«Τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τα προβλήματα βιωσιμότητας είναι μια κρίση αξιών» – Η Ελένη Ανδρεάδη στο TheOpinion

«Οι Μαχητές του Ντάο», της Ελένης Ανδρεάδη, επιστρέφουν με τη νέα περιπέτεια «Υπόθεση Λυπημένο Πάντα». Τα παιδιά, από 5 ετών, καλούνται να λύσουν έναν μυστηριώδη γρίφο και να αναλάβουν δράση ενάντια στην κλιματική αλλαγή· ένα ζήτημα που μας αφορά όλους.

Η Ελένη Ανδρεάδη είναι ένας άνθρωπος που δείχνει, εμπράκτως, τον δρόμο της αειφόρου ανάπτυξης και της βιωσιμότητας.

Είναι Διευθύντρια Αειφορίας και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του ξενοδοχειακού ομίλου Sani Resort/Ikos Resorts και των πολυβραβευμένων προγραμμάτων Sani Green και Ikos Green.

Ωστόσο, εμείς, τη γνωρίσαμε κυρίως με την ιδιότητας της συγγραφέως παιδικών βιβλίων –βραβευμένης μάλιστα- με θέμα το περιβάλλον και την προστασία του. Έχοντας ιδρύσει τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», προσπαθεί, όλα αυτά τα χρόνια, να εισάγει καινοτόμες εκπαιδευτικές περιβαλλοντικές προσεγγίσεις στη σχολική κουλτούρα.

Κυρία Ανδρεάδη, ορμώμενη από την ειδίκευσή σας στην Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ, ποιος, θα λέγατε, ότι είναι ο ρόλος των τελευταίων στην περιβαλλοντική πληροφόρηση;

Θα αγγίξω κάποια από τα προβλήματα, στα οποία θα έλεγα ότι συγκαταλέγονται, γενικότερα, τα fake news και τα social media. Πλέον, είναι πολύ πιο δύσκολο κανείς να πάρει έγκυρη πληροφόρηση. Ειδικά όταν μιλάμε για επιστημονικά θέματα, είναι πολύ σημαντικό αυτά να προέρχονται από κάποιον επιστήμονα ή οργανισμό ώστε να παρουσιάζονται στη σωστή τους διάσταση.

Τα ΜΜΕ περνούν μια πολύ δύσκολη φάση, οπότε δεν ξέρω κατά πόσο επενδύουν. Όπως σας λέω, είναι σημαντικό κάποιος να κατανοεί τα επιστημονικά αυτά θέματα. Και για να τα κατανοήσεις, πρέπει να επενδύσεις πάρα πολύ χρόνο να ενημερωθείς και να παρακολουθήσεις. Θέλει εξειδικευμένους δημοσιογράφους. Θεωρώ ότι είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Υπάρχει μια πολυφωνία, δεν ξέρεις τι να εμπιστευτείς.

Το να παρουσιαστεί το θέμα στη συνολική του διάσταση σε αυτό απέτυχε, θεωρώ, και το περιβαλλοντικό κίνημα για πολύ καιρό. Όταν μιλάμε για βιωσιμότητα, αυτήν αφορά τον άνθρωπο κατεξοχήν. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, που έχουν να κάνουν με την εξάλειψη της φτώχειας και της ανισότητας των φύλων. Η βιωσιμότητα, με την ευρύτερή της έννοια, δεν έχει να κάνει απλώς με την πολική αρκούδα και τον ουρακοτάγκο, αλλά με το πώς εμείς, ως είδος, μπορούμε να ζήσουμε καλύτερα. Με περισσότερη ασφάλεια, υγεία, επαφή με τη φύση, ισότητα. Και νομίζω ότι, για να το παρουσιάσεις σε αυτήν του τη διάσταση, προφανώς πρέπει να το καταλαβαίνεις πολύ καλά το θέμα.

Σε προσωπικό επίπεδο, αν δεν δεχόσασταν τα ερεθίσματα του εξωτερικού –καθώς σπουδάσατε κι εκπαιδευτήκατε εκτός- θα ήταν, θεωρείτε, ίδια η εξέλιξή σας;

Σίγουρα όχι. Μέχρι να πάω στο εξωτερικό -μιλάμε πριν αρκετά χρόνια- στην Ελλάδα δεν είχα γνωρίσει κόσμο που, πραγματικά, είχε επαγγελματική καριέρα στη βιωσιμότητα. Πέρα από κάποιους εθελοντές που συναντούσα, μεγαλώνοντας στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι δούλευαν στη WWF.

Όταν πρωτοπήγα στο εξωτερικό και, συγκεκριμένα, στο Λονδίνο, τότε γνώρισα ανθρώπους που με έκαναν να πιστέψω ότι υπάρχει αυτήν η δυνατότητα και θα μπορούσε να είναι μια επαγγελματική πορεία. Οπότε, σίγουρα με καθόρισε και η εμπειρία αυτήν· του να πιστέψω και να αποκτήσω την αυτοπεποίθηση ότι μπορώ να δουλέψω επαγγελματικά σε αυτόν τον τομέα.

Μετά το Πανεπιστήμιο -δεν νομίζω ότι θα το έκανα αυτό, αν δεν είχα τα συγκεκριμένα ερεθίσματα- έκανα το Gap year που είναι αρκετά διαδεδομένο στην Αγγλία. Πήγα και δούλεψα, δηλαδή, σε μια μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση στην Ονδούρα ως εθελόντρια. Είχα κάποιες παραστάσεις που με θεωρώ πάρα πολύ τυχερή και ευγνώμων. Και διαμόρφωσαν τη συνολική μου φιλοσοφία και τον τρόπο που τώρα είμαι. Πιστεύω ότι, γυρνώντας, είχα περισσότερα να προσφέρω μετά.

 

Κουβαλώντας, λοιπόν, όλες αυτές τις εμπειρίες και τις εικόνες πίσω στην Ελλάδα, ιδρύσατε τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη»…

Κι αυτό είναι κάτι που προέκυψε από την εμπειρία μου στο εξωτερικό. Είχα εργαστεί ως περιβαλλοντικός σύμβουλος σε ένα ντοκιμαντέρ της Participant Media, που είχε κάνει και την «Ενοχλητική Αλήθεια» του Γκορ. Ουσιαστικά, ο στόχος του ντοκιμαντέρ ήταν να παρουσιάσει ελπιδοφόρες λύσεις, από την κοινωνία των πολιτών, για την καταπολέμηση των μεγάλων περιβαλλοντικών προβλημάτων.

Κι έτσι είχα γνωρίσει μια ομάδα παιδιών, στην Ινδία, που είχαν δραστηριοποιηθεί για να εξαλείψουν την πλαστική σακούλα στην κοινότητά τους. Ήταν μικρά παιδιά, και μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση. Μιλάμε για δεκαπέντε χρόνια πριν, πριν από τη Γκρέτα Τούνμπεργκ. Μου είχε κάνει εντύπωση ο ενθουσιασμός των παιδιών και πόση ενέργεια και διάθεση είχαν να κινητοποιηθούν για να βοηθήσουν τον πλανήτη.

Όταν γύρισα, λοιπόν, σκέφτηκα πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό ένα παιχνίδι, μέσα απ’ τα σχολεία, βιωματικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Και σκέφτηκα το τέχνασμα της υιοθέτησης του ρόλου του «Μυστικού Πράκτορα», που σώζει τον πλανήτη κι αναλαμβάνει αποστολές και λαμβάνει άκρως απόρρητα εργαλεία και στοιχεία.

Και δημιουργήθηκαν οι «Πράκτορες του Πλανήτη», οι οποίοι υφίστανται κι ως θεατρική παράσταση, πλέον, και ως σειρά βιβλίων. Έχουμε προσεγγίσει και υλοποιήσει προγράμματα με πάνω από 100.000 παιδιά στη χώρα. Μάλιστα, ένα από τα προγράμματά μας είναι ενταγμένο στα εργαστήρια δεξιοτήτων του Υπουργείου Παιδείας.

Κάθε χρόνο καταθέτουμε τα προγράμματα προς έγκριση. Υλοποιούμε, όμως, κι άλλα, μέσω διαφορετικών οργανισμών, όπως μουσεία κι ιδιωτικές εταιρείες.

Είναι πολύ σημαντικό που γίνεται μια τέτοια προσέγγιση από την αρχή, από την παιδική ηλικία. Είναι κάτι που, δυστυχώς, από τα σχολεία εκλείπει σήμερα.

Έχουν γίνει κάποια βήματα σημαντικά. Όταν ξεκίνησα τους «Πράκτορες του Πλανήτη», εντόπισα ότι, πραγματικά, υπήρχε μια πολύ έντονη ανάγκη να δημιουργηθούν καινοτόμα προγράμματα. Νομίζω ότι, δεκαπέντε χρόνια μετά, μπορώ να πω σίγουρα πως είναι σαφώς πολύ καλύτερα τα πράγματα. Αλλά έχουμε και πάρα πολύ δρόμο ακόμη. Και δρόμο, θα έλεγα, κυρίως μέσα από μια διαφορετική προσέγγιση του τι σημαίνει εκπαίδευση.

Μιλάμε για περιβαλλοντικά προγράμματα, τα περισσότερα από τα οποία διεξάγονται μέσα στην τάξη. Είναι πολύ σημαντικό. Το σημαντικότερο, όμως, είναι να έχουν τα παιδιά πρόσβαση στη φύση. Να πω, για παράδειγμα, ότι, στη Γερμανία και την Ελβετία, υπάρχουν δημόσια σχολεία τα οποία είναι ενταγμένα και τα οποία, μια φορά την εβδομάδα, πραγματοποιούν ορειβασία στο βουνό.

Το Nature-based learning κομμάτι έχει να κάνει με έναν πράσινο αυλόγυρο. Με την ύπαρξη λαχανόκηπου στο σχολείο. Να υπάρχει διαθεματική προσέγγιση σε όλα τα μαθήματα· δηλαδή, μέσα από όλα τα μαθήματα να προσεγγίζει κανείς τη βιωσιμότητα. Και τα σχολεία να εφαρμόζουν αυτά τα οποία πρεσβεύουμε σε σχέση με όλα τα διαφορετικά θέματα. Για όλα αυτά, βέβαια, έχουμε πολύ μεγάλο δρόμο.

Αναφορικά με το βιβλίο σας, «Οι μαχητές του Ντάο: Υπόθεση Λυπημένο Πάντα»; Είναι το δεύτερο βιβλίο της συλλογής; Κι ο τίτλος, με παραπέμπει σε μια κινεζική φιλοσοφία. Το αντιλαμβάνομαι λάθος;

Ναι είναι το δεύτερο βιβλίο. Το πρώτο κυκλοφόρησε τέλος Οκτωβρίου και είχε να κάνει με την κλιματική αλλαγή. Το συγκεκριμένο έχει να κάνει με την εξαφάνιση της βιοποικιλότητας.

Το αντιλαμβάνεστε πολύ σωστά. Η φιλοσοφία του Τάο ή Ντάο προέρχεται από ένα αρχαίο κινέζικο κείμενο το «Τάο Τε Κίγκ», το οποίο πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια λέγεται ότι γράφτηκε από τον Λάο Τσε. Μιλάει, ουσιαστικά, για κάποιες βασικές αξίες θα έλεγα. Εγώ το διάβασα ως παιδί γυμνασίου – λυκείου. Μου το είχε δώσει η αδερφή μου και τότε το είχα διαβάσει από μια διαφορετική οπτική. Και το ξαναδιάβασα πρόσφατα κι έχοντας στο μυαλό μου όλα αυτά τα θέματα της βιωσιμότητας, μου φάνηκε ότι ήταν απολύτως σχετικό.

Κι έτσι, όταν σκεφτόμουν μια σειρά βιβλίων που να αγγίζει τα περιβαλλοντικά θέματα για λίγο μικρότερα παιδιά, 6+, μου ‘ρθε στο μυαλό η ιδέα του να το συνδυάσω με αυτήν τη φιλοσοφία. Από την άποψη ότι δίνει κι αφορμές, αν θέλετε, και για ανατολίτικο μυστήριο, λίγο νίντζα, πολεμικές τέχνες. Οπότε, έδινε ωραία ερεθίσματα και στη μυθοπλασία. Βέβαια, οι αξίες οι οποίες θίγει το βιβλίο, αντικατοπτρίζουν πολύ καλά αυτό που αισθάνομαι ότι είμαι κι εγώ μετά από αυτά τα χρόνια ενασχόλησης με τα συγκεκριμένα θέματα.

Όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τα προβλήματα βιωσιμότητας είναι μια κρίση αξιών. Μερικές αξίες που έχουμε υποβαθμίσει κι έχουμε ξεχάσει ως ανθρωπότητα, πιστεύω. Κι αυτό καταγράφω και στο βιβλίο. Που δεν παύει να είναι ένα παιδικό βιβλίο με περιπέτεια, με μυστήριο, ελπίζω με συμπαθείς κι ενδιαφέροντες χαρακτήρες.

 

Αυτά που συγκαταλέγουμε στα παιδικά βιβλία, ενίοτε απευθύνονται στους ενήλικες περισσότερο…

Πράγματι, κι εγώ διαβάζω παιδικά βιβλία. Δήθεν τα παίρνω για τα παιδιά μου και τελικά βλέπω ότι με φοβερή προσμονή τα ανοίγω και τα διαβάζω.

Αυτά τα βιβλία που απευθύνονται και σε πιο μικρά παιδιά, σε πιο μικρές ηλικίες, θα διαβαστούν μαζί με τους γονείς. Και θεωρώ είναι ένα πολύ ωραίο έναυσμα για συζήτηση. Χαίρομαι όταν τα διαβάζουν μαζί κι οι γονείς. Είναι καλό να προβληματιστούμε μαζί με τα παιδιά μας και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε αλλιώς, ακόμα και μέσα στο σπίτι μας.

Σίγουρα ένα βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει και ενδυναμωτικά στις οικογενειακές σχέσεις. Στην προκειμένη περίπτωση και στις αδελφικές, καθώς το τραγούδι που συνοδεύει τις ιστορίες σας είναι διά χειρός και στόματος της αδελφής σας, Αθηνάς Ανδρεάδη. Είναι η πρώτη φορά που η τέχνη της μιας «ακουμπάει» στην τέχνη της άλλης;

Ναι, είναι η πρώτη φορά που συνεργαζόμαστε. Και θέλαμε πάρα πολύ να το κάνουμε, εδώ και πολύ καιρό. Κι όταν συζητούσαμε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε μαζί, την άγγιξε το θέμα και μου πρότεινε να γράψει ένα τραγούδι που να συνοδεύει τη σειρά.

Κι έτσι κι έγινε. Και φτιάξαμε ένα υπέροχο video clip που ζωντανεύει τις εικόνες του Γιάννη του Σκουλούδη. Τα λόγια του συνοψίζουν το νόημα των βιβλίων. Μιλάει για τη δύναμη που έχει ο καθένας από ‘μας να επηρεάζει θετικά τον κόσμο γύρω μας.

Να εκμαιεύσω, όμως, και μια είδηση. Φαντάζομαι θα υπάρξει και συνέχεια, αν, δηλαδή, δεν έχει ολοκληρωθεί και  το τρίτο βιβλίο της σειράς…

Θα υπάρξει, ναι, το τρίτο βιβλίο το οποίο γράφω αυτήν τη στιγμή. Θα κυκλοφορήσει μέσα στο φθινόπωρο.

Ναι μεν ακολουθήσατε το όνειρό σας, αλλά δεν απεμπλακήκατε, τελείως, από την «πράσινη» τελικά οικογενειακή σας επιχείρηση, το Sani Resort.

Είναι το αποκλειστικό πράγμα με το οποίο ασχολούμαι στην τουριστική μας επιχείρηση. Είμαι υπεύθυνη για το κομμάτι της βιωσιμότητας, ESG όπως το λέμε. Μου αρέσει πάρα πολύ, από την άποψη ότι πέρα από το εκπαιδευτικό κομμάτι και το κομμάτι των βιβλίων, εδώ υπάρχει μια ευκαιρία πρακτικής δουλειάς και μετρήσιμου αντίκτυπου και προόδου σε σχέση με αυτά τα θέματα.

Καθώς βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και οι διακοπές για πολλούς έχουν αρχίσει ήδη, ποιες συμβουλές θα δίνατε ώστε να μειώσουμε το αρνητικό μας αποτύπωμα στο περιβάλλον μέσω της καλοκαιρινής δραστηριότητάς μας;

Αν έπρεπε να διαλέξω τρεις ενέργειες, θα έλεγα να τρώμε λιγότερο κρέας. Ειδικότερα κόκκινο κρέας. Αυτοί που έχουν, ίσως, μελετήσει λίγο παραπάνω, ξέρουν ότι είναι το πιο εύκολο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να επηρεάσουμε την κλιματική αλλαγή. Όλος ο κλάδος της κτηνοτροφίας συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή. Δεν μιλάω, τώρα, για τη βιολογική κτηνοτροφία, αλλά για τη μαζική κτηνοτροφία. Είναι ένας πολύ μεγάλος παράγοντας, λόγω και της καταστροφής της άγριας φύσης. Είναι κάτι που εύκολα μπορούμε να κάνουμε. Να επιστρέψουμε, αν θέλετε, στη μεσογειακή διατροφή και να τρώμε με μέτρο το κρέας.

Δεύτερη θα τοποθετούσα την υπεραλίευση. Να τρώμε ψάρι πάλι με σύνεση· να τρώμε το σωστό ψάρι, στη σωστή εποχή και στο σωστό μέγεθος. Για παράδειγμα, να μην φάμε γόνο καλαμάρι, το οποίο δεν επιτρέπεται κιόλας. Ή ψάρια τα οποία είναι υπό εξαφάνιση. Θα αναφέρω τον ροφό. Ο ροφός είναι η «τίγρης» της θάλασσας, είναι ένα ψάρι το οποίο κινδυνεύει πάρα πολύ. Πρέπει να γίνουμε πιο συνειδητοί καταναλωτές.

Και την τρίτη, που θα έλεγα, είναι το κομμάτι του πλαστικού. Μπορούμε πάρα πολύ εύκολα να μειώσουμε το πλαστικό μιας χρήσης γενικότερα. Να πάρουμε, δηλαδή, ένα παγούρι με νερό όταν πάμε στην παραλία, ώστε να μην διαλέξουμε να πάρουμε ένα πλαστικό μπουκάλι. Κι αντίστοιχα, όταν βρισκόμαστε στην παραλία, αν δούμε ότι έχει ξεβράσει το κύμα κάποια πλαστικά σκουπιδάκια, να τα μαζέψουμε να τα βάλουμε στον κάδο ανακύκλωσης -αν ανακυκλώνονται- αλλιώς να τα πάρουμε μαζί μας να τα πετάξουμε. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτά τα πλαστικά καταλήγουν στην τροφική αλυσίδα και τελικά…εμείς τα τρώμε.

Λέγεται ότι ο καθένας από ‘μας μπορεί να τρώει ακόμα και το αντίστοιχο της ποσότητας μιας πλαστικής πιστωτικής κάρτας κάθε βδομάδα. Μέσα από τα θαλασσινά, το θαλασσινό αλάτι, από το νερό που πίνουμε. Διότι, πλέον, τα μικροπλαστικά έχουν εισέλθει και στην τροφική μας αλυσίδα.

Αυτά θα έλεγα ότι είναι τρία πράγματα, σχετικά εύκολα, τα οποία μπορούμε να κάνουμε αυτό το καλοκαίρι για να έχουμε μία πιο βιώσιμη ζωή. Έχουν όλα να κάνουν με την υγεία μας. Είναι μια καθημερινή προσπάθεια. Και κανείς δεν είναι τέλειος. Απλώς, τελικά, «δεν χρειαζόμαστε να είναι όλοι τέλειοι, χρειαζόμαστε όλοι να είναι καλύτεροι».

Πληροφορίες

«Οι Μαχητές του Ντάο: Υπόθεση Λυπημένο Πάντα»

Συγγραφέας: Ελένη Ανδρεάδη

Εικονογράφηση: Γιάννης Σκουλούδης

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Κατηγορία: Εικονογραφημένα βιβλία

Σειρά: Οι Μαχητές του Ντάο

Σελίδες: 80

Ηλικία: Από 5 ετών

Εξώφυλλο: Σκληρό

Χρόνος έκδοσης: 11 Μαΐου 2023

Τιμή: 11€

Το βιβλίο είναι διαθέσιμο σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στην επίσημη σελίδα των Εκδόσεων Μεταίχμιο