Μόνο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 το «Χαμόγελο του Παιδιού» κλήθηκε να συνδράμει στις εξαφανίσεις 98 παιδιών, στην πλειονότητά τους Ελληνίδων έφηβων κοριτσιών.
Μάλιστα, συγκριτικά με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2021, παρατηρείται 12,61% αύξηση στις δηλωμένες εξαφανίσεις, ενώ περίπου ανά μιάμιση μέρα το επιστημονικό προσωπικό στην Ευρωπαϊκή Γραμμή για αυτές 116000 χειριζόταν μια εξαφάνιση παιδιού
Ο πατέρας του Ανδρέα, δημιουργός και πρόεδρος του «Χαμόγελου του Παιδιού», Κώστας Γιαννόπουλος, μιλά στο TheOpinion για τη μάστιγα των εξαφανίσεων, την «εντολή» του γιού του και τα πρώτα βήματα υλοποίησης του όνειρού του.
«Ελάτε λοιπόν να βοηθήσουμε, αν ενωθούμε όλοι θα τα καταφέρουμε»
Ο Ανδρέας ήταν ο ένας από του δύο γιούς του Κώστα Γιαννόπουλου. Σε ηλικία μόλις 10 ετών διαγνώστηκε με όγκο στο κεφάλι και κλήθηκε να δώσει την πιο σκληρή και άνιση μάχη, αυτή για τη ζωή του.
Περίπου 1,5 μήνα πριν φύγει από αυτό τον κόσμο, στις 9 Νοεμβρίου του 1995, ο μικρός Ανδρέας, έγραψε στην τελευταία σελίδα του ημερολογίου του μία ευχή τόσο πηγαία και μεγαλόκαρδη, ίσως ουτοπική. Αλλά «ποιος μπορεί να πει όχι στην ευχή ενός παιδιού;», όπως δήλωσε ο πατέρας του, ο άνθρωπος που έδωσε σάρκα και οστά στην ευχή του γιού του και κατάφερε να περάσει το χαμόγελο του μικρού Ανδρέα στην αιωνιότητα.
«Όλοι ξέρουμε, συζητάμε για αυτά τα παιδιά στο δρόμο που τους λείπει το χαμόγελο. Τους λείπει το χαμόγελο γιατί δεν έχουν λεφτά, δεν έχουν παιχνίδια, δεν έχουν φαΐ, και μερικά δεν έχουν γονείς. Σκεφτείτε λοιπόν να αφήσετε τα λόγια, ας ενωθούμε κι ας δώσουμε ότι μπορούμε στα φτωχά: αλβανάκια, άσπρα, μαύρα, όλα παιδιά είναι και αξίζουν ένα χαμόγελο. Αυτός ο σύλλογος θα λέγεται “ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ”. Ελάτε λοιπόν να βοηθήσουμε, αν ενωθούμε όλοι θα τα καταφέρουμε. Ανδρέας Γιαννόπουλος 9 Νοεμβρίου 1995» Αυτή ήταν η αρχή του «Χαμόγελου του Παιδιού».
Στα 28 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας που πέρασαν, το «Χαμόγελο του Παιδιού» υποστήριξε 2.055.586 παιδιά και τις οικογένειές τους και το τηλέφωνο του οργανισμού χτύπησε 4.880.686 φορές για να συνδράμει μέσα από τις 4 γραμμές Υποστήριξης και Βοήθειας που λειτουργούν σε αυτόν.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Κώστα Γιαννόπουλου στο TheOpinion
Σύμφωνα και με τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του 2023, εντοπίζεται ραγδαία αύξηση στις εξαφανίσεις ανηλίκων. Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
«Καταρχάς πρέπει να πούμε -για να καθησυχάσουμε- ότι στην Ελλάδα ακόμη δεν έχουμε αρπαγές ανηλίκων από τρίτους. Είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει στις περισσότερες χώρες, όπου κάποιος προσπαθεί να κακοποιήσει ένα παιδί, το απαγάγει και ενδεχομένως το σκοτώνει. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αυτά τα “άσπρα βανάκια”.
Μπορεί να μην έχεις μια άμεση αρπαγή ενός παιδιού, αλλά να έχεις έναν έμμεσο τρόπο για να το πάρεις από την οικογένειά του. Μέσω διαδικτύου, μεγαλύτεροι άνθρωποι προσπαθούν να να του προσφέρουν κάτι καλύτερο, να του υποσχεθούν αγάπη. Έτσι λοιπόν έχουμε φυγές εφήβων κοριτσιών που η μεγαλύτερη πλειοψηφία είναι ελληνικής καταγωγής 13-17 χρόνων. Πολλές φορές πίσω από μια εξαφάνιση κρύβονται οικογενειακά προβλήματα, κακοποίηση, παραμέληση. Ένα παιδί που ανήκει σε μια τέτοια οικογένεια είναι πιο εύκολο να πέσει θύμα οποιουδήποτε του υποσχεθεί μια καλύτερη ζωή. Όμως υπάρχουν και φαινόμενα στα οποία τα παιδιά δεν υπάρχει κάποιο τέτοιο άμεσο θέμα με την οικογένεια. Αυτό που λέγεται lover boys. Είναι αυτοί που τους πουλάνε αγάπη, έρωτα και μέσα από τη διαδικασία καταλήγει σε εκβιασμό.
Δεν υπάρχουν στερεότυπα ότι τα παιδιά έχουν προβλήματα και φεύγουν. Έτσι λοιπόν βρισκόμαστε στην κατάσταση που βλέπουμε ότι δυο 16χρονες έφυγαν μαζί και πήγαν Βουλγαρία. Πόσο εύκολα μπορεί να πάει ένα παιδί σε μια άλλη χώρα από τη μια στιγμή στην άλλη;
Πρέπει να ενημερωνόμαστε αμέσως μαζί με την αστυνομία και να γίνονται οι άμεσα οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν. Αναφερόμενος στην εν λόγω υπόθεση, η μία οικογένεια ήθελε να δημοσιοποιηθούν τα στοιχεία της, η άλλη δεν ήθελε. Δίνεται ο χρόνος να συμβεί το κακό. Κι αν πάνε σε άλλη χώρα μετά είναι αργά».
Πως μπορούν τα παιδιά να προφυλαχθούν έμπρακτα;
«Δεν μπορείς να απαγορεύσεις στα παιδιά, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες. Βέβαια, πλέον ακόμη και τα μικρότερα παιδιά έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και ξαφνικά καλούνται να ανακαλύψουν πράγματα που ξεπερνούν την ηλικία τους, με αποτέλεσμα να βρίσκονται εκτεθειμένα σε περίεργες καταστάσεις.
Αυτό που μας λένε οι ψυχολόγοι και οι ειδικοί είναι πως τα μεγαλύτερα παιδιά πρέπει να τα ενδυναμώσεις με γνώσεις. Να ξέρουν ποιο είναι το καλό και το κακό. Το κυριότερο, όμως, είναι να ξέρουν ότι αν τους συμβεί κάτι, μπορούν να μιλήσουν. Να μη φοβούνται, να μη ντρέπονται. Μερικές φορές οι έφηβοι και οι έφηβες ντρέπονται να μιλήσουν για κάτι που τους συνέβη. Για αυτό τον λόγο υπάρχει εναλλακτικά το Χαμόγελο, που τηλεφωνούν στο 1056 ή στέλνουν ένα μήνυμα στο τσατ μέσω διαδικτύου. Είναι μεγάλη τιμή για το χαμόγελο του παιδιού που το εμπιστεύονται τα παιδιά και οι έφηβοι. Από την άλλη βλέπουμε πως τα προβλήματα έχουν διογκωθεί πάρα πολύ και τα παιδιά προσπαθούν να βρουν διεξόδους. Άρα οι γονείς πρέπει να τους δώσουν να καταλάβουν πως ό,τι και να κάνουν, ακόμη κι αν είναι λάθος, θα είναι εκεί να τα στηρίξουν και όχι να τα κρίνουν και να τα τιμωρήσουν».
Πως χειρίζεστε μία εξαφάνιση που σας γνωστοποιείται; Ποια είναι η μεθοδολογία που ακολουθείτε;
Δεν εξαρτώνται όλα από εμάς. Εμείς λέμε ότι είμαστε στη διάθεση της οικογένειας και του παιδιού και εάν θέλουν μπορούν να αξιοποιήσουν ότι μπορούμε να τους παρέχουμε, με ανθρώπους ειδικούς που μπορούν να μιλήσουν. Δεν επιλέγουν πάντοτε αυτή τη δυνατότητα. Αυτό όμως που είναι υποχρεωμένες οι υπηρεσίες να κάνουν είναι ότι θα πρέπει να ελέγχεται το περιβάλλον προτού επιστρέψει το παιδί στην οικογένειά του.
Είχαμε μια υπόθεση μιας 16χρονης στην Αιτωλοακαρνανία που είχε εξαφανιστεί και βρέθηκε σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι. Η κοπέλα προσπαθούσε να αποφύγει την σεξουαλική κακοποίηση που υφίστατο από τον πατέρα της, οπότε βρήκε αυτή τη διέξοδο. Αν κινούμασταν όπως παλιά η κοπέλα θα επέστρεφε στο σπίτι της και το βασανιστήριο της θα συνεχιζόταν. Θέλει μεγάλη προσοχή. Οι άνθρωποι να έχουν κάποια εξειδίκευση κι αν δεν έχουν να μπορούν να ρωτήσουν κάποιους που ξέρουν περισσότερα για να μην χάνονται δυνατότητες να σωθεί η ζωή ενός παιδιού.
Τι είναι το European Missing Alert Automized System για το οποίο βραβεύθηκε το «Χαμόγελο του Παιδιού»;
Πρόκειται για το σύστημα παραγωγής και δημοσιοποίησης υλικών εξαφάνισης για το Amber Alert Hellas και το Missing Alert Hellas. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα αξιοποιεί και χρησιμοποιεί δυνατότητες και τεχνολογία η οποία ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Μάλιστα, παρουσιάζουμε στις 26 και 27 του Ιανουαρίου σε συνεργασία με το Διεθνές Κέντρο για τις εξαφανίσεις όλη αυτή την τεχνογνωσία που αποκτήθηκε με τους εξοπλισμούς με τις δυνατότητες να βρεθούν άτομα που δε μπορούν να επικοινωνήσουν κλπ. Είναι μια επιβράβευση της ουσιαστικής δουλειάς που γίνεται, γιατί κατάφεραν όλα αυτά τα εργαλεία, το missing alert, το amber alert να γίνουν τα μάτια και τα αυτιά των υπηρεσιών για ένα παιδί ή για έναν ενήλικα που έχει εξαφανιστεί.
Πριν από χρόνια χανόταν ένα παιδί κι αν τύχαινε βρισκόταν σε άσχημη κατάσταση ή ακόμη και νεκρό. Το εργαλείο αυτό που είναι για κάθε παιδί. Αισθάνομαι ότι αυτό είναι μια επιτυχία αυτής της διαδικασίας. Παλιά λέγαμε εξαφανίστηκε ένα παιδί και μας ρωτούσαν από πού είναι, τι καταγωγής είναι. Κι αν ήταν από καταγωγή η οποία δεν ήταν ευυπόληπτη , τότε δεν υπήρχε περίπτωση να τη δημοσιοποιήσουν. Τώρα όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως καταγωγής, ανεξαρτήτως χρώματος έχουν το ίδιο δικαίωμα να ψάξουμε όλοι να τα βρούμε.
Έχουν επηρεάσει τη στάση του κόσμου απέναντι στο «Χαμόγελο» οι καταγγελίες που βγήκαν στο φως της δημοσιότητας για άλλους οργανισμούς;
Ναι, επηρεάζεται ο κόσμος. Βέβαια πολλές φορές επηρεάζονται επειδή υπάρχουν αναφορές που δεν έχουν αποδειχθεί. Επιτέλους πρέπει να λειτουργήσουν τα πράγματα όπως λειτουργούν και σε άλλες ευνομούμενες χώρες που συνεργαζόμαστε. Πρέπει να είναι ξεκάθαρα. Αν δεν αποδεικνύεται κάτι το μόνο που μένει είναι να σκοτώνουν και τους φορείς που κάνουν καλή δουλειά, μαζί με κάποιους που ενδεχομένως έχουν κάποια προβλήματα.
Τι γεύση σας έχουν αφήσει τα 28 χρόνια λειτουργίας του «Χαμόγελου»;
Είναι μεικτά τα προσωπικά συναισθήματα. Στις 22 Δεκεμβρίου του 1995 ο μικρός αποσωληνωθηκε και έφυγε για τον άλλο κόσμος αφήνοντας πίσω την τελευταία σελίδα του ημερολογίου του. Ένα 10χρονο παιδί κατάφερε και πέρασε ένα μήνυμα και μας ταρακούνησε. Γιατί αν ακούμε τα παιδιά όλοι μας και οι γονείς μπορούμε να γίνουμε σοφότεροι. Γιατί έχουν πράγματα να μας πουν και να μας ταρακουνήσουν. Έτσι λοιπόν κατάφερε ο Αντρέας να ταρακουνήσει μια ολόκληρη κοινωνία και πολλά παιδιά οφείλουν τη ζωή τους σε αυτή την κίνηση. Σε θέματα υγείας, σε θέματα επιβίωσης, σε θέματα ζωής. Παιδιά επιβίωσαν και έκαναν οικογένειες, είναι καλά.
Δεν είναι εύκολο για την ψυχή ενός πατέρα να αποδεχθεί ποτέ τον χαμό του παιδιού του, αλλά μου έχει αφήσει μια παρακαταθήκη τόσο σημαντική που με κράτησε κι εμένα να έχω τις δυνάμεις, προκειμένου να συνεχίσουμε. Είμαστε πολλοί πλέον. Η ελληνική κοινωνία δεν είναι όπως τη λένε και την χαρακτηρίζουν οι Έλληνες. Υπάρχουν καλοί και σωστοί στη διοίκηση και με αυτούς πορευόμαστε. Αυτές οι στερεότυπες ανοησίες ότι η Ελλάδα είναι έτσι, οι Έλληνες είναι έτσι, δεν ισχύει και το βλέπουμε ακριβώς από τη λειτουργία του χαμόγελου με όλη αυτή την προσφορά. Όλα τα παιδιά που έχουμε βοηθήσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αυτό είναι που μπορώ να απολογηθώ σε αυτόν που με οδήγησε, στο γιο μου. Από την άλλη πλευρά έχουμε να απολογηθούμε και στα παιδιά που είναι εδώ, που πρέπει να επιβιώσουν, να είναι καλά. Να κάνουμε τις ευχές πράξεις, όπως λέει και το τελευταίο σλόγκαν μας. Αρκετές ευχές κάνουμε και μετά ξεχνιούνται και μένουν ευχές. Δεν γίνονται ποτέ πράξεις.
Πόσο εύκολο είναι να μετατρέψεις τον πόνο σε δημιουργία και προσφορά;
Αυτό που είπα είναι ότι μπορείς να κάνεις πίσω σε μια επιθυμία ενός παιδιού που τυχαίνει να είναι το δικό σου παιδί; Μπορείς να αφήσεις την επιθυμία του να μη γίνει πραγματικότητα; Από την άλλη την εποχή εκείνη ήμουν στα πρόθυρα εγκεφαλικού, είχα φτάσει σε σημεία πολύ άσχημα. Όμως αυτό με κράτησε να δυναμώσω, να βρω τις δυνάμεις να εργάζομαι περισσότερο απ’ ότι εργαζόμουν όλη μου τη ζωή. Γιατί είμαι στην πρώτη γραμμή, δεν είμαι ο πρόεδρος του γραφείου. Μαζί με άξιους συνεργάτες προσπαθούμε να κάνουμε σημαντικά πράγματα κάθε μέρα. Αυτό είναι το πιο σημαντικό απ’ όλα.
Πως στήθηκε το «Χαμόγελο»; Ποια ήταν τα πρώτα βήματα που κάνατε;
Δεν ξέραμε πως. Ξαφνικά βρεθήκαμε με ένα χαμόγελο ενός Αντρέα που έφυγε και άφησε πίσω ένα «Χαμόγελο» μέσα από το ημερολόγιο του. Πως το κάνεις αυτό; Αφού δεν ξέρεις. Ήμουν επιχειρηματίας στο χώρο της πληροφορικής, της τεχνολογίας. Που να ξέρω εγώ από αυτά; Αλλά αν θέλεις κινείς γη και ουρανό. Βρήκαμε ανθρώπους που είναι στην πρώτη γραμμή, που δεν ήθελαν καν να φαίνονται, και με εμένα στη «σέντρα», προκειμένου να γίνεται όλη αυτή η επικοινωνία για να κρατήσουμε το χαμόγελο όλα αυτά τα χρόνια ζωντανό και να μπορούμε να κινητοποιούμαστε για να μπορούμε να κάνουμε πράγματα ουσιαστικά και όχι με ευχολόγια.
Αν μπορούσατε να κάνετε ένα όνειρο για το μέλλον για το «Χαμόγελο» ποιο θα ήταν αυτό;
Το όνειρο μου είναι να συνεχιστεί, γιατί το Χαμόγελο δεν ανήκει σε κανέναν. Ούτε στον Γιαννόπουλο, ούτε σε κανένα διοικητικό συμβούλιο. Ανήκει στην κοινωνία και στα παιδιά. Δόξα τω θεώ υπάρχουν εθελοντές παιδιά από την εποχή εκείνη που τώρα είναι ενήλικες. Και μάλιστα κάποιοι είναι και στο διοικητικό συμβούλιο. Έχουμε άτομα τα οποία μπορούν να συνεχίσουν αυτή την παρακαταθήκη. Θα πρέπει να συνεχιστεί αυτό με βάση ότι έχει η κοινωνία έχει ένα κέντρο αναφοράς, έναν φορέα ο οποίος βασίζεται στο αποτέλεσμα και στις καθημερινές λύσεις στα προβλήματα των παιδιών.