«Γεια σας. Είμαι η Αθηνά και σας καλωσορίζω σε άλλο ένα επεισόδιο αυτού του podcast στο οποίο σας αφηγούμαι εγκλήματα απ΄όλη την Ελλάδα. Κάθε εβδομάδα ανοίγουμε ένα καινούργιο φάκελο δολοφονιών, απαγωγών, εξαφανίσεων, υποθέσεων που γνωρίζετε καλά και άλλων που ακούτε για πρώτη φορά».
Αυτή η φράση έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας μου τους τελευταίους μήνες και όχι μόνο κάθε Δευτέρα. Αυτή η φράση ακούγεται σε κάθε επεισόδιο ενός εκ των καλύτερων, ελληνικών crime podcasts. Ο λόγος για το «Μέχρι Θανάτου Podcast».
Η αλήθεια είναι πως το έγκλημα «πουλάει» πολύ όπως συνηθίζουμε να λέμε στη δημοσιογραφική «γλώσσα». Αυτή η διαπίστωση θα μπορούσε να χωριστεί σε δυο ειδών ανθρώπους: από τη μια αυτούς μου «διψάνε» για κιτρινισμούς και λαϊκά δικαστήρια και από την άλλη αυτούς που ένα έγκλημα τους ανατριχιάζει, ενώ ταυτόχρονα η εξερεύνηση του, μέσω ταινιών, σειρών ή βιβλίων τους συναρπάζει.
Στην Ελλάδα τα Podcasts είναι μέτρια
Ανήκω στη δεύτερη κατηγορία και κάπως έτσι ανακάλυψα το podcast της Αθηνάς Σαμαρά και «κόλλησα» μαζί του. Στην Ελλάδα τα Podcasts είναι μέτρια και πολλά εξ αυτών βασισμένα εξολοκλήρου σε πρότυπα εξωτερικού, με αποτέλεσμα, να μοιάζουν ξένα. Αυτό δεν ισχύει για το «Μέχρι Θανάτου».
Η Αθηνά κάνει μια καταπληκτική δουλειά και τολμώ να πω ότι καταφέρνει ο ακροατής να κρέμεται από τα «χείλη» της. Μια φορά την εβδομάδα δημιουργεί ένα μικρό αριστούργημα για ένα έγκλημα που συγκλόνισε το πανελλήνιο με σκοπό «να πάρουν τα θύματα πίσω τη χαμένη τους φωνή».
«Τα podcasts τα ανακάλυψα ως ακροάτρια όταν ήμουν έγκυος στο πρώτο μου παιδί, περίπου 5μιση χρόνια πριν. Ήταν η εποχή που σαν concept είχε αρχίσει να ανθίζει μόνο στο εξωτερικό. Ήμουν true crime addict από μικρή. Όλο το πακέτο: Law and Order, Investigation Discovery, βιβλία, ότι υπήρχε πριν έρθει στις ζωές μας το Netflix. Το οτι μπορούσα να ακούσω κάποιον να μου διηγείται ατμοσφαιρικές ιστορίες μυστηρίου και εγκλημάτων όσο οδηγώ, κάνω δουλειές στο σπίτι και γυμνάζομαι χωρίς να χρειάζεται να ακούω τις δικές μου σκέψεις ήταν ιδανικό», εξηγεί η δημιουργός του «Μέχρι Θανάτου Podcast», Αθηνά Σαμαρά στο TheOpinion.
«Εθίστηκα απόλυτα, άκουγα πάνω από πέντε επεισόδια την ημέρα. Έμαθα απ’ έξω τις ξένες υποθέσεις και ένιωθα τις αφηγήτριες φίλες μου. Αυτή η οικειότητα με βοήθησε να περάσω από τα δύσκολα της μητρότητας και να αντέξω τις αλλαγές στη ζωή μου. Όταν αναζήτησα κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα με ελληνικές υποθέσεις, διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε, παρά μόνο ένα που ανέβαζε επεισόδια με πολύ χαμηλή συχνότητα. Με την στήριξη των αγαπημένων μου το ξεκίνησα σαν χόμπι αλλά πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι δε μπορώ να δώσω τίποτα λιγότερο από όλο μου το είναι σε αυτή την προσπάθεια».
Πως δημιουργείται ένα επεισόδιο
Αν ψάξει κάποιος το podcast, θα βρει επεισόδια από τη δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη και της Κικής Κούσογλου, μέχρι την εξαφάνιση του Άλεξ στη Βέροια και του μικρού Μπεν στην Κω (υποθέσεις που δεν εξιχνιάστηκαν πλήρως ποτέ).
Η Αθηνά επιλέγει τις υποθέσεις που θα εξιστορήσει, είτε ανακαλύπτοντάς τες τυχαία, είτε της θυμάται ή της τις θυμίζουν οι ακροατές. Όπως μου λέει σημειώνει τις υποθέσεις που θα την ενδιέφερε να κάνει και αυτή λίστα τη βοηθά να διαλέξει. «Ένα όνομα ανάμεσα σε εκατοντάδες, μια διαδικασία λίγο μακάβρια φαινομενικά αλλά ταυτόχρονα συναρπαστική γιατί εγώ και οι ακροατές θα μάθουμε την ιστορία τους! Πολλές φορές ξέρω από μόνη μου ποια ιστορία θέλω να πω. “Είναι η ώρα ” λέω από μέσα μου, και αυτές είναι και οι πιο επιτυχημένες».
Πως δημιουργείται όμως ένα επεισόδιο; «Μιας και το podcast είναι εβδομαδιαίο (κάθε Δευτέρα), έχω ακριβώς μια εβδομάδα να κάνω την έρευνα, να γράψω το κείμενο, να το ηχογραφήσω και να επεξεργαστώ το ηχητικό αρχείο. Για τις περισσότερες υποθέσεις 7 ημέρες δεν είναι αρκετές, και αυτό έχει μερικές φορές επιπτώσεις τόσο στο αποτέλεσμα όσο και σε εμένα την ίδια. Το θετικό είναι όμως οτι η συνέπεια στο πρόγραμμα των επεισοδίων βάζει τους ακροατές σε μια γλυκιά ρουτίνα. Ανυπομονούν για το επεισόδιο της εβδομάδας» λέει η ίδια.
«Η έρευνα είναι ένα πολύ απαιτητικό κομμάτι της παραγωγής ενός επεισοδίου. Δεν είμαι δημοσιογράφος ούτε δικηγόρος, που σημαίνει ότι έχω πολύ περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις αστυνομικές έρευνες ή τη δικογραφία της κάθε υπόθεσης. Συνήθως αναζητώ τα κομμάτια του παζλ σε άρθρα εφημερίδων, βιβλία, τηλεοπτικά ρεπορτάζ και εκπομπές. Έπρεπε μόνη μου να μάθω τον τρόπο να ξεκαθαρίζω τις φήμες από τα γεγονότα, να κρατώ σωστές σημειώσεις και το κυριότερο να έχω υπομονή. Η λεπτομέρεια που σου λείπει και μπορεί να δέσει όλη την ιστορία, μερικές φορές βρίσκεται στο τελευταίο λεπτό μιας δίωρης εκπομπής», προσθέτει η Αθηνά.
Η υπόθεση που τη δυσκόλεψε και αυτή που δε θα ξεχάσει
Στη συζήτησή μας τη ρωτώ ποια υπόθεση τη δυσκόλεψε περισσότερο και μου απαντά: «Η υπόθεση που με δυσκόλεψε μέχρι στιγμής περισσότερο, είναι και αυτή που είχε τα περισσότερα σχόλια από ακροατές σε σχέση με το τι πραγματικά μπορεί να συνέβη. Ένας γρίφος που ξύπνησε σε όλους τον εσωτερικό τους ντετέκτιβ. Είναι ο θάνατος της Ειρήνης Λαγούδη τον Ιανουάριο του 2018 στην Αιτωλοακαρνανία. Και λέω θάνατος γιατί ως σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο αν ήταν ανθρωποκτονία ή αυτοχειρία. Η 44χρονη Ειρήνη βρέθηκε νεκρή μέσα στο όχημά της, και γύρω της λιγοστά μόνο περίεργα στοιχεία. Αυτό που με δυσκόλεψε είναι ότι για κάθε πληροφορία που εντόπιζα, υπήρχε μια άλλη που την αντέκρουε. Η μια μαρτυρία δεν συμφωνούσε με την άλλη, ο κάθε μάρτυρας περιέγραφε τελείως διαφορετικές καταστάσεις και αναμνήσεις, η αστυνομία δεν συμφωνούσε με τους εμπειρογνώμονες.. και εγώ στη μέση να προσπαθώ να πω την ιστορία σε ένα κοινό που δεν έχει οπτικό ερέθισμα, μόνο ακούει».
Ωστόσο άλλη είναι η υπόθεση που έχει χαραχτεί στη μνήμη της. «Νομίζω θα συμφωνήσουν και άλλοι παραγωγοί.. το κάθε επεισόδιο είναι μοναδικό. Οι υποθέσεις κατοικούν στο μυαλό μου, μου γεννούν συναισθήματα, με αφήνουν άυπνη, με κάνουν και κλαίω. Ειδικά στη δική μου περίπτωση που αφηγούμαι τις ιστορίες δραματοποιημένες, αν δεν τις αφήσω να με στοιχειώσουν δε θα καταφέρω να γράψω λέξη. Η υπόθεση που μου έχει μείνει πιο έντονα, είναι η δολοφονία της μικρής Ζενέιντα Σελιμάι. Το 12χρονο κορίτσι δέχτηκε μια σοκαριστική επίθεση μέσα στο διαμέρισμα που ζούσε με τους γονείς της στον Πειραιά. Το επεισόδιο δεν είναι μεγάλο, ούτε είχα να μιλήσω για σημαντικές εξελίξεις. Ο τρόπος που βρήκε το θάνατο η Ζενέιντα όμως, μου δημιούργησε εικόνες που δε θα ξεχάσω ποτέ».
Η επικοινωνία με τους ακροατές και οι αντιδράσεις τους
«Ο κόσμος έχει λατρέψει τις ελληνικές υποθέσεις εγκλημάτων. Δεν το ήξερα, δεν το φανταζόμουν, αλλά είναι αλήθεια», τονίζει η δημιουργός του podcast. Αυτό οφείλεται στο ότι «μπορεί να μένουν στην ίδια περιοχή που έγινε το έγκλημα, να θυμούνται όταν ήταν πρώτο θέμα στις ειδήσεις, να ήξεραν με κάποιο τρόπο το θύμα ή την οικογένειά του. Μπορούν πιο εύκολα να κάνουν συναισθηματικές συνδέσεις. Οι πιο γνωστές υποθέσεις έχουν υψηλότερα στατιστικά, αλλά περισσότερο τελικά αλληλεπιδρούν με αυτές που δεν είχαν ξανακούσει. Κάνουν ερωτήσεις, τις κουβεντιάζουν, τις αναζητούν μετά στο διαδίκτυο. Όσο πιο πρόσφατες, τόσο περισσότερο τους αγγίζουν».
Ποιες είναι οι πιο συχνές ερωτήσεις που λαμβάνει από το κοινό; «Σε προσωπικό επίπεδο με ρωτάνε συχνά πώς καταφέρνω να διαχειριστώ το στρες που μπορεί να μου προκαλούν οι μακάβριες λεπτομέρειες. Και είμαι πάντα ειλικρινής, δεν τα καταφέρνω. Είμαι ευάλωτη, με πονάνε συχνά οι ιστορίες και σκέφτομαι τον εαυτό μου και αυτούς που αγαπώ σε παρόμοιες δυσάρεστες καταστάσεις. Οι ιστορίες των θυμάτων όμως είναι πολλές φορές ιστορίες ενδυνάμωσης, ιστορίες που οι άνθρωποι μπορεί να προβληματιστούν και να πάρουν αποφάσεις που θα τους αλλάξουν τη ζωή».
Δε μπορώ να μη τη ρωτήσω αν έχει επικοινωνήσει μαζί της ποτέ κάποιος άνθρωπος που εμπλεκόταν στην
υπόθεση που έκανε επεισόδιο, είτε από την πλευρά του θύτη, είτε από του θύματος. Μου απαντά πως δε θέλει αρχικά να μιλήσει με κάποιον από τη πλευρά του θύτη, γιατί «σίγουρα δε θα είναι για να με ευχαριστήσει».
Ωστόσο όπως λέει, της έχουν μεταφέρει αρκετές φορές ακροατές την πληροφορία ότι το επεισόδιο έφτασε μέχρι τα αυτιά της οικογένειας κάποιου θύματος που τυχαίνει να γνωρίζουν προσωπικά. «Είχαν μόνο καλά πράγματα να πουν μέχρι στιγμής. Με εμένα προσωπικά επικοινώνησε μια κοπέλα, η οποία είναι η κόρη και του θύματος και του θύτη του επεισοδίου, μιας και οι δυο τους ήταν ζευγάρι. Ένα πλάσμα πολύ γλυκό και πολύ δυνατό. Για το επεισόδιο μου είπε πολύ καλά λόγια, αλλά θυμάμαι πολύ έντονα οτι την είχε σοκάρει που είδε τον κόσμο να ακούει το podcast και να το δημοσιεύει στα stories του instagram με ενθουσιασμό. Για όλους εμάς ήταν το επεισόδιο της Δευτέρας. Για εκείνη ήταν η ιστορία της δολοφονίας της μαμάς της».
Η ψυχραιμία της, η αύξηση της εγκληματικότητας και το μέλλον του Podcast
Ένα από τα στοιχεία που με εντυπωσιάζουν στο «Μέχρι Θανάτου Podcast», είναι η ηρεμία που βγάζει η Αθηνά και η απουσία σχολίων βγαλμένα από τηλεπαράθυρα ή ομάδες του Facebook. Όπως μου λέει η ίδια, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αφήγησή της είναι “scripted”«δηλαδή στηρίζεται σε κείμενο που γράφω η ίδια, και διαβάζω στο μικρόφωνο. Η συγγραφή του κειμένου είναι, για μένα τουλάχιστον, μια μορφή ψυχοθεραπείας. Το να βρω τις σωστές λέξεις, να βάλω τις πληροφορίες σε σειρά και να πω την ιστορία με βοηθά να περάσω από όλα τα στάδια των συναισθημάτων. Η τελευταία τελεία φέρνει και την κάθαρση. Έτσι όταν έρχεται η ώρα της ηχογράφησης είμαι έτοιμη να σας τη διηγηθώ με όση ψυχραιμία μπορεί να έχω».
Σε ό,τι αφορά τα προσωπικά σχόλια, η Αθηνά τονίζει πως υπάρχουν στο κείμενο, ωστόσο είναι έτσι δομημένα ώστε να μη «φωνάζουν». «Μπορεί να μην είναι μια ξεκάθαρη δήλωση αλλά βγαίνει από τον τόνο και το χρώμα της φωνής, μια μικρή ειρωνεία, μια μεγάλη παύση, μια ερώτηση που απευθύνω στο κοινό ως προβληματισμό».
«Όχι δεν πιστεύω ότι τώρα γίνονται περισσότερα εγκλήματα. Πιστεύω όμως ότι το έγκλημα έχει αλλάξει μορφή. Η βία έχει γίνει πιο τολμηρή και αναίτια, οι άνθρωποι φαίνονται πιο απελπισμένοι να βρουν την αποδοχή. Φόνοι σε απευθείας μετάδοση, βιασμοί με χάπια στο ποτό που εκμηδενιζουν την αντίσταση, θηρευτές που οδηγούν uber. Όχι περισσότερα, απλά πιο κοντά μας», τονίζει από την άλλη όταν τη ρωτάω αν θεωρεί πως πάντα υπήρχε τόση εγκληματικότητα ή έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα ραγδαία.
Τέλος, δε γίνεται να μην αναφερθούμε και στα σχέδια της για το μέλλον και πως φαντάζεται το podcast σε αυτό. «Όσο μπορώ, θα συνεχίσω να σας λέω κάθε Δευτέρα αληθινές ιστορίες. Σαν εξέλιξη, ονειρεύομαι αυτό το podcast να είναι μια πλατφόρμα μέσω της οποίας οι άνθρωποι θα μπορούν να μου μιλήσουν για την απώλεια των αγαπημένων τους, και ακόμα πιο σημαντικό, για το ποιοί ήταν όταν ήταν εν ζωή. Οι ιστορίες δηλαδή να συμπεριλαμβάνουν άμεσα τις οικογένειες και όσα έγιναν όταν οι κάμερες έκλεισαν και οι δημοσιογράφοι έφυγαν, ή ακόμα και πριν έρθουν καν», τονίζει η Αθηνά Σαμαρά.