Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι το υπουργείο πολιτισμού πρέπει να καταργηθεί.
Ο τρόπος που έχει στηθεί, από το 1990 και μετά, με τους Βυζαντινισμούς των αξιωματούχων του και με τον αισχρό τρόπο που οι περισσότερες κυβερνήσεις διόρισαν τους «ημετέρους υποστηρικτές» τους, είναι κάτι που θα μπορούσε να αποτελεί θέμα διδακτορικών διατριβών στις πολιτικές επιστήμες.
Κι ενώ από πάντα το υπουργείο αυτό είχε… «πρόβλημα» και συχνά γελοιοποιούνταν με τις αποφάσεις και τις ενέργειες των προϊσταμένων του, αυτό που συμβαίνει εδώ και μέρες με τα εστιατόρια των μουσείων, ξεπερνά κάθε όριο κακογουστιάς, αυθαιρεσίας, απαξίωσης και τελικά γελοιοποίησης της αυταξίας που εμπεριέχει η έννοια ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. Διότι, εντάξει, είχαμε συνηθίσει την υπουργό Λίνα Μενδώνη να διορίζει αυτοβούλως ακατάλληλους ανθρώπους σε θέσεις – κλειδιά. Την είχαμε συνηθίσει να αφήνει μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς να καούν και μουσεία να φλερτάρουν με την ιδιωτικοποίηση. Την είχαμε συνηθίσει να καλύπτει βιαστές και μετά να το παίζει «ξεγελασμένη» και εμβρόντητη. Δεν πιστεύαμε, όμως, ή μάλλον καλύτερα, δεν περιμέναμε ότι θα μπορούσε να φτάσει στο σημείο να μετατρέψει τους κοινωνικότερους και ζωτικότερους χώρους των μουσείων μας σε… κυλικεία, ταχυφαγεία, ταχυποτεία με αντάλλαγμα κάποια έσοδα από ενοίκια.
Δεν έχει καμία σημασία αν οι αλυσίδες που διεκδίκησαν την εκμετάλλευση 58 χωρών πολιτισμού ονομάζονται ΜΠΑΜΠΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ή Burger Project (παρεμπιπτόντως, εξαιρετικό συγκρότημα). Δεν μάς φταίει μια αλυσίδα εστίασης, μια επιχείρηση που δουλεύει στο φαγητό και ενδεχομένως δίνει δουλειά σε κόσμο πουλώντας καφέ και κρουασάν. Καλά κάνουν οι όμιλοι αυτοί και δραστηριοποιούνται γιατί τελικά σε αυτήν τη χώρα αν δεν είχαμε τις μικρές επιχειρήσεις των 10-15 εργαζόμενων, ούτε δημόσια έσοδα θα υπήρχαν, ούτε στοιχειώδης εργασία για πολλούς νέους. Το ζήτημα μας είναι ξεκάθαρα το υπουργείο και όχι η επιχείρηση «Γρηγόρης μικρογεύματα» που φαίνεται να κέρδισε τον διαγωνισμό.
Το υπουργείο το οποίο στήνει έναν διαγωνισμό σαν δημοπρασία με μόνο γνώμονα τα έσοδα, χωρίς να θέτει ζητήματα αισθητικής, λειτουργικότητας, ιστορικότητας, ακόμα και στατικότητας μνημείων που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα και προστατευόμενα. Μάς φταίει το υπουργείο γιατί μπαίνει στη λογική να ξεπουλήσει, να ιδιωτικοποιήσει, να ευτελίσει, το πολυτιμότερο στοιχείο παραγωγής αληθινής Παιδείας, εξωστρέφειας και τουριστικής αξιοποίησης που έχει ένα κράτος, δηλαδή τα δημόσια μουσεία του.
Είναι δυνατόν το καλαίσθητο εστιατόριο «Βήτα», εδώ στη Θεσσαλονίκη, στο Βυζαντινό μας Μουσείο, να μετατραπεί σε κυλικείο; Είναι δυνατόν το πανέμορφο καφέ – εστιατόριο του αρχαιολογικού μουσείου Αθηνών ή του μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού να μετατραπούν σε σημεία πώλησης καφέ σε… πλαστικό ποτήρι και τυρόπιτας; Σε κάποια πράγματα θα έπρεπε να υπάρχουν όρια, κόκκινες γραμμές κι όμως το υπουργείο πολιτισμού, ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια και ακόμα πιο συγκεκριμένα επί υπουργίας Λίνας Μενδώνη, τα έχει ξεπεράσει όλα τα όρια με τρόπο ανέντιμο.
Ευτυχώς με αφορμή την μετατροπή του εστιατορίου του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης σε κυλικείο, πάρα πολλοί επώνυμοι αλλά και λιγότερο γνωστοί άνθρωποι αντέδρασαν. Ελπίζουμε η αντίδραση αυτή να φέρει αποτελέσματα γρήγορα γιατί γνωρίζουμε καλά πως οι Έλληνες πολιτικοί μόνον όταν φοβούνται την κατακραυγή και το πολιτικό κόστος, αναδιπλώνονται και αλλάζουν αποφάσεις.
Οφείλουμε, ωστόσο, να επισημάνουμε κάποια πράγματα σε ορισμένους από τους όψιμους αντιδρώντες στην πολιτική του υπουργείου πολιτισμού: Αν ο ευτελισμός του εστιατορίου ενός μουσείου είναι «σκάνδαλο», η καταστροφή των ελληνιστικών και βυζαντινών αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου, τι είναι; Γιατί εκεί δεν αντιδράσαμε τόσο ακαριαία και τόσο μαζικά; Γιατί εκεί… ξέχασαν κάποιοι τις ευαισθησίες τους σε ζητήματα πολιτισμού; Στη Θεσσαλονίκη χάθηκε τα τελευταία χρόνια μια τεράστια ευκαιρία: Να δημιουργήσουμε ένα νέο ιστορικό αφήγημα για τα ελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια της πόλης μας.
Καταστρέψαμε τον διάσημο αρχαίο δρόμο Ντεκουμάνους Μάξιμους που παρέμενε ακέραιος και άρτιος στα σπλάχνα της Θεσσαλονίκης και αποτύχαμε να παρουσιάσουμε ένα αξιοθέατο ικανό να αποτελέσει πόλο έλξης εκατομμυρίων τουριστών. Τεμαχίσαμε αρχαιότητες που θα μπορούσαν να παραμείνουν in situ και αυτό ΗΤΑΝ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΜΕΓΑΤΟΝΩΝ σε αντίθεση με την «παράδοση» των καφέ – εστιατορίων των χώρων πολιτισμού σε αλυσίδες μικρογευμάτων που παραμένει απλώς… ένα χαμερπές ξεπούλημα, μία χωρίς λογική και αισθητική δοσοληψία, ένα «ανέκδοτο» για να γελάμε όπως με τη δήλωση της στέγης Καλατράβα ως πέργκολας και την απώλεια του… εγχειριδίου συντήρησής του.
Γελάσετε κι εσείς; Ωραία. Γελάσαμε κι εμείς μαζί σας. Για να μην κλάψουμε με την κατάντια αυτής της χώρας και των εαυτών μας των ίδιων που τα ανέχονται όλα και είναι ήδη έτοιμοι για τα επόμενα που σίγουρα θα είναι ακόμα χειρότερα.