Το μυθιστόρημα του Mario Vargas Lliosa εκδίδεται το 1973. Ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας συγγραφέας εμπνέεται από πραγματικά γεγονότα. Λόγω της ανησυχητικής αύξησης των βιασμών των ιθαγενών γυναικών από τους συνοριοφύλακες του Περουβιανού Αμαζονίου, ο στρατός αποφασίζει να οργανώσει μια Μυστική Υπηρεσία Ιερόδουλων, που θα ανακουφίζουν τους στρατιώτες από τις ερωτικές ανάγκες τους. Η υπηρεσία LAS VISITADORAS γίνεται τελικά ο πιο αποτελεσματικός τομέας των ενόπλων δυνάμεων του Περού.
Ο σκηνοθέτης Δαμιανός Κωνσταντινίδης εξ αρχής προβληματισμένος με την προβληματική κατάσταση της ανθρώπινης φύσης και…
…αφού μάς προσκάλεσε, στην ακριβώς προηγούμενη δουλειά του, μέσα σε ένα αστικό λεωφορείο για να παρακολουθήσουμε εν κινήσει την ιστορία της ΛΟΥΝΑΣ στον πραγματικό χώρο δράσης, στην ίδια την πόλη που έζησε η ηρωίδα δηλαδή, τώρα μας «μεταφέρει» στον Αμαζόνιο, κάπου στη ζούγκλα.
Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη με φόντο την πρεμιέρα και είχαμε μία όμορφη κουβέντα.
– Καλησπέρα κ.Κωνσταντίνιδη. Πώς επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο και τι είναι αυτό που σας κέντρισε;
Αν δεν απατώμαι, πρέπει να είχα διαβάσει το μυθιστόρημα του Λιόσα «Ο Πανταλέων και οι επισκέπτριες» στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Θυμάμαι πως είχα γελάσει πολύ σε εκείνη την πρώτη ανάγνωση με όλα τα αλλοπρόσαλλα και αδιανόητα που συμβαίνουν σ’ αυτό και διόλου απίθανο να είχα σκεφτεί ήδη τότε τη μεταφορά του στο θέατρο. Μάλιστα, κατά τακτά διαστήματα, πρότεινα το ανέβασμά του σε φίλη που έχει κι αυτή θεατρική ομάδα και που πίστευα πως το κείμενο αυτό της ταιριάζει. Η φίλη δεν το έκανε, οπότε το κάνω τώρα εγώ.
Σίγουρα δεν είναι τυχαία και η περίοδος που επέλεξα να το κάνω. Λίγο μετά τον εγκλεισμό και την πανδημία, λίγο μετά τη Λούνα, την προηγούμενη παράστασή μου, που διαπραγματευόταν το οδυνηρό θέμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης κατά και μετά την κατοχή. Δηλαδή, η επιλογή του συγκεκριμένου έργου έγινε σε μια στιγμή που είχα ανάγκη να ξεσκάσω, να αλλάξω ιδέες, να γελάσω, να ταξιδέψω.
Έτσι αποφάσισα να πάω μέχρι τον Αμαζόνιο και στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και να γνωρίσω κάπως καλύτερα τον πολύχρωμο, σχεδόν καραναβαλικό και άκρως θεατρικό κόσμο που με τόσο χιούμορ και δεικτικό πνεύμα περιγράφει ο Λιόσα στο μυθιστόρημά του: έναν κόσμο όπου παρελαύνουν φαντάροι στα ντουζένια τους, αλλά και πολίτες ιθαγενείς που δεν υπολείπονται σε ζέση, ανώτεροι αξιωματικοί με φαεινές ιδέες για την επίλυση δυσεπίλυτων προβλημάτων, στρατιωτικοί ιερείς που υφίστανται bullying, μετρημένοι οικογενειάρχες που από τη μια μέρα στην άλλη μετατρέπονται σε νταβατζήδες, κοσμικές μητέρες που ελλείψει κοινωνικής ζωής το ρίχνουν στη θρησκεία, απατημένες εγκυμονούσες σύζυγοι, κινέζοι Δον Ζουάν μαστροποί, περουβιανές πόρνες, μαντάμες μπορδέλου, νάνοι ιδιοκτήτες μπαρ, διεφθαρμένοι αστυνομικοί, αργυρώνητοι εκβιαστές δημοσιογράφοι, ιδρυτές επικίνδυνων αιρέσεων και φανατικοί οπαδοί τους…
– Το έργο είναι μια σάτιρα πάνω στην εξουσία του στρατού, της εκκλησίας και του τύπου, πώς βγαίνει αυτό στην παράσταση και ποια είναι τα κοινά με τη σημερινή κοινωνία;
Το μυθιστόρημα του Λιόσα βασίζεται ενδεχομένως σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία παρουσιάζουν αναλογίες με όσα θλιβερά και αποτρόπαια συμβαίνουν στις μέρες μας: βιασμοί, κακοποιήσεις γυναικών και παιδιών, γυναικοκτονίες, θρησκευτική μισαλλοδοξία, «οπαδικός» φανατισμός, κιτρινισμός των Μ.Μ.Ε., ανεύθυνες κυβερνήσεις… Πρόκειται για σάτιρα, όπως σωστά είπατε. Ο Λιόσα αντιμετωπίζει με καυστικό χιούμορ και κριτική ματιά τα άκρα και τον παραλογισμό στον οποίο οδηγεί η τυφλή πίστη σε μια ιδέα ή ένα πρόσωπο και το ξεχαλίνωμα των ενστίκτων, αλλά και το αντίθετό τους, η καταπίεση και η καθυπόταξη των επιθυμιών σε έναν τετράγωνο ορθολογισμό. Ταυτόχρονα δείχνει ένα κόσμο σε απόγνωση που αναζητά εναγωνίως και ματαίως ένα Σωτήρα, καθώς και Σωτήρες που δεν καταφέρνουν να σώσουν τίποτα και κανέναν, ούτε τον ίδιο τους τον εαυτό.
Στην παράσταση προσπαθήσαμε να έχουμε την ίδια κριτική διάθεση με τον Λιόσα και να αναδείξουμε την κωμική πλευρά, ή πιο σωστά τον γελοίο και επικίνδυνο συγχρόνως χαρακτήρα και των προσώπων του έργου, κυρίως όσων κατέχουν θέσεις εξουσίας, και των προτεινόμενων από αυτά λύσεων στα προβλήματα του κόσμου. Αυτή την κωμική και σατιρική πλευρά έρχονται να ενισχύσουν τα τραγούδια με τα οποία διανθίσαμε την παράστασή μας, ευθεία αναφορά στο μπρεχτικό θέατρο αλλά και σε «δευτερεύοντα» μουσικο-θεατρικά είδη (μιούζικαλ, καμπαρέ, καφέ-σαντάν, επιθεώρηση…).
– Πόσο εύκολη είναι η μεταφορά ενός μυθιστορήματος σε θεατρική μορφή;
Ανάλογα με το μυθιστόρημα. Το Άνθρωποι και ποντίκια είναι σχεδόν έτοιμο θεατρικό. Ο Πανταλέων και οι επισκέπτριες απαιτεί πολλή δουλειά για να μεταφερθεί στο θέατρο. Το υλικό του είναι δύσκολο να τιθασευτεί και να μπει σε καλούπια. Πάνω από εκατό πρόσωπα παρελαύνουν στις σελίδες του. Η δομή του είναι ιδιαίτερη και υπάρχει επιπλέον υφολογική ποικιλία: έλλειψη ενιαίου αφηγητή, διαλογικά μέρη με ταυτόχρονη συνύπαρξη όλων των προσώπων αδιαφόρως χρόνου και τόπου, συνδυασμένα σχεδόν πάντα με δράσεις που φανερώνουν τις μύχιες σκέψεις τους ή τη (σου-)ρεαλιστική τους καθημερινότητα, σχοινοτενείς αφηγήσεις ονείρων, παρεμβολή στρατιωτικών αναφορών, επιστολών, τηλεφωνημάτων, ραδιοφωνικών εκπομπών…
Έπρεπε να γίνουν δραστικές επιλογές: τι να κρατηθεί, τι όχι, ώστε και η ιστορία να ειπωθεί με τρόπο κατανοητό και να διασωθεί όσο γίνεται καλύτερα η κεντρική ιδέα. Έτσι από τα εκατό και πλέον πρόσωπα κράτησα τριάντα περίπου, αφαίρεσα πολλά επεισόδια, μείωσα τη διάρκεια άλλων, μετάτρεψα σε κάποιες περιπτώσεις αφηγηματικά μέρη σε διαλογικές σκηνές, σύμπτυξα 2 ή 3 πρόσωπα σε ένα, και τέλος, πρόσθεσα αρκετά τραγούδια, μια που πρόθεσή μου, από την αρχή, ήταν να φτιάξω μια μουσική παράσταση με στοιχεία καμπαρέ και μιούζικαλ. Δούλεψα πάνω στο κείμενο πάνω από έξι μήνες και συνεχίζω να δουλεύω ακόμη και τώρα λίγες μέρες πριν απ’ την πρεμιέρα, ώστε να πετύχω μια όσο γίνεται μεγαλύτερη καθαρότητα, αλλά και ένα δυναμικό ρυθμό.
– Έρχεστε από μια μεγάλη επιτυχία με την παράσταση ΛΟΥΝΑ, υπήρχε άχγος και πίεση για το επόμενο σας ανέβασμα;
Η Λούνα και το Las Visitadoras είναι δύο εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους παραστάσεις και ως εκ τούτου μη συγκρίσιμες. Ωστόσο και στις δύο υπάρχει η ίδια έγνοια και το ίδιο αίσθημα ευθύνης. Όπως για κάθε παράσταση άλλωστε, μια που η επιδίωξη είναι πάντα μία: η ικανοποίηση και αυτών που δουλεύουν στην παράσταση και αυτών που έρχονται να τη δουν.
– Οι χαρακτήρες του έργου πόσο κοντά είναι στην καθημερινότητα μας;
Είναι τόσο όσο χρειάζεται και για να μην αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας σε αυτούς και για να αναγνωρίζουμε τον «πλησίον» μας και να μπορούμε να γελάμε.
– Ποια είναι τα στοιχεία που θα θέλατε να πάρουν οι θεατές βλέποντας την παράσταση;
Δεν θέλω να επιβάλω τίποτα στον θεατή, τι να πάρει και τι να μην πάρει, κανένα νόημα ή μήνυμα, για να το πω αλλιώς. Αυτό είναι υπόθεση του κάθε θεατή χωριστά. Σαφώς θέλω να διασκεδάσει και θέλω να σκεφτεί και ελπίζω οι παραστάσεις μου να του δίνουν αρκετά στοιχεία για να το κάνει. Ωστόσο, ο κάθε θεατής φτιάχνει, και πρέπει να νιώθει ελεύθερος για να φτιάξει, τη δική του ιστορία, επενδύει την παράσταση με το δικό του προσωπικό νόημα, την βλέπει μέσα από τις δικές του προσλαμβάνουσες και εμπειρίες, πολύ διαφορετικές οπωσδήποτε από τις δικές μου και των άλλων θεατών.
– Κύριε Κωνσταντινίδη σαν δάσκαλος υποκριτικής και σκηνοθέτης θα ήθελα να μας πείτε και δυο λόγια για τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών για το προεδρικό διάταγμα;
Έχω κι εγώ ένα παρόμοιο, δεύτερο, απολυτήριο λυκείου και νιώθω εξ ίσου προσβεβλημένος με τους σπουδαστές των Δραματικών Σχολών και τους ηθοποιούς από το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα που οδηγεί στην υποτίμηση των καλλιτεχνικών σπουδών, δηλωτική μιας γενικότερης υποτίμησης του πολιτισμού στη χώρα μας.
Οι θεατρικές σπουδές, όπως και όλες οι καλλιτεχνικές σπουδές, είναι σαφώς υψηλότερου επιπέδου από τις σπουδές που οδηγούν στην απόκτηση του απολυτηρίου. Πρόκειται για σπουδές ιδιαιτέρως απαιτητικές και πολυδιάστατες: ζητούν από όσους επιθυμούν να τις ακολουθήσουν, πλήρη αφοσίωση, πολύωρο καθημερινό μόχθο, συνεχή εξάσκηση, μελέτη. Η γνώση που αποκτάται από αυτές δεν είναι σίγουρα μετρήσιμη με τα κοινά μέτρα και σταθμά, μια που έχει να κάνει πρωτίστως με τη γνώση των εκφραστικών δυνατοτήτων, σωματικών, φωνητικών, ψυχικών, των μελλοντικών ηθοποιών. Αυτή η γνώση οφείλει να τους καταστήσει κατάλληλους ώστε να γίνουν φορείς ρόλων, σημαντικών κειμένων και καταστάσεων, να γίνουν «καθρέφτης, επί σκηνής, της φύσης», όπως λέει ο Σαίξπηρ μέσω του Άμλετ, της ανθρώπινης φύσης σε όλες τις διαστάσεις της, από τις πιο απλές ως τις πιο σύνθετες και τις πιο περίπλοκες.
Αυτή η γνώση είναι μια αναγκαία γνώση, μια που φαίνεται ότι χρειαζόμαστε ακόμη καθρέφτες για να συνειδητοποιούμε αυτό που είμαστε κι αυτό που μπορούμε να γίνουμε. Η πρόσφατη πανδημία ήρθε να μας υπενθυμίσει επιπλέον πως αυτή η γνώση είναι μια απολύτως χρήσιμη γνώση, ένα στήριγμα για τον άνθρωπο, μια προσφυγή σε δύσκολους καιρούς, είναι τέρψη και αγωγή των ψυχών.
Σαφώς συμφωνώ με τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, με τον αγώνα που δίνουν για την αναγνώριση της αξίας των σπουδών τους και για το μέλλον τους και εύχομαι το Προεδρικό Διάταγμα να αποσυρθεί το ταχύτερο.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία, τραγούδια, θεατρικό κείμενο: Δαμιανός Κωνσταντινίδης
Βασισμένο σε μυθιστόρημα του νομπελίστα Μάριο Βάργκας Λιόσα
Σκηνικά, κοστούμια: Απόστολος Αποστολίδης
Μουσική: Γιώργος Χρυσικός
Κίνηση – Χορογραφίες: Ιωάννα Μήτσικα
Φωτισμοί: Στράτος Κουτράκης
Κατασκευές: Κώστας Χατζηκαλλινικίδης
Stage Manager: Αντωνία Γεωργιάδου
Φωτογραφίες: Buba Soso Gabedava
Γραφιστικά: Elli Ketzi
Διεύθυνση Παραγωγής & Επικοινωνίας: Στέλλα Τενεκετζή
παίζουν:
Θάνος Διμηνάς, Εμμανουήλ Δραμηλαράκης, Αλέξης Κότσυφας, Λέλα Μεντεκίδου, Στέλιος Ράμμος, Άννα Ρίζου, Βάσια Τσιαούση
Παραγωγή Angelus Novus
Με επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού
Οργάνωση παραγωγής Electra Social Company
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Πρεμιέρα: Κυριακή 12 Μαρτίου, 20.00
Διάρκεια Παραστάσεων: μέχρι την Τρίτη 28 Μαρτίου, 11 παραστάσεις
Ημέρες και ώρες Παραστάσεων: από Κυριακή 12/3 μέχρι και Τρίτη 28/3
Σάββατα στις 21.00 / Κυριακές στις 20.00 / Δευτέρες στις 21.00 / Τρίτες στις 21.00
Τόπος: Μικρή Σκηνή, το παλιό «Αγροτικόν» του Νίκου Παπάζογλου στην Τούμπα, Επταλόφου 14, Θεσσαλονίκη 544 54
Συνολική Διάρκεια: 2 ώρες με διάλειμμα – η σκηνή της Γιορτής
Εισιτήρια: 16 ευρώ γενική είσοδος / 12 ευρώ μειωμένο / Ατέλειες ηθοποιών στα 5 ευρώ στις παραστάσεις της Δευτέρας και της Τρίτης
Μέχρι τις 10 Μαρτίου, η γενική είσοδος στα 10 ευρώ
Προπώληση: https://www.ticketservices.gr/event/las-visitadoras
και Θέατρο Αυλαία -Τσιμισκή 136, Τ.Κ. 546 21
Πληροφορίες: 6939401170
Κρατήσεις: 697 5539 982 από τις 18.00 μέχρι τις 20.00,
μόνο τις ημέρες των παραστάσεων
ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ “ANGELUS NOVUS”
Η Angelus Novus ιδρύθηκε το 2003 στη Θεσσαλονίκη. Φέτος κλείνει 20 χρόνια λειτουργίας. Έχει 34 θεατρικές παραγωγές στο ιστορικό της και πάνω από 970 συνεργασίες.
Η προηγούμενή της παραγωγή ήταν η ΛΟΥΝΑ θέατρο στο λεωφορείο, της Ρίκας Μπενβενίστε. Υλικό μπορείτε να δείτε στη σελίδα: https://www.louna.gr/