Σύμφωνα με μία νέα μελέτη, το να αφήνει ένας γονέας τα παιδιά του, από πολύ μικρή ηλικία, να παρακολουθούν τις οθόνες ενός τάμπλετ ή μίας τηλεόρασης, μπορεί να επηρεάσει, αργότερα, τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις και τη συναισθηματική τους ευημερία.
Επιμέλεια: Δημήτρης Ευαγγελίδης
Οι ερευνητές της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «JAMA Pediatrics», διαπίστωσαν ότι η αυξημένη χρήση χρόνου μπροστά από μία οθόνη κατά τη βρεφική ηλικία, σχετίζεται με φτωχότερη εκτελεστική λειτουργία, όταν το παιδί ήταν 9 ετών.
Οι δεξιότητες της εκτελεστικής λειτουργίας είναι νοητικές διεργασίες που «μας επιτρέπουν να σχεδιάζουμε, να εστιάζουμε την προσοχή μας, να θυμόμαστε οδηγίες και να χειριζόμαστε με επιτυχία πολλαπλές εργασίες», σύμφωνα με το Κέντρο του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ για το αναπτυσσόμενο παιδί.
Σύμφωνα με την έρευνα, αυτές οι δεξιότητες εκτελεστικής λειτουργίας είναι σημαντικές για τη νόηση υψηλότερου επιπέδου, όπως η συναισθηματική ρύθμιση, η μάθηση, η ακαδημαϊκή επίδοση και η ψυχική υγεία.
«Επηρεάζουν την επιτυχία μας κοινωνικά, ακαδημαϊκά, επαγγελματικά, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο φροντίζουμε τον εαυτό μας», όπως δήλωσε και η δρ Erika Chiappini, επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής και επιστημών συμπεριφοράς, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη -η οποία δε συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη- και συνέχισε «αν και αυτές οι γνωστικές διεργασίες αναπτύσσονται φυσιολογικά από τη βρεφική ηλικία έως την ενηλικίωση, επηρεάζονται επίσης και από τις εμπειρίες που έχουμε και από το πότε τις έχουμε στην ανάπτυξή μας».
Τα αποτελέσματα της έρευνας, υποστηρίζουν τις συστάσεις της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, η οποία αποθαρρύνει την αφιέρωση χρόνου μπροστά από μία οθόνη πριν από την ηλικία των 18 μηνών, με εξαίρεση τη συνομιλία μέσω βιντεοκλήσης.
Η μελέτη εξέτασε δεδομένα από το «Growing Up in Singapore Towards healthy Outcomes», ή GUSTO, το οποίο εξέτασε γυναίκες από όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης τους. Το δείγμα αποτελούνταν από 437 παιδιά που υποβλήθηκαν σε σαρώσεις ηλεκτροεγκεφαλογραφίας (EEG), οι οποίες χρησιμοποιούνται για να εξετάσουν τις νευρικές οδούς των γνωστικών λειτουργιών στον εγκέφαλο, σε ηλικία 1 έτους, 18 μηνών και 9 ετών.
Οι γονείς ανέφεραν τον χρόνο που αφιέρωνε κάθε παιδί μπροστά από μία οθόνη και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπήρχε συσχέτιση μεταξύ του χρόνου χρήσης οθόνης στη βρεφική ηλικία και της προσοχής και της εκτελεστικής λειτουργίας στην ηλικία των 9 ετών.
Ωστόσο, πρέπει να γίνουν περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί εάν ο χρόνος μπροστά στις οθόνες, προκάλεσε τις διαταραχές στην εκτελεστική λειτουργία ή εάν υπάρχουν άλλοι παράγοντες στο περιβάλλον του παιδιού, που το προδιαθέτουν τόσο για περισσότερο χρόνο μπροστά σε ηλεκτρονικές συσκευές όσο και για φτωχότερη εκτελεστική λειτουργία.
Τι χρειάζονται τα παιδιά;
Σε μία περίοδο γεμάτη μάθηση, όπως είναι η βρεφική ηλικία, ένα από τα μεγάλα προβλήματα με τη χρήση και παρακολούθηση των ποικίλων ηλεκτρονικών συσκευών, είναι ότι τα μικρά παιδιά δε μαθαίνουν σχεδόν τίποτα από αυτά.
«Τα μωρά δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν τις πληροφορίες που παρουσιάζονται σε δύο διαστάσεις, όπως στις οθόνες και δυσκολεύονται να διακρίνουν τη φαντασία από την πραγματικότητα», δήλωσε χαρακτηριστικά η δρ Chiappini και συνέχισε «τα βρέφη και τα παιδιά είναι, επίσης, κοινωνικοί μαθητές και ωφελούνται πολύ από την αλληλεπίδραση με τους άλλους -και ενήλικες και παιδιά- η οποία είναι δύσκολο να επιτευχθεί με όλες τις οθόνες.
Όσον αφορά τη συναισθηματική τους ρύθμιση, μπορούν να μάθουν από τους γονείς τους και τους δασκάλους τους, όταν εκείνοι υποδεικνύουν τον αυτοέλεγχο ή όταν βοηθούν στην επισήμανση των συναισθημάτων και των κατάλληλων εκφράσεων».
«Η συζήτηση για τα συναισθήματα μπορεί να είναι πολύ αφηρημένη για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και σε αυτές τις περιπτώσεις η χρήση χρωματικών ζωνών για να επικοινωνήσετε τα συναισθήματά σας μπορεί να είναι χρήσιμη», δήλωσε η Δρ Jenny Radesky, παιδίατρος αναπτυξιακής συμπεριφοράς και αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής, στο Michigan Medicine C.S. Mott Children’s Hospital και πρόσθεσε «ο ήρεμος και ικανοποιημένος μπορεί να είναι πράσινος, ο ανήσυχος ή ταραγμένος μπορεί να είναι κίτρινος και ο αναστατωμένος ή θυμωμένος μπορεί να είναι κόκκινος, χρησιμοποιώντας γραφικά ή εικόνες προσώπων για να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιστοιχίσουν αυτό που νιώθουν με τη χρωματική τους ζώνη. Για να το ενισχύσουν, οι ενήλικες μπορούν να μιλήσουν για τα δικά τους συναισθήματα με όρους χρωμάτων μπροστά στα παιδιά τους».
Για να ενισχυθούν αυτές οι δεξιότητες εκτελεστικής λειτουργίας, είναι σημαντικό να παρέχεται δομημένη ενασχόληση, όπου το παιδί μπορεί να δουλέψει μέσα από την επίλυση προβλημάτων στο βαθμό που αντιστοιχεί στο αναπτυξιακό του επίπεδο, σημειώνεται στη συγκεκριμένη μελέτη.
Πώς να κάνετε πράγματα χωρίς τη χρήση οθονών
Και όμως, μερικές φορές οι γονείς αντιμετωπίζουν τη χρήση των οθονών, ως έναν πολύ αποτελεσματικό αντιπερισπασμό.
Αντ’ αυτού, όμως, προσπαθήστε όλοι οι γονείς να εμπλέξετε το παιδί στις δουλειές του σπιτιού.«Δώστε στο νήπιό σας μερικά ρούχα για να διπλώσει μαζί σας ή κρατήστε το βρέφος σας με ασφάλεια σε μία θέση όπου μπορείτε να έχετε συχνή οπτική επαφή μαζί του ενώ ασχολείστε με την εργασία σας» δήλωσε η Chiappini και συνέχισε «για τα μεγαλύτερα παιδιά προσχολικής ηλικίας, εξοικονομήστε χρόνο χρήσης μίας οθόνης για να την χρησιμοποιήσετε στρατηγικά. Για παράδειγμα, η μία ώρα του χρόνου τους μπροστά στην οθόνη, μπορεί να κρατηθεί για μία στιγμή που έχετε να παρακολουθήσετε μία σημαντική συνάντηση με βιντεοκλήση. Μπορείτε, ακόμη, να κάνετε τον χρόνο χρήσης της οθόνης να λειτουργεί καλύτερα, εμπλέκοντας το παιδί σας ενώ παρακολουθεί. Κάντε ερωτήσεις όπως “τι αισθάνεται αυτός ο χαρακτήρας;” και “τι θα μπορούσαν να κάνουν για να βοηθήσουν τον φίλο τους;”».
Η ανατροφή των παιδιών, εξάλλου, είναι ένα πολύπλοκο και μερικές φορές συντριπτικά δύσκολο έργο και κανένας γονέας δεν μπορεί να δώσει στο παιδί του όλα όσα θέλει όλη την ώρα.