Simone Mongelli στο TheOpinion: «Αναζητώ και βρίσκω την αυθεντικότητα στις παραδοσιακές μουσικές»

Η πρωτοποριακή ομάδα του Simone Mongelli, Bodyterranean, συμπράττει με τον σπουδαίο τραγουδοποιό Γιάννη Χαρούλη, σε μια μουσικοκινητική δράση που φέρνει στο επίκεντρο το πιο αρχέγονο μουσικό όργανο: το ίδιο το ανθρώπινο σώμα. Δύο παραστάσεις, στις 25 και 26 Ιουλίου, ειδικά διαμορφωμένες για τον εμβληματικό χώρο του Επταπυργίου.

Ο Simone Mongelli (Σιμόνε Μοντζέλι), όταν αποφάσισε να εγκατασταθεί από την Ιταλία στην Ελλάδα για να σπουδάσει παραδοσιακά κρουστά, δεν γνώριζε ούτε μία ελληνική λέξη. «Έχω, ακόμη, να μάθω αρκετά πράγματα. Η ελληνική είναι μία ενδιαφέρουσα και πολύ πλούσια γλώσσα, και σίγουρα όχι εύκολη», σχολιάζει στο TheOpinion.

Ο ίδιος όχι απλώς είναι ένας πολύ καλός χρήστης της γλώσσας, αλλά η επαφή του με τη μουσική παράδοση της χώρας αποδείχθηκε καθοριστική. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στην Αθήνα το 2007, «περιηγήθηκε» στον κόσμο της σωματικής μουσικής με την οποία, έκτοτε, ασχολείται συστηματικά, έχοντας συνάψει, μάλιστα, διεθνείς συνεργασίες με καταξιωμένους εκπροσώπους του χώρου.

Κάπως έτσι, λοιπόν, ετοιμάζεται να στηθεί ένα τελετουργικό σκηνικό στη Θεσσαλονίκη, εντός του Επταπυργίου, με την παράδοση να δίνει το έναυσμα για να ξεδιπλωθούν μυστικά συναισθήματα. Σε αυτήν την πρωτότυπη παράσταση, η ομάδα του συνευρίσκεται καλλιτεχνικά με τον Γιάννη Χαρούλη και όλοι μαζί εκφράζονται στο τώρα, με τον πιο αρχαίο και, ταυτόχρονα, τον πιο σύγχρονο τρόπο: ΜΟΝΟ ΜΕ ΤΟ ΣΩΜΑ!

Simone, πώς βρέθηκες, από την Ιταλία, να ζεις μόνιμα στην Ελλάδα;

Ήθελα να φύγω από το Μιλάνο, που γεννήθηκα και μεγάλωσα, καθώς επιθυμούσα να ασχοληθώ με τα παραδοσιακά κρουστά της Μεσογείου· κάτι που εκεί, τότε, δεν ήταν εφικτό. Όταν, λοιπόν, αναζητούσα πού θα μελετήσω αυτό που με ενδιέφερε, διαπίστωσα ότι αυτή η δυνατότητα υπήρχε στην Αθήνα.

Η Ελλάδα ήταν η πρώτη μου επιλογή. Την είχα επισκεφθεί για τουρισμό, και είχα αισθανθεί πολύ όμορφα και οικεία. Ήρθα, παράλληλα, σε επαφή με την ελληνική μουσική και γοητεύτηκα από τον πλούτο της.

Έτσι, μετακόμισα και γράφτηκα στο ωδείο από όπου, τελικά, πήρα το πτυχίο μου στα παραδοσιακά κρουστά. Έχουν περάσει, από τότε, σχεδόν είκοσι χρόνια…

Και πώς φτάσαμε να μιλάμε, σήμερα, για τη σωματική μουσική ως τη βάση των παραστάσεών σου;

Το 2007, τη χρονιά που πήρα το πτυχίο μου, παρακολούθησα ένα σεμινάριο πλάι στον μεγάλο Αυστριακό καλλιτέχνη, Max Pollak. Ανακάλυψα τότε ότι, η σωματική μουσική, έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον.

Από την άλλη, βέβαια, δεν μου ήταν εντελώς άγνωστη η διαδικασία, με την έννοια ότι μπορούσα να αξιοποιήσω το γνωστικό υπόβαθρο του μουσικού που παίζει κρουστά. Ήταν κάτι, το οποίο εξελισσόταν αβίαστα για μένα.

Από κει ξεκίνησε αυτή η διαδρομή, η οποία, μετά από μερικά χρόνια, με οδήγησε να συνεργαστώ με τον Max Pollak· έχει ηχογραφήσει στον δίσκο μου, και έχουμε παίξει και σε παραστάσεις παρέα.

Πέρα από την «ασθένεια» που έχουμε, μάλλον, οι περισσότεροι που παίζουμε κρουστά, δηλαδή να χτυπάμε ό, τι βρούμε μπροστά μας για να ακούσουμε τους ήχους οι οποίοι θα παραχθούν -το ίδιο συμβαίνει και με το σώμα, χωρίς, πολλές φορές, να το συνειδητοποιούμε- η πρώτη μου επαφή με τη σωματική μουσική, οργανικά και δομικά, ήταν στην Ελλάδα.

Με την πάροδο του χρόνου, η σωματική μουσική εξελίχθηκε σε ένα αυτόνομο είδος τέχνης. Ποια είναι η ιστορική διαδρομή της;

Κατά πάσα πιθανότητα, το σώμα ήταν το πρώτο αντικείμενο που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για να εκφραστεί μουσικά· με τον ρυθμό και την κίνηση άρχισε να αναπτύσσει τη μουσική του αντίληψη και να επινοεί εξωτερικά μουσικά αντικείμενα.

Στολίζοντας το σώμα του με διάφορα μικρά αντικείμενα που έβγαζαν κάποιον ήχο σε σχέση με την κίνηση, «γεννήθηκε» η ιδέα ώστε να κατασκευαστεί, σιγά σιγά, κάτι εντελώς αυτόνομο. Τα πρώτα μουσικά όργανα φαίνεται ότι ήταν τα κρουστά.

Ο χτύπος της καρδιάς, ο ρυθμός της αναπνοής και του βαδίσματος αποτελούν τις πρώτες ακουστικές μας εμπειρίες. Από κει ξεκίνησε η διαδρομή της μουσικής ηχητικής εξερεύνησης.

Η χρήση του σώματος για την παραγωγή ήχου είναι κάτι, που υπάρχει σε διάφορες παραδόσεις ανά τον κόσμο μέχρι και σήμερα. Τις τελευταίες δεκαετίες, βέβαια, παρατηρείται μια τάση επιστροφής προς το σώμα, όπως συμβαίνει με το σωματικό θέατρο. Θεωρώ ότι, μέσα στο ίδιο «κίνημα», έχει αναπτυχθεί και η σωματική μουσική ως μία αυτόνομη μορφή παραστατικής τέχνης.

Ενδεχομένως να επεκτείνεται κι εκτός σκηνικού πλαισίου, και να χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση ή και για θεραπευτικούς σκοπούς;

Σίγουρα αξιοποιείται και στους δύο τομείς. Η μουσική με το σώμα είναι ένα βασικό στοιχείο της εναλλακτικής μουσικής εκπαίδευσης του συστήματος Orff, το οποίο έχει επεκταθεί παγκοσμίως. Στη μουσικοθεραπεία, επίσης χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο.

Πώς εκπαιδεύει κανείς το σώμα του, ώστε αυτό να μετατραπεί σε «μουσικό όργανο»;

Όπως ακριβώς προσεγγίζουμε, στην αρχή, ένα μουσικό όργανο για να μάθουμε ποιοι είναι οι βασικοί ήχοι που αυτό μπορεί να παραγάγει· μαθαίνουμε πώς να αξιοποιούμε τα ηχοχρώματα, πώς να χρησιμοποιούμε σωστά τα χέρια μας. Το ίδιο συμβαίνει και με το σώμα για να μην κουραστούμε και, σε αυτήν την περίπτωση, για να μην το καταπονήσουμε. Μετά το εκπαιδεύουμε, παίζοντας μουσική. Προσωπικά, αντιμετωπίζω το σώμα όπως τα υπόλοιπα κρουστά όργανα που τυγχάνει να διδάσκω.

Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται η μουσική εκπαίδευση, ανεξαρτήτως οργάνου. Αρκετοί μουσικοί θεωρούμε ότι με την κλασική εκπαίδευση, παρόλο που εμβαθύνουμε στο κομμάτι της τεχνικής, πολλές φορές δεν καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε κάποια εμπόδια στη σωματική σχέση του μουσικού με το όργανό του.

Ο ίδιος ο Carl Orff, εμπνευσμένος από τέτοιες ιδέες, ξεκίνησε να αναζητά έναν εναλλακτικό τρόπο μουσικής εκπαίδευσης, ειδικά για τα παιδιά αλλά και συνολικά για την προσέγγιση της μουσικής γλώσσας.

Simone, πού μπορεί να σε βρει κάποιος, αν θέλει να έρθει σε επαφή με τη σωματική μουσική και να διδαχθεί από σένα;

Στην Αθήνα έχω κάποια σταθερά τμήματα. Ωστόσο, από την πανδημία και μετά, έχω οργανωθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορώ να παραδίδω μαθήματα εξ αποστάσεως κι αυτό να έχει νόημα αλλά και αξία για τους μαθητές μου.

Όποιος ενδιαφέρεται, αρκεί να έρθει σε επαφή μαζί μου, μέσω των social media, και θα τον κατευθύνω.

Με την ομάδα σου έρχεστε στη Θεσσαλονίκη και συμπράττετε σκηνικά, σε έναν ιστορικό χώρο της πόλης, με τον Γιάννη Χαρούλη…

Ο Γιάννης είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράστασης, έχει ενσωματωθεί κανονικά στην ομάδα μας. Άφησε το λαούτο του στην άκρη.

Δεν ξέρω, βέβαια, αν μπορούμε να τον φανταστούμε χωρίς αυτό…

Ούτε ο ίδιος μπορούσε! Είναι πολύ τιμητικό ότι έκανε το «βήμα» να πειραματιστεί και να μπει σε αυτήν τη διαδικασία για εμάς. Δεν είναι καθόλου αυτονόητο ότι ένας πολύ καταξιωμένος καλλιτέχνης, έχοντας χτίσει μία συγκεκριμένη ταυτότητα, θα είναι διατεθειμένος να κάνει κάτι καινούργιο και να ρισκάρει.

Αυτός ο άνθρωπος όχι μόνο άφησε το λαούτο του στην άκρη, αλλά μπήκε στην ομάδα και στην ιδέα του performing μαζί μας. Το ήθελε πραγματικά και το έκανε με την όρεξη ενός παιδιού. Περάσαμε πολύ όμορφα και δημιουργικά στις πρόβες. Πιστεύω ότι θα είναι μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για το κοινό, ειδικά για όσους τον ακολουθούν και τον γνωρίζουν καλά.

Ο κόσμος θα δει έναν διαφορετικό Γιάννη Χαρούλη, αλλά με το ίδιο χαμόγελο, την ίδια αυθεντικότητα και, σίγουρα, με παραπάνω ενέργεια. Αυτό εκπέμπει το σώμα, και ισχύει τόσο για τον πομπό όσο και για τους δέκτες. Είναι σαν να δημιουργείται ένα πιο βαθύ και πιο άμεσο επίπεδο επικοινωνίας.

Ως Ιταλός μουσικός και performer, o οποίος μελετά σε βάθος την ελληνική μουσική παράδοση, ποιες κοινές καταβολές εντοπίζεις ανάμεσα στις δύο χώρες;

Θεωρώ ότι γενικότερα στις μουσικές παραδόσεις βρίσκουμε κοινά στοιχεία, πόσω μάλλον μεταξύ δύο χωρών που έχουν παρόμοιο κλίμα και περιβάλλον.

Αυτό που με γοητεύει στις παραδοσιακές μουσικές, και ταιριάζει με τη δική μου άποψη και αίσθηση σχετικά με το τι είναι τέχνη, σε τι χρησιμεύει και γιατί κάνουμε τέχνη, είναι ότι, μέσα από αυτές, εκφραζόμαστε άμεσα και αληθινά· κάτι το οποίο δεν βρίσκω τόσο εύκολα στις άλλες μουσικές, που, κατά κάποιον τρόπο, παράγονται, πια, μέσα από τη βιομηχανία της μουσικής και της ψυχαγωγίας, η οποία έχει τους δικούς της κανόνες.

Αναζητώ και βρίσκω την αυθεντικότητα στις παραδοσιακές μουσικές. Τα συναισθήματα και οι αξίες εκφράζονται πολύ πιο άμεσα, πηγαία και «σταράτα», με πιο απλή αλλά ουσιαστική γλώσσα.

Αυτό είναι ένα στοιχείο που σίγουρα υπάρχει στη μουσική της Κάτω Ιταλίας αλλά και στην παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας, η οποία, από την άλλη μεριά, έχει τόσο διαφορετικές, μεταξύ τους, μορφές. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον, σου δίνει πολλή πληροφορία, πολύ ακατέργαστο υλικό, το οποίο, προσωπικά, επεξεργάζομαι και δουλεύω τα τελευταία χρόνια.

Πληροφορίες

«Σώματα και αφηγήματα»: Μουσική χωρίς όργανα

Καλλιτεχνική επιμέλεια: Simone Mongelli, Ερμηνεία: Γιάννης Χαρούλης

Φεστιβάλ Επταπυργίου

Παρασκευή 25 και Σάββατο 26 Ιουλίου, στις 21:15

Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων: more.com

Παραγωγή: Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας