Η αδιαφορία, η αμέλεια, η άγνοια κινδύνου και το οικονομικό κόστος είναι από τους βασικούς λόγους που αρκετοί κάτοικοι της Κεντρικής Μακεδονίας δεν προχωρούν σε προληπτικές εξετάσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, μεγαλύτερη αδιαφορία επιδεικνύουν οι άνδρες και άτομα που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών.
Στην εξειδικευμένη έρευνα που διενεργήθηκε το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου από την Palmos Analysis για λογαριασμό της Health Marketing και του περιοδικού Health More στο πλαίσιο του προγράμματος «2023 ΕΤΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΠΡΟΛΑΒΕ & ΚΕΡΔΙΣΕ ΖΩΗ», προέκυψαν τα σημαντικά αυτά στοιχεία.
Να σημειωθεί ότι η έρευνα έγινε σε δείγμα 1.005 ατόμων στην Κεντρική Μακεδονία, με τα αποτελέσματα να είναι σχεδόν απογοητευτικά.
Σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης, παρουσιάστηκαν τα ευρήματα της έρευνας.
Σύμφωνα με αυτήν, το 51% των ερωτηθέντων δεν κάνουν συστηματικά προληπτικές εξετάσεις.
Σε ό,τι αφορά τους άνδρες, ρο ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 63%, ενώ στην περίπτωση των γυναικών υποχωρεί στο 41%.
Στην ηλικιακή ομάδα 35-44, η οποία χαρακτηρίζεται ως κρίσιμη για τη διεξαγωγή προληπτικών εξετάσεων, το ποσοστό ανέρχεται στο 66%.
Ο διευθυντής της Palmos Analysis, Πασχάλης – Αλέξανδρος Τεμεκενίδης, τόνισε ότι τα ποσοστά αποχής από την πρόληψη είναι υψηλά ακόμα και σε άτομα που έχουν κάποια αναπηρία, αγγίζοντας το 38% ή κάποιο χρόνιο νόσημα, με το ποσοστό να ανέρχεται σε 36%.
Οι προληπτικές εξετάσεις σε άνδρες και γυναίκες
Μεταξύ άλλων, η έρευνα εστίασε ιδιαιτέρως στις προληπτικές εξετάσεις ανδρών και γυναικών, δηλαδή το PSA Test και το τεστ ΠΑΠ.
Την περασμένη χρονιά (2022) μόλις το 14% των ανδρών έκαναν το PSA τεστ, με την πλειοψηφία να εντοπίζεται στις ηλικίες 65-75.
Στον αντίποδα, το 52% των γυναικών έκαναν το τεστ ΠΑΠ, με το 65% να εντοπίζεται στις ηλικίες μεταξύ 25 και 54.
Καρδιογράφημα και τεστ κοπώσεως
Μικρό ποσοστό του πληθυσμού προχώρησε και σε καρδιογράφημα, με μόλις το 34% των ερωτηθέντων να απαντά θετικά. Μάλιστα, υψηλό ποσοστό (51%) εντοπίστηκε στην ομάδα 65-75.
Και σε αυτή την περίπτωση οι γυναίκες αποδείχθηκαν πιο ευαισθητοποιημένες, με το 36% να προχωρά σε καρδιογράφημα. Μάλιστα, οι ηλικίες 65-75 κατέχουν ποσοστό 48%.
Αναφορικά με το τεστ κοπώσεως, οι επιδόσεις είναι δραματικά μικρότερες.
Μόλις το 14% των ανδρών προχώρησε στην εν λόγω εξέταση το 2022.
Παράλληλα, το 43% των γυναικών προχώρησε σε μαστογραφία, με το υψηλότερο ποσοστό, της τάξεως του 63% να συναντάται στις ηλικίες 45-54.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, σε αυτό παίζει ρόλο η εκστρατεία ενημέρωσης και κάποιες επενδύσεις που βοηθούν στην διεξαγωγή της μαστογραφίας.
Τα κίνητρα για τις προληπτικές εξετάσεις
Μεταξύ άλλων, η έρευνα εξέτασε και τα κίνητρα αυτών που υποβάλλονται σε προληπτικές εξετάσεις.
Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι έξι στους δέκα (57%) ωθούνται από την προσωπική τους πρωτοβουλία, ενώ τέσσερις στους δέκα (40%) από την οδηγία ενός γιατρού ή ενός φαρμακοποιού.
Μόλις 3% θα επηρεαστεί όσον αφορά στις προληπτικές εξετάσεις από τη συμβουλή ενός φίλου ή συγγενή. Στις ηλικίες 17-54 ετών, η προσωπική πρωτοβουλία έχει σημαντικό προβάδισμα (63%), ενώ στις ηλικίες 55-75 ετών η οδηγία του γιατρού ή του φαρμακοποιού είναι αυτή που μετρά περισσότερο (53%).
Το 70% των ερωτηθέντων του δείγματος καλύπτει το κόστος των προληπτικών εξετάσεων μέσω του ασφαλιστικού του ταμείου, ενώ μόλις στο 19% η κάλυψη προέρχεται από ιδιωτική δαπάνη και στο 7% από ιδιωτική ασφάλεια.
Γιατί δεν κάνουν προληπτικές εξετάσεις
Η έλλειψη χρόνου εξαιτίας εργασιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων προβάλλεται ως ο νούμερο «ένα» λόγος αμέλειας για τις προληπτικές εξετάσεις. Ακολουθείται, δε, από την έλλειψη ασφάλισης, την οικονομική δυσχέρεια και την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με την αναγκαιότητα των προληπτικών εξετάσεων.
Πηγές ενημέρωσης
Η βασικότερη πηγή ενημέρωσης για θέματα υγείας/πρόληψης είναι οι επαγγελματίες υγείας (65%), με το διαδίκτυο να βρίσκεται επίσης ψηλά στο 42% (ενημερωτικές ιστοσελίδες 21%, ιστοσελίδες υγείας 15%, social media 15%). Στο 24% βρίσκονται τα μέσα ενημέρωσης (τηλεόραση 19%, εφημερίδες-περιοδικά 3%, ραδιόφωνο 29%), ενώ στο 16% οι φίλοι και συγγενείς
Η στάση απέναντι στον εμβολιασμό
Πιο ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία αναφορικά με τον εμβολιασμό.
Ειδικότερα, το 86% των ερωτηθέντων της έρευνας έχει κάνει έστω κι ένα εμβόλιο από αυτά για Covid-19, γρίπη, λοιμώδη νοσήματα και HPV (78% Covid-19, 42% γρίπη, 23% λοιμώδη νοσήματα, 9% HPV). Το 12% όμως δεν έχει κάνει κανένα από αυτά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα επιμέρους στοιχεία και συγκεκριμένα:
• 20% στις ηλικίες 35-44 δεν έχουν κάνει κανένα από αυτά τα εμβόλια.
• Στις ηλικίες 35-44 εμφανίζονται τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού για Covid-19 (67%), γρίπη (29%) και λοιμώδη νοσήματα (1296).
• Το 21% στις αγροτικές περιοχές (με ως 2.000 κατοίκους) δεν έχει κάνει κανένα από αυτά τα εμβόλια.
• Στις ηλικίες άνω των 65 ετών τα ποσοστά εμβολιασμού είναι για την Covid-19 90%, για τη γρίπη 75% και για λοιμώδη νοσήματα 31%.
Το ποσοστό εμβολιασμού για Covid-19 είναι 82% στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης και 73% στην υπόλοιπη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όσο για τον εμβολιασμό των παιδιών με βασικά εμβόλια, το 95% όσων έχουν παιδιά είναι συνεπείς με τον εμβολιασμό τους.
Κάπνισμα, άθληση, διατροφή
Παράλληλα, εξετάστηκαν και οι καθημερινές συνήθειες των πολιτών. Σύμφωνα με την έρευνα, ένα 45% δεν κάπνιζε ποτέ συστηματικά, ενώ ένα 32% καπνίζει συστηματικά. Ένα 18% κάπνιζε συστηματικά στο παρελθόν, αλλά το έκοψε για λόγους πρόληψης και μόλις ένα 4% κάπνιζε συστηματικά στο παρελθόν, αλλά το έκοψε λόγω προβλημάτων υγείας. Το 36% των συμμετεχόντων στην έρευνα δεν αθλείται σχεδόν καθόλου. Μεταξύ αυτών που δεν αθλούνται το μεγαλύτερο ποσοστό (48%) εντοπίζεται στης ηλικίες 65-75 ετών. Την ίδια στιγμή ένα 36% αθλείται περιστασιακά κάποιες φορές, ενώ ένα 28% αθλείται συστηματικά σε σταθερή βάση.
Το 66% των ερωτηθέντων προσέχει τη διατροφή του σε μέτριο βαθμό όχι αυστηρά, ένα 18% σε μεγάλο βαθμό αυστηρά και ένα 16% καθόλου. Στις ηλικίες των 35-44 ετών το ποσοστό όσων δεν προσέχουν τη διατροφή τους φτάνει στο 21%, ενώ στις ηλικίες των 65-75 ετών το ποσοστό όσων προσέχουν σε μεγάλο βαθμό αυστηρά ανέρ χεται στο 27%.
Όσον αφορά στις διατροφικές συνήθειες το 65% καταναλώνει συστηματικά φρούτα και λαχανικά, το 47% αγορά ζει τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά, το 20% αγοράζει βιολογικά προϊόντα, το 15% καταναλώνει συχνά (πάνω από μία φορά την εβδομάδα) έτοιμο φαγητό, το 14% αγοράζει τρόφιμα με αντικαρκινικές ιδιότητες, το 12% αγοράζει τρόφιμα χωρίς γλουτένη ή τρόφιμα για διαβητικούς και 12% τίποτα από τα παραπάνω. Το 48% του δείγματος χαρακτηρίζει κανονικό το σωματικό του βάρος, ένα 44% μεγαλύτερο έως πολύ μεγαλύτερο από το κανονικό και το 8% μικρότερο έως πολύ μικρότερο από το κανονικό.
Κατά την παρουσίαση, ο κ. Τεμεκενίδης επισήμανε ότι τα αποτελέσματα απηχούν λίγο – πολύ αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, καθώς η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας θεωρείται αντιπροσωπευτική της Ελλάδας ως προς πληθυσμό. Τόνισε επίσης πως υπάρχει έλλειμμα τέτοιου είδους ερευνών στην Ελλάδα και αυτές που γίνονται δεν έχουν συστηματικότητα, ώστε να διαπιστώνεται αν οι πολιτικές που εφαρμόζονται αποδίδουν.
Το πρόγραμμα
Το πρόγραμμα «2023 ΕΤΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΡΟΛΑΒΕ & ΚΕΡΔΙΣΕ ΖΩΗ» υλοποιείται υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του Δήμου Θεσσαλονίκης, με τη συνεργασία του Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Αρωγής, την επιστημονική συνεργασία του Εργαστηρίου Υγιεινής Κοινωνικής Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ-ΓΝΘ Ιπποκρατείου και του Αιματολογικού Τμήματος του Γ.Ν.Θ. Γ. Παπανικολάου, με φορείς υλοποίησης την εταιρεία Health Marketing και το περιοδικό Health More, μέλη του Innovation G Marketing & Communication Group AE.
Όπως ανέφερε ο ιδρυτής και γενικός διευθυντής της Health Marketing, Κλέαρχος Πρωτοπαπάς – Καραντάνης, η Ελλάδα είναι μεταξύ των ουραγών της Ευρώπης στον τομέα της πρόληψης. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι μόλις 17 ευρώ αναλογούν σε κάθε Έλληνα για δαπάνες προληπτικής φροντίδας υγείας ετησίως, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος είναι 82 ευρώ και σε κάποιες χώρες ξεπερνά τα 150 ευρώ. Ο κ. Πρωτοπαπάς – Καραντάνης τόνισε ότι η πρόληψη αυξάνει τον προσδόκιμο χρόνο ζωής και αναβαθμίζει την ποιότητά της σε κάθε ηλικιακή ομάδα, μειώνει το κόστος και τον χρόνο νοσηλείας, αποσυμφορεί το σύστημα υγείας και ενισχύει την αποτελεσματικότητά του, ενώ βελτιώνει την αποδοτικότητα της εργασίας ποιοτικά και ποσοτικά.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, όπως είπε, προγραμματίζεται έκδοση και διανομή ενημερωτικού υλικού, δημιουργία ιστοσελίδας, διαλέξεις – webinars, εκδηλώσεις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις, Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν ενημερωτικές δράσεις, σε 11 άξονες που θα περιλαμβάνουν στοχευμένη καμπάνια για συγκεκριμένες ασθένειες.
Από την μεριά της, η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Μελίνα Δερμεντζοπούλου, χαρακτήρισε το πρόγραμμα χρήσιμο και ολοκληρωμένο, τονίζοντας πως δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα, αν δεν καταγράψεις τα δεδομένα.