Την ημέρα που ο Βλάντιμιρ Πούτιν κηρύσσει μερική επιστράτευση, η δημόσια τηλεόραση επιλέγει έναν ύμνο στην ελευθερία
Του Μίλτου Τόσκα*
To 2018 είχα την τύχη να παρακολουθήσω το Foxtrot του Σάμουελ Μαόζ (“Lebanon”) στο Ολύμπιον. Εκείνη η εμπειρία με συνοδεύει τέσσερα χρόνια μετά και με αφορμή τη σημερινή προγραμματισμένη προβολή ξετυλίγω τις σκέψεις μου και τις μοιραζόμαστε σε αυτήν εδώ τη στήλη. H ταινία χωρίζεται σε τρεις φάσεις και κλειδί για την ανάπτυξη της πλοκής αποτελεί ο χορός που δημιουργεί το σχήμα του κύκλου στην αφήγηση. Χαρακτηριστικό είναι πως η μία ανατροπή διαδέχεται την άλλη, κρατώντας σε εγρήγορση τον θεατή.
Μία ξαφνική επίσκεψη, στο σπίτι της οικογένειας Φέλντμαν, είναι ικανή να διαταράξει την ηρεμία και να διαλύσει τους δεσμούς μίας οικογένειας. ΣΟΚ. Ένα λάθος αποτελεί την πηγή των κακών που θα ακολουθήσουν. Άτακτα το σκηνικό μεταφέρεται σε ένα απομακρυσμένο φυλάκιο στην έρημο. Καμήλες, Άραβες, Παλαιστίνιοι, περνούν αραιά και που. Οι φύλακες, παιδιά στην πλειοψηφία τους, διασκεδάζουν, περιμένοντας τον αόρατο εχθρό. Τίποτα δεν προμηνύει όσα θα ακολουθήσουν με τον ρυθμό της έντασης να αναπτύσσεται κλιμακωτά.
Επιστροφή στην κατοικία. Ακούγεται μία εκκωφαντική κραυγή απελπισίας. Ένα τσιγάρο είναι ικανό, αλλά μόνο πρόσκαιρα, να απαλύνει τον πόνο. Ποιος είναι άραγε η «μπουλντόζα» και ποιος το «αυτοκίνητο»; Το παιχνίδι της μοίρας σκληρό. Οι απαντήσεις διαδέχονται η μία την άλλη μαεστρικά. Είναι πλέον αργά για ευθύνες. Οι τύψεις κυριεύουν το μυαλό και θολώνουν τη λογική. Το προσωπικό δράμα, γίνεται κοινωνικό, καθολικό. Μία οικογένεια συνθλίβεται, αργοπεθαίνει, όπως ακριβώς κι η χώρα. Ο παραλληλισμός είναι απόλυτα εύστοχος.
Τη χρονιά που κυκλοφόρησε το έργο η υπερσυντηρητική Υπουργός Πολιτισμού του Ισραήλ το απέρριψε χωρίς δεύτερη σκέψη. Θεώρησε μάλιστα και υποστήριξε ανοιχτά πως μπορεί να γίνει όπλο στα χέρια του αντιπάλου. Η ερμηνεία του Λίορ Ασκενάζι στον ρόλο του Μίχαελ μαγνητίζει. Ραγίζουν καρδιές, από τον βουβό πόνο. Το δράμα σωματοποιείται και διαβρώνει τη σάρκα του. Ένας ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί. Από την άλλη πλευρά μία κυνική οπτική που σκοτώνει: “στον πόλεμο μαλακίες γίνονται, ό,τι έγινε, έγινε” …
Είναι πολύ σημαντικό τέτοιου είδους έργα να γνωρίζουν την απήχηση που τους αξίζει στην εποχή μας. Να ταξιδεύουν από Φεστιβάλ σε Φεστιβάλ κι από στόμα σε στόμα μεταφέροντας το μήνυμα της ειρήνης, της ελευθερίας και της αρμονικής συνύπαρξης των ανθρώπων που τελικά ελάχιστα πράγματα τους χωρίζουν στην πραγματικότητα. Είναι μεγάλη υπόθεση η διεύρυνση των οριζόντων σε μία εποχή πολέμου. Δύο βήματα μπροστά, δύο στο πλάι και δεξιά, δύο βήματα πίσω και δύο στο πλάι κι αριστερά … Με την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.
* Ο Μίλτος Τόσκας είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, Φαρμακοποιός, Ερευνητής Εκπαιδευτικός, και δημοσιογράφος.