«Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων» κι αυτό στην ελληνική πολιτική σκηνή είναι κάτι παραπάνω από ευδιάκριτο.
Κόμματα και βουλευτές (όχι μόνον του δεξιού χώρου αλλά κυρίως αυτού) έχουν μετά τον εμφύλιο επενδύσει στον πατριωτισμό αλλά και στη θρησκεία σε τέτοιο βαθμό ώστε σχεδόν σε καθημερινή βάση καλούμαστε να καλύψουμε «Luben στιγμές παραφροσύνης», όπως η πρόσφατη με τη «ροζ σημαία» στο προξενείο της Νέας Υόρκης όπου η εικαστική δημιουργός, Τζώρτζια Λάλε, δέχτηκε μια αήθη επίθεση μίσους από αυτόκλητους υπερασπιστές της πατρίδας μας.
Τι είχε κάνει η Λαλέ; Μια έκθεση για την έμφυλη βία. Μια εικαστική καταγγελία των γυναικοκτονιών αλλά και συνολικά της βίας που δέχονται οι γυναίκες από πάντα και ακόμα περισσότερο στις μέρες μας. Ένα από τα έργα της, φτιαγμένο με σεντόνια γυναικών από την Ελλάδα, σχημάτιζε μια ελληνική σημαία όπου αντί για «το μπλε της θάλασσας και του ουρανού» υπήρχε «το ροζ του ανυπεράσπιστου ανθρώπου».
Ξέρετε, είναι δικαίωμα του κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου να έχει όση ευαισθησία αυτός επιθυμεί σε ζητήματα πίστης και αγάπης προς την πατρίδα του και τα συμβολά της. Ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να θίγεται, να διαφωνεί, ακόμα και να αγανακτεί με την «διαφορετική χρήση» ενός συμβόλου που αυτός θεωρεί ιερό. Την ίδια στιγμή είναι υποκειμενικό και συζητήσιμο το καλλιτεχνικό αποτέλεμα αλλά και οι προθέσεις κάθε δημιουργού Τέχνης. Δε χρειάζεται όλοι να συμφωνούν μαζί του. Δεν μπορεί σε όλους να αρέσει. Αλλά μέχρι εκεί. Γιατί πάντα στο «διάλογο με την Τέχνη» το ζήτημα είναι «ο τρόπος» και «τα μέσα» που κάθε θιγόμενος πολίτης χρησιμοποιεί για να αντιταχθεί σε αυτό που δεν του αρέσει / δεν κατάλαβε / δεν δέχεται. Στην περίπτωση της «ροζ ελληνικής σημαίας» ξεπεράστηκαν όλα τα όρια κι από πολλούς.
Να πούμε πρώτα για όλους αυτούς τους ανώνυμους πολίτες των σόσιαλ, που δε διστάζουν να βρίσουν, να απειλήσουν, να απαξιώσουν καταξιωμένους καλλιτέχνες και σημαντικές προσπάθειες; Είναι απίστευτο το θράσος αυτών των ανθρώπων και πανομοιότυπος ο πονηρός τρόπος που χρησιμοποιούν για να επιτεθούν σε δημιουργούς όπως η Τζώρτζια Λάλε. Αυτοί, όμως, είναι απλοί πολίτες και λειτουργούν ως «όχλος» έτοιμος να πετροβολήσει οποιονδήποτε έχει άλλη άποψη. Είναι δυνατόν ολόκληρος υπουργός εξωτερικών να υποκύπτει σε τέτοιες «φεισμπουκικές» επιθέσεις και να πλειοδοτεί σε «πατριωτική ευαισθησία» απαιτώντας την αποκαθήλωση του έργου τέχνης και παίζοντας ουσιαστικά το παιχνίδι όλων αυτών των ανθρώπων;
Μιλάμε για τον ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ υπουργό, έτσι… Μιλάμε για τον Γιώργο Γεραπετρίτη που λίγες μέρες πριν είχε σηκώσει «θύελλα διαμαρτυριών» με την αποκαλούμενη «υπόκλισή του» στον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν κατά την επίσκεψη του δεύτερου στην Ελλάδα. Είναι ντροπή η ίδια «κάστα εθνικοφρόνων» που λίγες μέρες πριν απαιτούσε την παραίτηση Γεραπετρίτη γιατί υποκλίθηκε στον «αιώνιο εθνικό εχθρό» σήμερα να τον αναγκάζει να αφαιρέσει ένα έργο τέχνης από την έκθεση στο ελληνικό προξενείο της Νέας Υόρκης. Είναι μια ξεκάθαρη ήττα της λογικής και ταυτόχρονα μια νίκη των τρολ του διαδικτύου. Τρολ τα οποία δεν είναι τελικά και τόσο αθώα ή γραφικά! Απόδειξη το γεγονός πως έφτασαν χθες στο σημείο να βάλουν φωτιά με βενζίνη σε λιγούστρα στον κήπο του προξενείου στη Νέα Υόρκη. Τέτοια καφρίλα και έκφραση φασισμού.
Ας ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν, κάποια πράγματα αφού για τον υπουργό εξωτερικών, ο όποιος παραμένει «στριμωγμένος» από την ακροδεξιά τάση στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, δεν είναι ξεκάθαρα: η χρήση του ροζ αντί του μπλε στο έργο της Τζώρτζια Λάλε δεν είναι προσβολή κανενός εθνικού συμβόλου αλλά προϊόν τέχνης, καλλιτεχνική επινόηση με πολλά και βαθιά νοήματα για μια κοινωνία όπως η ελληνική που σκοτώνει τον αδύναμο, τον διαφορετικό, τον ανυπεράσπιστο. Οτιδήποτε είναι αληθές, δεν μπορεί να μην είναι και εθνικό. Οτιδήποτε οφελεί και δε ζημιώνει ένα έθνος (και η υπεράσπιση των γυναικών δεν ζημιώνει την Ελλάδα) δεν μπορεί να μην είναι «πατριωτικό», όπως το ορίζουν αυτοί οι άξεστοι εχθροί της τέχνης.
Την ίδια στιγμή είναι ξεκάθαρο πως με το έργο του ο κάθε καλλιτέχνης δεν εκφράζει απλώς γνώμη αλλά περιγράφει, στηλιτεύει, προφητεύει τα μελλούμενα στην κοινωνία στην οποία απευθύνεται. Απόδειξη αυτού είναι και οι αντιδράσεις όσων θίχθηκαν. Αντιδράσεις γεμάτες μισογυνισμό και παραφροσύνη που όταν εκφράζονται από μετανάστες σε μια ξένη χώρα, από Έλληνες δεύτερης και τρίτης γενιάς που έχουν δεχθεί μίσος και απαξίωση ακριβώς γιατί ήταν «διαφορετικοί», τότε γίνονται σχεδόν «εικαστική εγκατάσταση» που συμπληρώνει το έργο της Λαλέ με τον πλέον σουρεαλιστικό τρόπο.
Ας σοβαρευτούμε, όμως, επιτέλους. Έχουμε μια κυβέρνηση που ευθυγραμμίζεται πίσω από την «ακροδεξιά» ατζέντα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, για την LGBTQ+ κοινότητα και τις διεκδικήσεις της, για τα βιβλία στα σχολεία μας και για τον πολιτισμό. Όσο κανείς δεν αντιδρά σε αυτή τη νέα τάξη πραγμάτων, τόσο οι Γεραπετρίτες και οι Γεωργιάδηδες με τους Βορίδηδες θα «αλωνίζουν». Επόμενα θύματα θα μπορούσαν να είναι σταντ απ κωμικοί ή τραγουδοποιοί. Δε θέλει και πολύ για να ξεφύγει η κατάσταση.
Προχθές στο κρατικό θέατρο βορείου Ελλάδος θεατής διέκοψε την παράσταση «Σε σας που με ακούτε» γιατί δύο άνδρες ηθοποιοί… φιλιόντουσαν. Δεν του άρεσε του κυρίου η εικόνα δύο γκέι που ερωτοτροπούν και θεώρησε ότι έχει το δικαίωμα να σταματήσει ένα θεατρικό έργο. Κάποιοι του το έδωσαν φυσικά αυτό το δικαίωμα. Άλλες φορές έχουν επιτεθεί σε Κύπριο κωμικό ή στους τραγουδοποιούς Σπύρο Γραμμένο, Φοίβο Δεληβοριά, Δημήτρη Μυστακίδη. Κάποια στιγμή πρέπει να μπει ένα φρένο και να καταλάβουν όλοι πως η Τέχνη πρέπει να είναι ελεύθερη αλλιώς δεν είναι τέχνη. Κάποιοι οφείλουν να καταλάβουν ότι κανένας καλλιτέχνης δεν θα τους ρωτήσει για το πώς θα εκφραστεί.
Φυσικά η «σκόνη που σηκώθηκε» με τη «ροζ σημαία» της Λάλε είχε και θετικά αποτελέσματα. Πολλοί έμαθαν και την καλλιτέχνη και το έργο της από αυτές τις αντιδράσεις. «Κύμα συμπαράστασης» προκλήθηκε σε όλο τον κόσμο κι αυτό δείχνει αντανακλαστικά σε μια χρονική στιγμή που ο προοδευτικός κόσμος βρίσκεται αν υπνώσει και καλά θα κάνει να ξυπνήσει. Βρισκόμαστε σε μια παγκόσμια κοινωνική συγκυρία όπου η προοδευτική σκέψη υποχωρεί και δίνει πεδίο δράσης στη συντήρηση και στον σκοταδισμό.
«Προχωράμε προς τα πίσω» στις συνθήκες και στα ωράρια εργασίας, στην ποιότητα ζωής, στην ομορφιά γύρω μας, στην ελευθερία και στην αυτοβουλία των ανθρώπων. Και έρχονται και χειρότερα ως αποτέλεσμα της φτώχειας και της δυστοπίας. Για να τα αντιμετωπίσουμε αυτά οφείλουμε να παίρνουμε θέση ανά πάσα στιγμή και να μην αφήνουμε καμία Τζώρτζια Λάλε ανυπεράσπιστη στις ορέξεις του κάθε θιγμένου φασίστα που με το μυαλό του δηλώνει «πατριώτης» αλλά στην ουσία απλώς λειτουργεί ως «χρήσιμος ηλίθιος» που παίζει το πολιτικό παιχνίδι όσων προσβλέπουν στην αντισυστημική του αντίδραση.