Χωρίς τέλος μοιάζει να είναι το «γαϊτανάκι» των παθογενειών και των κενών ασφαλείας στη λειτουργία του ελληνικού σιδηροδρόμου.
Η τραγωδία στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς έμελλε να αποκαλύψει με τον πλέον τραγικό τρόπο ζητήματα που εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο έθεταν αρκετές φορές στο παρελθόν με ανακοινώσεις αλλά και απεργιακές κινητοποιήσεις. Ένα από τα θέματα αυτά που εξακολουθεί να αμαυρώνει τη λειτουργία του ελληνικού σιδηροδρόμου είναι οι εκατοντάδες ισόπεδες διαβάσεις που λειτουργούν κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, με το θέμα της φύλαξής τους να παραμένει ανοιχτό, παρά το γεγονός ότι έχει τεθεί επανειλημμένα στον δημόσιο διάλογο.
Χαρακτηριστική είναι η ερώτηση που κατέθεσαν πριν από έναν χρόνο, τον Μάρτιο του 2023, λίγο μετά την τραγωδία στα Τέμπη, βουλευτές του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής προς τον τότε υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Γιώργο Γεραπετρίτη με θέμα «απευθείας αναθέσεις υπηρεσιών φύλαξης στον ΟΣΕ».
Τι έγραφαν τότε, έναν χρόνο πριν, οι ερωτώντες βουλευτές; «Τον Απρίλιο του 2019 ο ΟΣΕ προκήρυξε την πρόσληψη 160 ατόμων με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου για την κάλυψη των αναγκών φύλαξης ισόπεδων διαβάσεων και εγκαταστάσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με την ερώτηση, όταν άρχισαν αυτές οι προσλήψεις να υλοποιούνται, στις αρχές πλέον του 2021, με το Ν. 4765/2021 καταργήθηκε το όγδοο άρθρο του Ν. 4506/2017 για τις προσλήψεις, οδηγώντας την ανάθεση υπηρεσιών των φορέων του Δημοσίου σε ιδιώτες μέσω διαγωνισμών, χωρίς να δίνεται η δυνατότητα σε ήδη εκπαιδευμένους πολίτες να μπορούν να εργασθούν.
Μετά την ολοκλήρωση των 12μηνων αυτών συμβάσεων οι ανάγκες φύλαξης καλύπτονται με διαδοχικές συμβάσεις απευθείας αναθέσεων που συνάπτει ο Ο.Σ.Ε με εταιρείες security. Με αποτέλεσμα από τον 12/2020 μέχρι τις αρχές του 2023 να έχουν συναφθεί 76 διαδοχικές συμβάσεις απευθείας αναθέσεων, περιορισμένης διάρκειας 15-20 ημερών περίπου η κάθε μία και με συνολικό προϋπολογισμό 3,4 εκατ. ευρώ. Από τις συμβάσεις αυτές το 90% (περίπου 3 εκατ. ευρώ) έχουν ανατεθεί στον ίδιο ανάδοχο».
Δ. Σαρηγιάννης: Αναπάντητα τα θέματα που έθετε η κοινοβουλευτική ερώτηση
Σε δήλωσή του στο TheOpinion ο Τομεάρχης Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, Δημήτρης Σαρηγιάννης, διευκρινίζει μάλιστα πως τα ερωτήματα που έθετε η εν λόγω κοινοβουλευτική ερώτηση του ΠΑΣΟΚ παραμένουν αναπάντητα εδώ και έναν χρόνο!
«Ένα χρόνο μετά την τραγωδία των Τεμπών ακόμη έρχονται στο φως ζωτικής σημασίας προβλήματα του ελληνικού σιδηροδρόμου. Ένα χρόνο μετά παραμένουν αναπάντητα τα θέματα της κοινοβουλευτικής ερώτησης του ΠΑΣΟΚ Κινήματος αλλαγής που αφορούν στο καθεστώς, την ποιότητα και τις διαδικασίες με τις οποίες εκτελείται το κρίσιμο έργο της φύλαξης των ισόπεδων σιδηροδρομικών διαβάσεων, καθώς τα δυστυχήματα στις ισόπεδες διαβάσεις τρένων αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία ατυχημάτων στον ελληνικό σιδηρόδρομο», τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Σαρηγιάννης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «η φύλαξη των σιδηροδρομικών διαβάσεων ήταν αρμοδιότητα μονίμων υπαλλήλων του ΟΣΕ. Τα τελευταία χρόνια η φύλαξη διενεργούνταν από συμβασιούχους υπαλλήλους ορισμένου χρόνου που λάμβαναν αντίστοιχη εκπαίδευση, ενώ από το 2021 η φύλαξη ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρείες security γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την καταλληλότητα και την εκπαίδευση του προσωπικού αυτών των εταιρειών».
Ο Τομεάρχης Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής επιμένει επίσης και σε ένα ακόμη θέμα, το οποίο θιγόταν άλλωστε και στην κοινοβουλευτική ερώτηση του κόμματος πριν από έναν χρόνο:
«Όσον αφορά στη διαφάνεια της σύναψης των συμβάσεων αυτών, προκαλεί ερωτηματικά η αδυναμία του οργανισμού να ολοκληρώσει ανοιχτή διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης, ενώ αντιθέτως επιλέγει τη διαδικασία των απευθείας αναθέσεων χωρίς δημοσίευση της προκήρυξης σχετικού διαγωνισμού, με αποτέλεσμα μόνον για τα έτη 2021 και 2022 να διατεθεί το ποσό τον 3,5εκ ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ανατίθεται σε μία μόνο συγκεκριμένη εταιρεία».
Η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων
Στο παρελθόν είχε καταβληθεί προσπάθεια από τον ΟΣΕ για την ανάθεση του εν λόγω έργου με τη διαδικασία της «διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού», προσπάθεια που ανακόπηκε, όμως, ύστερα από την αρνητική απάντηση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ), ΓΝΩΜΗ Δ75/2021, σε σχετικό ερώτημα που είχε υποβάλει ο ΟΣΕ.
Επισήμαινε τότε η Αρχή ότι δεν προέκυπταν επαρκείς λόγοι για την τεκμηρίωση του κατεπείγοντος (ήταν μετά την πανδημία), οφειλόμενου σε απρόβλεπτα γεγονότα, ότι ο ΟΣΕ είχε ήδη, επί 1,5 έτος, κάνει χρήση «…όλων των συναφών με την πανδημική κρίση διατάξεων της νομοθεσίας, ενώ σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στον φάκελο του αιτήματος, το σύνολο, πλην δυο, των προαναφερομένων είκοσι τεσσάρων (24) υποβληθεισών συμβάσεων, έχει ανατεθεί στον ίδιο οικονομικό φορέα – ανάδοχο…» και χαρακτηριστικά καταλήγοντας ότι “…Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζεται ότι οι υπηρεσίες φύλαξης αποτελούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες των αναθετουσών αρχών/ αναθετόντων φορέων, οι οποίες οφείλουν να προγραμματίζουν έγκαιρα τις προπαρασκευαστικές των διαδικασιών ανάθεσης αυτών ενέργειες, συνεκτιμώντας τυχόν καθυστερήσεις. Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνεται ότι ο ορθός προγραμματισμός των συμβάσεων αφορά τόσο στην έγκαιρη εκκίνηση των διαδικασιών σύναψης, όσο και στην επιλογή των κατάλληλων εργαλείων και μέσων/διαδικασιών που παρέχονται από το δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων προς επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου.
Συνεχίζονται οι απευθείας αναθέσεις
Σήμερα, έναν χρόνο μετά τα Τέμπη, η φύλαξη των σιδηροδρομικών ισόπεδων διαβάσεων γίνεται από 140 συμβασιούχους, πιστοποιημένους και εκπαιδευμένους στην ηλεκτροκίνηση, που εργάζονται σε σημεία διαβάσεων δίπλα σε φυλάκια. Είναι οι ίδιοι που είχαν προσληφθεί με ετήσιες συμβάσεις το 2021 και από τον Ιούλιο του 2023 – μετά τα Τέμπη – επαναπροσλήφθηκαν με διετείς συμβάσεις. Ωστόσο, αυτοί δεν επαρκούν για το σύνολο των διαβάσεων που λειτουργούν σήμερα σε όλο το δίκτυο.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, οι υπόλοιπες διαβάσεις εξακολουθούν να φυλάσσονται από εργαζόμενους σε ιδιωτική εταιρεία security, την ίδια που φαίνεται πως «δεν έφυγε ποτέ» από τον ελληνικό σιδηρόδρομο, αφού εξακολουθεί να της ανατίθεται το έργο της φύλαξης με απευθείας αναθέσεις.
Κι αν μόνο για δύο χρόνια (2021 και 2022) υπεγράφησαν περίπου 80 συμβάσεις απευθείας ανάθεσης με συνολικό προϋπολογισμό σχεδόν 3,5 εκατ. ευρώ, σε τι ποσό ανέρχονται αυτές μέχρι σήμερα;
Σύμφωνα άλλωστε με εργαζόμενους, το έργο της φύλαξης αναλαμβάνει για τη βόρεια Ελλάδα (και όχι μόνο και μάλιστα όχι μόνο για τον ΟΣΕ) συγκεκριμένη εταιρεία που φημολογείται ότι ο ιδιοκτήτης της κατάγεται από γειτονικό νομό της Θεσσαλονίκης.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα εγείρει σοβαρά ερωτηματικά τόσο για την ασφάλεια στη λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου (ποιος φυλάει τις διαβάσεις και με ποια εκπαίδευση), όσο και για τη διαφάνεια της διαδικασίας, όπως επισημαίνει το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής.