«Το θέατρο είναι ακόμη σε μια τεράστια “αμηχανία”» – Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος στο TheOpinion

Η παράσταση «ΑΤΡΕΙΔΕΣ – Η επιστροφή» θα παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη την Κυριακή, 27 Αυγούστου, στο πλαίσιο των «Μερκουρείων 2023».

Ενίοτε, γίνεται αναφορά σε ρόλους που καθόρισαν τους ηθοποιούς που τους υποδύθηκαν ή με τους οποίους το κοινό μπορεί να τους ταυτίζει μέχρι και σήμερα. Από κάποιους άλλους, πάλι, τέτοιου είδους προσεγγίσεις ίσως να θεωρούνται και κλισέ. 

Καθώς, όμως, υπήρξα τηλεθεάτρια –και, μάλιστα, έφηβη τότε- πολύ πριν μπει η δημοσιογραφία στη ζωή μου, παραδέχομαι ότι, τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο, τον πρωτοσυνάντησα μέσα από τη δραματική σειρά του Μεγάλου Καναλιού «Βέρα στο Δεξί».

Ο ηθοποιός, για λόγους που διευκρινίζει, κράτησε συνειδητά μια απόσταση από τα τηλεοπτικά και θεατρικά δρώμενα. Σε μια χρονιά που, μάλλον, «διάβασε» κάποια σημάδια διαφορετικά, όπως παραδέχεται στο TheOpinion, επιστρέφει όχι μόνον επί σκηνής, στους ρόλους του Αγαμέμνονος και του Παιδαγωγού εν προκειμένω, αλλά και στους δέκτες μας μέσα από τη νέα σειρά του ANT1 «Η Μάγισσα». 

«Είναι μια ευκαιρία, ίσως, να δούμε μια άλλη πλευρά των ηρώων»

Στην παράσταση «ΑΤΡΕΙΔΕΣ – Η επιστροφή», οι τραγωδίες «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, «Αγαμέμνων» του Αισχύλου και «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή συνδέονται με αποσπάσματα από την «Τέταρτη Διάσταση» του Γιάννη Ρίτσου, φωτίζοντας τη διαχρονική διάσταση του μύθου των Ατρειδών. Εξηγεί ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος στο TheOpinion:

«Η “Τέταρτη Διάσταση” είναι ο χρόνος, το μεγάλο “αντικλείδι” για να διαβάσει κανείς αυτά τα κείμενα. Αυτό που έκανε ο Γιάννης Μαργαρίτης, να “παντρέψει”, δηλαδή, αυτά τα κομμάτια της ποίησης -γιατί ποίηση είναι και το ένα, ποίηση και το άλλο- και να τα βάλει με έναν τρόπο να “συνδιαλλαγούν” και να “συνομιλήσουν”, έχει ένα νόημα. Είναι μια ευκαιρία, ίσως, να δούμε μια άλλη πλευρά των ηρώων».

Και συμπληρώνει: «Η τραγωδία είναι ένας λόγος δημόσιος και εξωτερικού χώρου. Ό, τι ειπωθεί, είναι εις επήκοον του χορού. Των αντιπροσώπων του λαού. Είναι ρόλοι, αρχέτυπα. Είναι μοτίβα υπάρξεως τα οποία σχολιάζει η τραγωδία. Ο Ρίτσος κάνει ακριβώς το αντίθετο: πάει στο εσωτερικό των ηρώων και στην ψυχή τους, ως διάθεση αλλά κι ως σκηνικός – δραματικός χρόνος. 

Τον Αγαμέμνονα, παραδείγματος χάριν, στην αρχαία τραγωδία τον βλέπουμε να φτάνει από την Τροία με το άρμα του και την Κασσάνδρα. Ερχόμενος, λοιπόν, στέκεται έξω από τα ανάκτορα, λέει αυτά που έχει να πει και μπαίνει μέσα. Και δεν τον ξαναβλέπουμε. Ο Ρίτσος μάς τον εμφανίζει από τη στιγμή που μπαίνει μέσα στο παλάτι μέχρι να πάει στο λουτρό και να γίνει το φονικό, λέγοντάς μας, πιθανόν, αυτά που δεν μας λένε οι τραγωδίες, γιατί δεν είναι αυτήν η περιοχή που εξερευνούν και πραγματεύονται. Ο ήρωάς μας μπορεί, μπαίνοντας μέσα, να σκέφτεται κάτι άλλο. Κάτι διαφορετικό, πιθανόν και ανακόλουθο με το προηγούμενο. Γιατί αυτό που υποστηρίζει στον εξωτερικό χώρο, εις επήκοον όλων, είναι αυτό που έχει οριστεί. Που είναι το πεπρωμένο του. Που είναι ο ρόλος του. Που είναι η μοίρα του. Που είναι, ίσως, το “προσωπείο” του. 

Δεν το λέω απαραίτητα με αρνητική διάθεση, αλλά επειδή είμαστε σε ηρωική εποχή, οι άνθρωποι ήταν κάτω από τον άξονα και το άστρο της αιδούς· δηλαδή της αιδημοσύνης, των αξιών, της τιμής, της αξιοπρέπειας, της ευπρέπειας. Πολλές φορές βρίσκονται απέναντι από ευθύνες που έχουν αναλάβει και πρέπει να σταθούν αντάξιοι των ευθυνών αυτών. Και για πράγματα τα οποία, ας πούμε, δεν είναι ακριβώς επιλογές τους.

Μας λέει με έναν τρόπο ο Ρίτσος ότι, ναι, υπήρχε και υπάρχει περίπτωση όλοι αυτοί που για εμάς είναι ήρωες –κι εξαιρετικού μεγέθους κι αναστήματος- να πέρασαν από “συμπληγάδες” εσωτερικές. Να πέρασαν από μεγάλες τριβές, μεγάλες συγκρούσεις. Δεν ήταν, δηλαδή, εύκολο να σταθεί κανείς ήρωας και συνεπής με το αξιακό σύστημα της εποχής».

«Ένιωθα ότι δεν μου είναι ταιριαστά τα πράγματα έτσι όπως γίνονται στο θέατρο»

Ο ηθοποιός δεν διστάζει, μάλιστα, να σχολιάσει τα γεγονότα που τον έκαναν να αποστασιοποιηθεί από τα καλλιτεχνικά πράγματα όλα αυτά τα χρόνια -με μερικές εξαιρέσεις- και τι ήταν αυτό που σηματοδότησε την επάνοδό του. 

«Από το ’18 και μετά, πολύ συνειδητά, θέλησα να κρατηθώ μακριά από όλο αυτό. Δεν σας κρύβω ότι τότε, με μια ευκαιρία, το είχα πει και δημόσια. Περισσότερο για να δεσμευτώ ηθικά, παρά για να ξιπαστώ για τις αποφάσεις και τις επιλογές μου. Ένιωθα ότι, κάπως, δεν μου είναι ταιριαστά τα πράγματα έτσι όπως γίνονται, στις μέρες μας, στο θέατρο.

Και, γενικότερα, το θέατρο είχα την αίσθηση ότι ήταν -και είναι ακόμη κατά τη γνώμη μου- σε μια τεράστια “αμηχανία”. Δηλαδή, σαν να μην αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει γύρω μας κι από αμηχανία μένει σε πράγματα, τα οποία δεν νομίζω ότι αφορούν τη σημερινή πραγματικότητα και τον κόσμο. Είμαστε ενώπιον ενός πολέμου ή πολέμων, διεξάγονται διάφορα πράγματα στην οικουμένη. Και το θέατρο είναι ακόμη κάπου αλλού, σαν να νοιάζεται να διασκεδάζει μόνον την αστική τάξη. 

Βεβαίως ο καθένας θα κάνει ό, τι αγαπάει και όπως νιώθει. Απλώς εγώ, μετά τα μνημόνια, άρχισα να δυσκολεύομαι. Δηλαδή, να ανέβω στη σκηνή να κάνω έναν ρόλο για ποιον; Ποιος θα ‘ρθει από κάτω; Θα έρθει κάποιος να διασκεδάσει γενικώς και αορίστως; Να χαχανίσει; Είμαστε σε περίοδο πένθους, κατά τη γνώμη μου, με απανωτά γεγονότα. Και παγκόσμια και ειδικά στη χώρα μας. Κι εμείς οι καλλιτέχνες, νομίζω, σαν να χάσκουμε. Σαν να είμαστε ακόμη σε καιρό ειρήνης. Και δεν έχω την αίσθηση ότι είμαστε σε καιρό ειρήνης, έχω την αίσθηση ότι είμαστε σε μια εμπόλεμη κατάσταση και θα ‘πρεπε κάπως, με τον τρόπο μας κι εμείς, κάτι να κάνουμε. Δεν είμαι ενάντια στο να πάει κάποιος στο θέατρο και βλέποντας κάτι, μια κωμωδία, να στοχαστεί μέσα από έναν πιο “ανάλαφρο” δρόμο. Κάθε άλλο! Αλλά όχι να κάνουμε ότι δεν συμβαίνουν αυτά που συμβαίνουν. 

Κι έτσι, λοιπόν, είπα ότι αυτό δεν με ευχαριστεί. Και παρέμεινα μόνον, κάνοντας τον “Μέγα Ιεροεξεταστή” και την “Απολογία του Σωκράτη” εναλλάξ. Κυρίως, όμως, τον “Μέγα Ιεροεξεταστή”, που επαναλάβαμε μέχρι και φέτος το φθινόπωρο στο “Καρέζη”, μόνο και μόνο, όμως, για καθαρά πολιτικούς – ιδεολογικούς λόγους· ευρύτερα πολιτικούς, όχι στενά κομματικούς, μιας και το κείμενο του Ντοστογιέφσκι είναι εμβληματικό. Για κάποιους -έχω διαβάσει και αυτήν τη διατύπωση- ίσως είναι το σημαντικότερο κείμενο της ανθρωπότητας τα τελευταία 400 χρόνια. Μέσα σε 10 σελίδες έχει απαντήσει σε όλα αυτά τα παράλογα τα οποία συμβαίνουν στον καιρό μας και παγιδεύουν τον άνθρωπο», παραδέχεται ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος.

«Η τραγωδία, τώρα, είναι ένα άλλο θέμα. Ο Γιάννης είναι ένας εξαιρετικός συνεργάτης. “Μεταξωτός” άνθρωπος, ευγενής. Γνωρίζει τη δουλειά. Το “ευγενής” έχει σημασία γιατί, πια, στη δουλειά μας έχουν χαθεί οι τρόποι που εμείς οι παλαιότεροι, τουλάχιστον, γνωρίζαμε. Τα πράγματα είναι πολύ χύμα. Υποθέτω και σε άλλους τομείς, αλλά εμείς ας μιλήσουμε για το δικό μας σπίτι, τη δική μας συντεχνία. Είναι αγνώριστο το τοπίο έτσι όπως έχει γίνει. Ο Γιάννης, λοιπόν, έχει αυτήν την ποιότητα, τη γλύκα και το “μεταξωτό” που είχαν οι παλιοί συνάδελφοι και συνεργάτες. Και πρότεινε την τραγωδία, η οποία πάντα θα μας αφορά. Κι ανεξάρτητα του πώς ανεβαίνει –εύστοχα ή όχι- πάντα έχεις κάτι να κερδίσεις. Ειδικά όταν κάποιος την προσεγγίζει με σεβασμό. 

Και το “πάντρεμα” με τον Ρίτσο είναι κάτι το οποίο εμένα με διακινεί, κιόλας, και συναισθηματικά, καθώς ασχολούμαι με την “Τέταρτη Διάσταση” και την ποίηση του Ρίτσου πάρα πολλά χρόνια. Δεν υπάρχει περίπτωση στις σχολές -διότι έχω κάνει κι αυτό το δώρο στον εαυτό μου, να είμαι δάσκαλος σε δραματική σχολή πάνω από 26 χρόνια- να έρθει να σπουδάσει νέος φοιτητής, αν δεν περάσει από τη μεγάλη “δεξαμενή” που λέγεται Γιάννης Ρίτσος· να έρθει, δηλαδή, αντιμέτωπος με τα κείμενά του.

Και το κυριότερο από όλα που, συναισθηματικά, με έκανε να πω το “ναι” στον Γιάννη, είναι το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας, διότι η καταγωγή μου είναι από τη Μεσσηνία. Και ποτέ δεν έτυχε όλα αυτά τα 42, πλέον, χρόνια στο θέατρο, να μου γίνει μία πρόταση από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας.

Έδεσαν όλα και με τον τίτλο «ΑΤΡΕΙΔΕΣ – Η επιστροφή». Ένιωσα κι εγώ σαν να έκανα μια, τρόπον τινά, επιστροφή. Με μικρές θαυμαστές συμπτώσεις…», επισημαίνει στο TheOpinion.

Πληροφορίες

«ΑΤΡΕΙΔΕΣ – Η επιστροφή»

Ανοικτό Θέατρο «Μάνος Κατράκης» (Καρόλου Κουν 13, Συκιές) – «Μερκούρεια 2023»

Κυριακή, 27 Αυγούστου και ώρα 21:00

Εισιτήρια: 10€ Γενική είσοδος, 5€ Μειωμένο (φοιτητικό, μαθητικό, κάτοχοι κάρτας ανεργίας, κάτοχοι κάρτας αναπηρίας)

Προπώληση εισιτηρίων: ticketservices.gr

Ταυτότητα παράστασης 

Δραματουργική σύνθεση – Σκηνοθεσία: Γιάννης Μαργαρίτης

Μετάφραση: Κ.Χ. Μύρης

Πρωτότυπη μουσική: Δημήτρης Οικονομάκης

Σκηνικό – Κοστούμια: Αλεξάνδρα Καψάλα

Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί

Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος

Χρυσάνθη Δούζη

Ιοκάστη – Αγαύη Παπανικολάου

Γιάννης Χαρκοφτάκης