Αυτόν τον στίχο από την τελευταία στιχουργικά δουλειά του Νίκου Γκάτσου με τον Ξαρχάκο δανείζεται ως τίτλο του βιβλίου του, ο Σταύρος Καρτσωνάκης, ένα βιβλίο – μελέτημα βασισμένο στην επιστημονική του εργασία για τον ποιητή. Μετά από 20 χρόνια αφοσίωσης, διεξοδικής εργασίας και πολυπρισματικής προσέγγισης, ήρθε η ώρα για την συμπυκνωμένη εκδοχή του από την αγκαλιά των εκδόσεων Μετρονόμος και την παρουσίασή του στο Σάρωθρον, όπου τα βιβλία διέθετε το βιβλιοπωλείο Oblik
Παρά τους 3 βαθμούς Κελσίου και το τσουχτερό κρύο που ξεκίνησε από την Κυριακή, μοιραστήκαμε μια ζεστή κι αυθόρμητη βραδιά στο πατάρι του Σάρωθρον, παρέα με άοκνους εργάτες της τέχνης. Εκτός από τον συγγραφέα που μας χάρισε προσωπικές και εγκάρδιες τοποθετήσεις, παρόντες ο εκδότης Θανάσης Συλιβός, ο ραδιοφωνικός παραγωγός και στιχουργός Γιάννης Τσολακίδης με τις βιωματικές γνώσεις του, ο τραγουδιστής Ανδρέας Καρακότας με την υπέροχη ερμηνεία του, ο εξαιρετικός καλλιτέχνης μουσικός Γιάννης Φιλιππουπολίτης αλλά και η Κατερίνα Ντίνου που τραγούδησε εκτός προγράμματος, πραγματοποίησαν ένα ολοκληρωμένο αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο.
Ακούστηκαν όμορφες προσωπικές ιστορίες, τραγούδια και νέες πληροφορίες που εκπηγάζουν από το βιβλίο, φωτίζοντας έτσι την προσωπικότητα του ποιητή, ο οποίος διατρέχει όλη τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και λογοτεχνία με αμέτρητους στίχους, εμπεριέχοντας με πολλούς τρόπους την παράδοσή μας μαζί με ευρωπαϊκές επιδράσεις.
Πόσοι γνωρίζουμε ότι ο Τενεσί Ουίλιαμς μεταποίησε έναν παραδοσιακό αμερικάνικο στίχο στον οποίο βασίστηκε το «Χάρτινο το φεγγαράκι», ιστορία η οποία πάει πίσω στο 1949; Πώς υπήρχε ο Γκάτσος πριν την «Αμοργό» του και τον Χατζιδάκι; Ή ακόμη ότι σε εκείνον οφείλεται ότι αναγράφεται πλέον και ο στιχουργός ενός τραγουδιού πέρα από τον ερμηνευτή και συνθέτη;
Με τον Γκάτσο επίσης συμβαίνει ό,τι συχνά αντιμετωπίζουμε με το ελληνικό μελοποιημένο ποίημα. Ακούμε στη σειρά κάποια κομμάτια και εκπλησσόμαστε όταν δεν γνωρίζουμε πόσα πολλά από όσα τραγουδάμε κατά καιρούς τελικά είναι δικά του.
Με αφορμή τη δύσκολη εμπειρία του σεισμού που έπληξε Τουρκία, Συρία και Κουρδιστάν και ψάχνοντας καταφύγιο από το ζόφο της ανθρώπινης οδύνης αλλά και μισαλλοδοξίας, αναζητώ προσωπικά, πρωτίστως την οικουμενικότητα του Νίκου Γκάτσου.
«Λιβανέζοι και νέγροι/
στη Φωκίωνος Νέγρη/
βγάλαν Ευρωπαίο αρχηγό./
Χορεύουν οι νέγροι/
στη Φωκίωνος Νέγρη,/
ούτ’ εσύ τους ξέρεις/
αλλά ούτε εγώ.
Σαν τον Τσε Γκεβάρα με μια κιθάρα,/
βάσανα του κόσμου τώρα τραγουδώ./
Σαν τον Τσε Γκεβάρα/
μες στην αντάρα/
όλα θα τα κάψω κι ας καώ κι εγώ».
Αν μία ιδιότητα επιβάλλεται να έχει ένας ποιητής, αυτή είναι να αφορά την οικουμένη. Παραμυθία στην ψυχή μας ο χιλιοτραγουδισμένος Άραβας Κεμάλ, ονειροπόλος και ειρηνιστής, να βαδίζει στην κόψη του μαχαιριού και πάνω από φωτιές επιμένοντας σαν Δον Κιχώτης κόντρα σε όλους τους απογοητευμένους. Ευλογία οι «κοινοί» άνθρωποι που συναντούμε όπως ο Νικήτας, ο Γιάννης, ο Λευτέρης, ο Παντελής που συνδέονται με αγίους και ήρωες του τόπου μας, τους αγωνιστές που ήταν σύμβολα της Ιστορίας κι όλο αυτό με ποικίλες κρυμμένες αναφορές άλλοτε στον Κάλβο, άλλοτε τον Ελύτη και πάντα με μέτρο τη θυσία και τους ανθρώπινους αγώνες. Μυσταγωγία η Περιμπανού από τις «Χίλιες και μία νύχτες», ο Άμλετ και ο Σαίξπηρ που θάλπονται στο στίχο «Στον μεγάλο κόσμο τον αδιάφορο».
Ο Γκάτσος είναι εθνικός, οικουμενικός, ρομαντικός, είναι σουρεαλιστής, είναι ερωτικός, αλληγορικός, προφητικός είναι και πολιτικός. Και όλα αυτά τα φέρνει απτά μπροστά μας το βιβλίο του Σταύρου Καρτσωνάκη. Ενδεικτικά αναφέρουμε μια πληροφορία από το βιβλίο, στη σελίδα 217 όπου παρατίθεται το σχόλιο του Μάνου Χατζιδάκι για το τραγούδι – ποίημα του 1988 «Η πόλκα των Εβραίων» και γίνεται λόγος για τον φασισμό όχι ως ιδεολογία, αλλά ως υποανάπτυκτο κομμάτι του εαυτού μας.
Ο συγγραφέας μας παραθέτει ένα επιστημονικό έργο, προσιτό ωστόσο και με ροή στην ανάγνωση, που αξίζει να ανατρέξει όποιος ενδιαφέρεται να εμβαθύνει στις ανθρώπινες αξίες μέσα από τη ματιά και τη πνοή των επιρροών του Γκάτσου και τις διακυμάνσεις των περιόδων της ποιητικής του.
Ακολουθούν φωτογραφίες από την βραδιά :