Στο πλαίσιο του αφιερώματος του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για τα 50 χρόνια από την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας πραγματοποιήθηκε το Σάββατο στην Αποθήκη Γ ανοιχτή συζήτηση με υπουργούς και βουλευτές του ελληνικού Κοινοβουλίου, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου Μισός αιώνας εκλογές – Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης (εκδόσεις Πόλις), σε επιμέλεια των Πέτρου Ιωαννίδη, πολιτικού αναλυτή, και Ηλία Τσαουσάκη, πολιτικού επιστήμονα.
Συμμετείχαν οι δύο επιμελητές της έκδοσης με τους Άννα Ευθυμίου, Βουλευτή ΝΔ, Α΄ Θεσσαλονίκης, Σωκράτη Φάμελλο, Πρόεδρο Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β΄ Θεσσαλονίκης, πρώην Υπουργό, Παύλο Γερουλάνο, Βουλευτή ΠΑΣΟΚ Α΄ Αθηνών, πρώην Υπουργό και Έφη Αχτσιόγλου, Βουλευτή ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Δυτικός Τομέας Αθηνών, πρώην Υπουργό. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Ράνια Τζίμα.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Το βιβλίο επιχειρεί μια διεξοδική καταγραφή και ανάλυση όλων των εκλογικών αναμετρήσεων που διεξήχθησαν από την επαναφορά του δημοκρατικού πολιτεύματος μετά την επταετή στρατιωτική δικτατορία, το 1974, μέχρι και τις περσινές εκλογές του 2023 και αποτελεί έναν τρόπο για να προσπαθήσουμε να βρούμε μία απάντηση στο ερώτημα: Τι είναι, τελικά, η Μεταπολίτευση;
Κεντρικό πυρήνα του βιβλίου αποτελούν 17 podcast, στα οποία ακαδημαϊκοί, πολιτικοί αναλυτές, δημοσιογράφοι, ιστορικοί και επικοινωνιολόγοι ανατέμνουν καθεμία από τις εκλογικές αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης, αναλύοντας τους τρόπους με τους οποίους σημάδεψε την πολιτική ιστορία της χώρας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η αρχική ιδέα για τη δημιουργία αυτού του ψηφιακού αρχείου συζητήσεων και την επακόλουθη έκδοση του βιβλίου προέκυψε μέσα από μακροσκελείς συζητήσεις των δύο επιμελητών με τον αείμνηστο Ηλία Νικολακόπουλο, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και κορυφαίο εκλογικό αναλυτή, ο οποίος διετέλεσε επιστημονικός υπεύθυνος του εγχειρήματος.
Τι δεν ακούσαμε όμως στην πολιτική ανάλυση που έγινε με φόντο και το επόμενο podcast, δηλαδή την επόμενη ημέρα και τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις;
Αρχικά θα ήθελα να σταθώ στην τοποθέτηση της Έφης Αχτσιόγλου που τόνισε πως ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε την πυξίδα του ουσιαστικά μετά τις εκλογές του 2019 και απομακρύνθηκε από τα κοινωνικά στρώματα που τον έφεραν στην εξουσία το 2015. Θα ήθελα να τονίσω πως αυτή η σχέση χάθηκε μετά τον επώδυνο συμβιβασμό του καλοκαιριού του 2015. Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να πήρε ψήφο εμπιστοσύνης και τον Σεπτέμβριο στην κάλπη, ωστόσο ήδη είχε αρχίσει πολιτικά η αλλαγή στους ψηφοφόρους που τον στήριξαν σε εκείνη και στις επόμενες μονομαχίες. Συν τοις άλλοις η πρώην Υπουργός Εργασίας ήταν από τα πρωτοκλασάτα στελέχη από το 2019 μέχρι και το 2023, επομένως φέρει τη δική της ευθύνη ως μέλος της ηγετικής ομάδας στη χάραξη στρατηγικής – πολιτικής από τη στιγμή που όπως σημείωσε είχε αντιληφθεί τη λάθος διαδρομή και την πορεία προς τα βράχια.
Από εκεί και πέρα είχαμε πολλές τοποθετήσεις για το ρευστό σκηνικό στην Κεντροαριστερά και άπαντες τόνισαν πως οι Ευρωεκλογές κρίνουν πολλά σχετικά με τον δεύτερο. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ και στη δημοσκόπηση της Marc για το Πρώτο Θέμα είναι και πάλι δεύτερος, με το ΠΑΣΟΚ να χάνει συνεχώς έδαφος. Όμως το σημαντικό που δεν ακούσαμε είναι πως οι ισορροπίες είναι ρευστές και στη Δεξιά πολυκατοικία. Ήδη από τις εθνικές εκλογές φάνηκε πως η Νέα Δημοκρατία κυριαρχεί στο κέντρο, αλλά σταθερά χάνει στα δεξιά της. Η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου αγγίζει πλέον το 10%, Η ΝΙΚΗ παγιώνεται στο 4% και οι Σπαρτιάτες έχουν το αστάθμητο. Όπως είδαμε και από το 2012 μέχρι το 2015 τότε με πρωταγωνιστές του Ανεξάρτητους Έλληνες και τη Χρυσή Αυγή υπάρχει ένα 20% δεξιά του κυβερνώντος κόμματος, που το 2019 συσπειρώθηκε στο σώμα της για την αλλαγή, αλλά τώρα απομακρύνεται απογοητευμένο και σε αυτό βοηθάει το γεγονός πως δε φαίνεται άμεσα αντίπαλος να απειλήσει. Ενδεικτικά μάλιστα οι δημοσκόποι και έμπειροι δημοσιογράφοι (Παπαχελάς ΕΡΤ) θεωρούν πως το στοίχημα για τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι να βάλει το 3 μπροστά, δηλαδή 30+% στις Ευρωεκλογές.
Μείζονος σημασίας αφού μιλάμε για τη μεταπολίτευση είναι και η αντιστροφή των όρων όσων αφορά τα ευρύτερα μέτωπα. Η Κεντροαριστερά με μικρές αποκλίσεις είχε ένα 60-40% στην Ελλάδα, αυτό άλλαξε στις τελευταίες μάχες με αντιστροφή των συσχετισμών ένα 45-55% με κατεύθυνση προς το 40-60%. Δεν μπορούμε επουδενί να το παραλείψουμε, ειδικά αν δούμε πως και στους νέους 17-24 οι Σπαρτιάτες έλαβαν ποσοστό που ξεπερνάει το 10%. Έλλειμμα παιδείας και ταυτόχρονα διείσδυση σε ευαίσθητα ακροατήρια σαν αυτά που προπηλάκισαν τους δύο νεαρούς στην πλατεία Αριστοτέλους.
Ένα ακόμα συμπέρασμα που διακρίνω στην μεγάλη εικόνα και εφόσον επιβεβαιωθεί η αποσυσπείρωση των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας είναι πως η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να είναι συνεργασίας ή ανοχής όπως συμβαίνει στη Γερμανία, την Ισπανία και πιθανώς να συμβεί και στην Πορτογαλία. Επομένως καλά θα κάνουν αρκετοί να δουν μπροστά και να προστατέψουν τους εαυτούς που από την έκθεση σε “επιθέσεις” που αργότερα θα μετανιώσουν.
Σημαντικό είναι πως έγινε λόγος για επιστροφή στην Πολιτική. Το έκανε ο Σωκράτης Φάμελλος με τον δικό του τρόπο μιλώντας για την “αποπολιτικοποίηση”, το έκανε ο Παύλος Γερουλάνος μιλώντας για το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και πως αυτό οργανώθηκε και εδραιώθηκε μέχρι τη νίκη του 1981, το κάνει και η Νέα Αριστέρα με κεντρικό της σλόγκαν “η πολιτική επιστρέφει”.
Ψύχραιμες οι προσεγγίσεις των Σωκράτη Φάμελλου και Παύλου Γερουλάνου για κεκτημένα της μεταπολίτευσης που διακυβεύονται για την αξία του Συντάγματος και την προσπάθεια καταστρατήγησής του, για τις υποκλοπές, τη διαρροή προσωπικών δεδομένων και μία ενδεχόμενη συμμαχία που θα δώσει προοπτική ανατροπής των πολιτικών συσχετισμών. Μέχρι τις Ευρωεκλογές όμως άπαντες κρατούν τα χαρτιά τους κλειστά, ώστε να μετρήσουν δυνάμεις.
Σχετικά με την απευθείας μετατόπιση ψηφοφόρων από τον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ τόσο προς τη Νέα Δημοκρατία, όσο και προς την Ελληνική Λύση. Σχετικά με την πρώτη περίπτωση καθοριστικό ρόλο έπαιξε η επιδοματική πολιτική που διατηρήθηκε και στην πανδημία ενισχύθηκε και στη δεύτερη περίπτωση παρατηρήθηκε αυτό το φαινόμενο κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και σε λαϊκές γειτονιές, καθώς οι ευάλωτοι δοκίμασαν το πείραμα της Αριστεράς και τώρα πηγαίνουν πληγωμένοι στην αγκαλιά πατριωτικών σχηματισμών, πράγμα που παρατηρείται πανευρωπαϊκά.
Η Έφη Αχτσιόγλου είπε κάτι ακόμα εύστοχο πως κλείνει ένας κύκλος από το 2012. Ακριβώς σε αυτό θέλω να προσθέσω πως πιθανώς να μην έκλεισε και ίσως αν όχι στις Ευρωεκλογές, στις επόμενες εθνικές να δούμε τη Νέα Δημοκρατία σε ποσοστά που θα έχουν το 2 (κοντά στου Ιουνίου του 2012). Υπάρχουν και πάλι ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, έχει προκύψει η Ελληνική Λύση με ένα ποσοστό κοντά στο τότε της ΧΑ, ΝΙΚΗ με ένα επίσης υψηλό ποσοστό και Νέα Αριστερά με ένα ποσοστό κοντά σε αυτό της τότε ΔΗΜΑΡ. Δεν μπορεί να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο με βάση τα δεδομένα που έχουμε σήμερα.
Ο χρόνος θα κρίνει και θα είμαστε εδώ να αναλύσουμε όλες τις εξελίξεις …