί, είναι άνθρωποι που ξεχωρίζουν στο όργανό τους και τους θαυμάζω από πολλά χρόνια. Είναι τιμή μου και είμαι τυχερός που παίζω μαζί τους. Μαζί μου θα τραγουδήσουν και δύο φοιτήτριες του πανεπιστημίου. Η Χριστίνα Κεμανετζίδου και η Αιμιλία Χαλκιά.
Διδάσκετε και στο πανεπιστήμιο, έτσι δεν είναι;
Είμαι στο ΠΑΜΑΚ γύρω στα οκτώ, εννέα χρόνια. Και στην Άρτα, δώδεκα χρόνια. Στα δύο μουσικά πανεπιστήμια που έχουν Τμήματα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής.
Μου το πρότειναν. Ενώ δεν το ‘χα σκεφτεί, όταν το έκανα μου άρεσε πάρα πολύ και προσπάθησα να μελετήσω αρκετά, να κάνω πολλή δουλειά για να μπορέσω να επιχειρηματολογήσω με σωστό τρόπο.
Μου βγαίνει, τώρα, αυθόρμητα να ρωτήσω: Οι φοιτητές σας «χορταίνουν» ποτέ όλες αυτές τις ιστορίες που έχετε να τους διηγηθείτε;
Συνήθως το υλικό μελέτης είναι αρκετά σοβαρό και δύσκολο, και σπάνια βρίσκεται χρόνος να συζητήσουμε και να πω στα παιδιά κάποια πράγματα. Όμως, υπάρχουν και αυτές οι στιγμές. Τις θεωρώ πάρα πολύ σημαντικές, γιατί η εποχή μας, δυστυχώς, είναι λίγο «φτωχή».
Θέλω να πω ότι η δική μου εποχή μπορεί να ήταν λίγο πιο αργή, εμείς να ήμασταν λιγότερο ταλαντούχοι από αυτά τα παιδιά, αλλά είχαμε επαφή με το παρελθόν. Και ακόμη υπήρχε ήθος, υπήρχαν αξίες. Τώρα τα παιδιά ζουν σε μια κοινωνία που πρέπει να ψάξουν να τα βρουν αυτά.
Έχετε γράψει κι ένα βιβλίο σχετικά με όσα αναφέραμε.
Πρόκειται για μία εργασία που έκανα, στο Αριστοτέλειο. Έχει τίτλο «Αμαρτία και περιθώριο στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι: Οι περιπτώσεις του Μάνου Χατζιδάκι και του Απόστολου Καλδάρα». Είναι, ουσιαστικά, ένα μεταπτυχιακό που έχω κάνει πάνω στους δύο δίσκους που έχω τραγουδήσει, στις «Μπαλάντες του Περιθωρίου» και στα «Τραγούδια της Αμαρτίας» του Μάνου Χατζιδάκι.
Σαν να μου λέτε, δηλαδή, ότι η πηγή της πληροφορίας ήσασταν εσείς ο ίδιος…
Τους γνώριζα. Τον Χατζιδάκι για αρκετά χρόνια, τον Καλδάρα για λίγους μήνες. Περίπου έναν χρόνο. Αλλά μέσα από την έρευνα που έκανα και για τους δύο, έμαθα πράγματα που δεν ήξερα. Τους πλησίασα από άλλες πλευρές, που δεν τις υποπτευόμουν. Για τις δύο αυτές περιπτώσεις δημιουργών υπάρχει η ιδιαιτερότητα της πολύ σημαντικής προσωπικότητας.
Δηλαδή, ο Καλδάρας, από τη μια, είναι ίσως ο μεγαλύτερος λαϊκός συνθέτης. Ο μεγαλύτερος λαϊκός τραγουδοποιός. Και το λέω αυτό, γιατί ξεκίνησε γράφοντας ρεμπέτικα. Κάθε φορά, με την ανανέωση της μουσικής και την αλλαγή της μουσικής από εποχή σε εποχή, αυτός προσαρμοζόταν και πάντα κατάφερνε να φτιάχνει πολύ μεγάλα τραγούδια. Κάθε φορά που άλλαζε το τραγούδι στην Ελλάδα.
Ξεκίνησε από ρεμπέτικα, «Ο μάγκας βγήκε για σεργιάνι». Έκανε τις «Μπαλάντες του Περιθωρίου» στον «Σείριο» του Χατζιδάκι. Και τα προηγούμενα χρόνια, αυτά τα πολύ σπουδαία έργα: τη «Μικρά Ασία» και τον «Βυζαντινό Εσπερινό». Κάτι που δεν είχε κάνει κανένας άλλος τραγουδοποιός της εποχής του. Όπως ο Τσιτσάνης, ο Μιτσάκης, ο Παπαϊωάννου, κανένας δεν κατάφερε να κάνει κύκλους τραγουδιών, έργα δηλαδή.
Είναι δική μου άποψη, αλλά φαίνεται ότι συμφωνεί αρκετός κόσμος του χώρου. Και φαίνεται από όταν μπήκα εγώ στο τραγούδι, τα πρώτα χρόνια. Όλοι αυτοί οι συνθέτες, που ήταν σύγχρονοί μου και έγιναν διάσημοι κάνοντας πολύ σπουδαία τραγούδια, τον λάτρευαν τον Καλδάρα. Τον ζήλευαν για την ικανότητα που είχε. Είχε μια τρομακτική ικανότητα μέσα στο ίδιο τραγούδι να αλλάζει τους ρυθμούς, να αλλάζει τους τρόπους, χωρίς να φαίνεται αυτό το πράγμα. Μόνον ο Παναγιώτης ο Τούντας είχε αυτήν την ικανότητα που είχε ο Καλδάρας.
Πληροφορίες
Απόστολος Καλδάρας «Ήρθε με τη φωνή ζεστή», με τον Ανδρέα Καρακότα
Μαζί του τραγουδούν: Χριστίνα Κεμανετζίδου και Αιμιλία Χαλκιά
Καφενείο «Η Πρίγκηπος» (Αποστόλου Παύλου 22, Θεσσαλονίκη)
Σάββατο, 25 Μαρτίου στις 22.00
Είσοδος: 10€
Κρατήσεις: 2310 248188
Μουσικοί
Γιάννης Καρασάββας (Μπουζούκι)
Γιώτα Ξεναρίου (Βιολί)
Μαρία Χρίστοβα (Τσέλο)
Σάκης Λάιος (Κλαρινέτο)
Δημήτρης Γουμπερίτσης (Κοντραμπάσο)
Σάκης Κοντονικόλας (Πιάνο, Ενορχήστρωση)
Χρήστος Μέγας (Ηχοληψία)
Φωτισμός: Στέφανος Μυλωνάς