Σερβετάλης στο TheOpinion: «Αν ασχολείσαι με την Ορθοδοξία, είσαι παρωχημένος. Σου βάζουν ταμπέλες»

Το Θέατρο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ υποδέχεται, από τις 17 Δεκεμβρίου, τη γεμάτη πνευματική ενέργεια και συμβολισμούς παράσταση των Έφη Μπίρμπα και Άρη Σερβετάλη, «Το Όνειρο Ενός Γελοίου» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. 

Ο Άρης Σερβετάλης συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο ταλαντούχων ηθοποιών της γενιάς του. Χαράχτηκε στη μνήμη μας ως ο εκκεντρικός Λάζαρος, από την τηλεοπτική σειρά του Mega «Είσαι το ταίρι μου». Ο ίδιος, μάλιστα, θεωρεί ευχάριστο το γεγονός που, ένας ιδιαίτερος χαρακτήρας, έχει τέτοια ανταπόκριση στις νεότερες γενιές μέχρι και σήμερα.

Από τις 17 Δεκεμβρίου, και για συγκεκριμένο αριθμό παραστάσεων, το κοινό της Θεσσαλονίκης θα έχει την ευκαιρία να τον απολαύσει στον ρόλο του Γελοίου του Ντοστογιέφσκι, στο Θέατρο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ. Αυτή τη φορά, μοιράζεται τη σκηνή -«συνωμότες» της ίδιας τέχνης- με τη συνοδοιπόρο της ζωής του, Έφη Μπίρμπα, η οποία ηγείται και σκηνοθετικά της παράστασης.

Κύριε Σερβετάλη, έχετε «αναμετρηθεί» ξανά, μαζί με την Έφη Μπίρμπα, σε κείμενο του Ντοστογιέφσκι. Για πρώτη φορά, όμως, συνυπάρχετε επί σκηνής.

Το 2015 είχαμε κάνει με την Έφη, στο Θέατρο Ροές, τον «Σωσία». Είναι η πρώτη φορά, όμως, που συμμετέχει ως ηθοποιός η Έφη. Κι αυτό προέκυψε από τις πρόβες. Δημιουργήθηκε, δηλαδή, η ανάγκη να υπάρξει η παρουσία ενός κοριτσιού, που ήταν κι η αφορμή για να μεταστραφεί ο ήρωας του Ντοστογιέφσκι. Αυτό το κοριτσάκι είναι ο φύλακας – άγγελος του ήρωα, που τον ξεναγεί σε αυτόν τον «περίεργο» περίπατο. Του δείχνει τον ιδεατό κόσμο που, κατά τον Ντοστογιέφσκι, είναι ο παράδεισος. Ήταν το καλύτερο να συμμετέχει η Έφη, γιατί είναι και η οδηγός της παράστασης ως σκηνοθέτρια. Έτσι, μπήκαμε στη διαδικασία να συνυπάρχουμε μαζί επί σκηνής.

Έρχεστε, λοιπόν, και στη Θεσσαλονίκη, με «Το Όνειρο Ενός Γελοίου». Πώς προέκυψε, χρονικά, η συγκεκριμένη παράσταση; 

Το έργο αυτό το είχαμε διαβάσει καιρό πριν, θέλαμε κάποια στιγμή να καταπιαστούμε. Αλλά πριν ενάμιση χρόνο, όταν το ξαναδιαβάσαμε, όλοι αυτοί οι προβληματισμοί που θέτει ο Ντοστογιέφσκι… Ο τρόπος που γράφει για το πώς από το σκοτάδι έρχεται σε μία επίγνωση και «φωτίζεται» μία πτυχή του εαυτού του, και αρχίζει να υποψιάζεται ότι είναι συνυπεύθυνος για όλα όσα γίνονται γύρω του, νομίζω ήταν, τη δεδομένη στιγμή, κάτι που μας αντιπροσώπευε.

Αυτό το κείμενο είναι τόσο διαχρονικό· όλα αυτά τα κείμενα, όποτε και να τα διαβάσεις, είναι τόσα πυρηνικά τοποθετημένα, που πάντοτε θα είναι επίκαιρα. Απλώς, νομίζω, τη δεδομένη στιγμή παρουσίαζε όλες αυτές τις σκέψεις που υπήρχαν και σε ‘μένα και στην Έφη. Επομένως, ήταν μία επιτακτική ανάγκη να μελετήσουμε και να καταπιαστούμε με το έργο του Ντοστογιέφσκι.

Μέσα από αυτό το όνειρο, ο ήρωας αντιλαμβάνεται την ουσία της ύπαρξής του. Ο Άρης Σερβετάλης έχει βιώσει παρόμοιο υπαρξιακό «γολγοθά»; 

Νομίζω όλοι έχουμε περιόδους που μπαίνουμε σε αυτές τις υπαρξιακές αναζητήσεις και σε αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα που «βουίζουν» μέσα στο κεφάλι. Και που η απάντησή τους έχει να κάνει με την τοποθέτησή μας και με το κατά πόσο είμαστε διατεθειμένοι να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα. Και τη δική μας, αλλά και των γύρω μας.

Συνεχώς βρίσκομαι σε τέτοιου είδους «ξέφωτα», που παρουσιάζονται αυτά τα ερωτήματα. Και ανάλογα και την περίοδο και το πώς έχεις αποφασίσει να τοποθετηθείς, νομίζω έτσι και πορεύεσαι.

Στον Ντοστογιέφσκι, αποκαλύφθηκε μέσα από ένα όνειρο – όραμα, μία αλήθεια. Αυτή η αλήθεια, τον έφερε αντιμέτωπο με τον εαυτό του και τον έκανε να συνειδητοποιήσει ότι είναι συνυπεύθυνος σε όλο αυτό που γίνεται, σε όλη αυτήν την παρακμάζουσα πορεία του ανθρώπου. Αντίστοιχα κι εγώ, όταν γίνονται αυτές οι εκλάμψεις της συνειδητότητας, αντιλαμβάνομαι πόσο συνυπεύθυνος είμαι πριν από την πτώση και πώς, μετά από αυτήν, σιγά σιγά η πορεία του ανθρώπου κάπως φθείρεται. Είσαι συνυπεύθυνος για το τι ακριβώς συμβαίνει σε όλον τον κόσμο, η δική σου τοποθέτηση επηρεάζει και τον άλλον.

Ξέρετε -και αυτό έχει ενδιαφέρον μέσα στον Ντοστογιέφσκι- συνήθως κάποιος θα λέει ότι όλα αυτά πολύ τα διυλίζεις, πολύ τα σκέφτεσαι… Κάποιος άνθρωπος μπορεί να βρίσκεται σε αδιέξοδο, γιατί συνεχώς προσπαθεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Και να είναι ο περίγελος μιας κοινωνίας· να είναι ένας «γελοίος» άνθρωπος, που οι άλλοι τον περιγελούν για αυτή του την υπαρξιακή αγωνία. Αλλά νομίζω ότι, πραγματικά, μέσα στον μικρόκοσμό μας, όλοι, κατά τη διάρκεια της ημέρας, περνάμε αυτές τις «γελοίες» καταστάσεις. Έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθεί κανείς τι είναι γελοιότητα. Γιατί είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο κεφάλαιο μεταξύ της κωμικότητας και της τραγικότητας. Έχει πολύ υλικό για εξερεύνηση.

Το νερό, στην παράσταση, είναι ένα κυρίαρχο στοιχείο. Θα μου αποκωδικοποιήσετε την ύπαρξή του; 

Η ιδέα της Έφης να υπάρξει, σαν σκηνογραφία, μία δεξαμενή νερού, έχει να κάνει με το υγρό στοιχείο που είναι κυρίαρχο μέσα στο έργο. Αυτή η υγρασία που περιγράφει ο χαρακτήρας, αυτή η λακκούβα που τον θάβουν κι αισθάνεται τις σταγόνες να πέφτουν πάνω στην κάσα… Είναι η βάφτιση, μία νέα κολυμβήθρα που ανακαινίζεται μετά από την εμφάνιση αυτού του οράματος…

Το νερό, κοιτάζοντάς το δηλαδή, όλοι αυτοί οι αντικατοπτρισμοί δημιουργούν αυτήν την αίσθηση της αναπόλησης· σαν να μπαίνεις σε μία διαδικασία να δεις τον εαυτό σου, το παρελθόν σου, από που ξεκίνησαν όλα, να προσπαθήσεις να δεις την καταγωγή σου, τις ρίζες σου. Εμένα το νερό μου δημιουργεί όλους αυτούς τους συνδέσμους.

Όσον αφορά στη συνεργασία με τη σύζυγό σας;

Αρκετά χρόνια δουλεύουμε μαζί με την Έφη, από το 2010 που κάναμε το πρώτο έργο, το «Άτιτλο». Με την Έφη έχουμε έναν κοινό παρονομαστή, μία κοινή αισθητική πάνω στις παραστατικές τέχνες. Δεν χρειάζεται πολύς χρόνος για να αποκωδικοποιήσουμε ένα κείμενο και για το πώς θα θέλαμε να καταπιαστούμε με αυτό. Αυτό μας λύνει, κάπως, τα χέρια.

Είναι μία πολύ δημιουργική διαδικασία αυτή· να υπάρχεις με έναν άνθρωπο, με τον οποίο βαδίζετε στο ίδιο μονοπάτι σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζετε αισθητικά τα πράγματα. Και νομίζω, επειδή υπάρχει κι αυτή η προσπάθεια του αγωνίσματος και της εξάσκησης, εξελίσσει ο ένας στον άλλον πάνω σε αυτόν τον δρόμο.

«Ο Άνθρωπος του Θεού»: Ενσαρκώσατε έναν μεγάλο Άγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Θα ήθελα να μου μιλήσετε τόσο για τη «βαρύτητα» που, ενδεχομένως, ενέχει ένας τέτοιος ρόλος όσο και για τη συνεργασία σας με τους συγκεκριμένους συντελεστές.

Η ταινία αυτή και η Γελένα Πόποβιτς μου έδωσαν την ευκαιρία να έρθω πιο κοντά σε έναν Άγιο, τον Άγιο Νεκτάριο, τον βίο του οποίο δεν είχα μελετήσει. Αυτό ήταν, θεωρώ, ευλογία για ‘μένα· να μπω σε αυτή τη διαδικασία, να έρθω κοντά, ανθρωπίνως, στη ζωή και στον βίο αυτού του ανθρώπου που αγωνίστηκε, έχοντας πλήρη εμπιστοσύνη στην παρουσία του Θεού και, πιθανότατα, μία πολύ άμεση σχέση μαζί του. Και, μελετώντας τον βίο του, συνειδητοποίησα ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι παράδειγμα προς μίμηση. Δηλαδή, είναι οδηγοί για το πώς πρέπει να τοποθετείσαι απέναντι στη ζωή, στους άλλους και στον ίδιο σου τον εαυτό. Τουλάχιστον, εγώ, έτσι αισθάνθηκα κάνοντας αυτήν την ταινία.

Η ταινία αυτή είχε πολύ σημαντικούς συντελεστές. Ήταν τιμή για ‘μένα να συνυπάρχω με πολύ καλούς ηθοποιούς, που ήρθαν και συμμετείχαν στην ταινία. Οι προθέσεις όλων ήταν να «σκύψουμε» πάνω σε αυτόν τον βίο και να αποτυπωθεί όσο καλύτερα μπορούσαμε.

Γιατί πιστεύετε ότι με τέτοιου είδους παραγωγές, που σχετίζονται με δικά μας πολιτιστικά γεγονότα ή θρησκευτικά πρόσωπα, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, ασχολούνται καλλιτέχνες του εξωτερικού; Κι όχι εμείς, που η ιστορία μάς «χαρίζεται» απλόχερα;

Η αλήθεια είναι αυτή την ταινία θα την έκανε δύσκολα κάποιος Έλληνας, με τον φόβο μην χαρακτηριστεί. Τώρα, πλέον, αν ασχολείσαι με την Ορθοδοξία ή, ας πούμε, με τους βίους των Αγίων, γίνεσαι «φολκλόρ». Είσαι λίγο, πώς να το πω, κάπως παρωχημένος. Σου βάζουν ταμπέλες.

Φαντάζομαι, επειδή είναι ένα ρίσκο το πώς θα σε αντιμετωπίσουν ή το πώς θα διαχειριστείς εσύ ένα τέτοιο υλικό, γιατί έχει τις επικινδυνότητές του, δεν μπαίνει κανένας στη διαδικασία υπό τον φόβο αυτού.

Τώρα, η συγκεκριμένη γυναίκα από τη Σερβία, προφανώς με πίστη και με βοήθεια, μπήκε στη διαδικασία –γιατί την άγγιξε προσωπικά ο βίος του Αγίου Νεκταρίου, διαβάζοντάς τον- να το αποτυπώσει. Νομίζω έχει πολλή δύναμη και πίστη, γιατί δεν είναι εύκολο να είσαι από άλλη χώρα, να πας σε μία ξένη χώρα και να κάνεις μία ταινία. Η ταινία δεν είναι ένα θεατρικό έργο· παίρνεις, δηλαδή, δυο – τρεις ηθοποιούς και, εντάξει, κάπως θα βρεις έναν τρόπο να κάνεις μια παράσταση. Χρειάζονται πολλά χρήματα, άνθρωποι, οργάνωση… Δεν γίνεται αμέσως. Υπάρχει ένα χρονοδιάγραμμα, αρκετά μεγάλο, για μπει στη διαδικασία να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο.

Τι να πω, εύχομαι να γίνονται. Γιατί έχουμε, ειδικά στην Ελλάδα, πολλά έργα, βιβλία συγγραφείς, Αγίους… Μπορούν να γίνουν πάρα πολλά έργα, αρκεί να έχει κανείς τη διάθεση και την πίστη να καταπιαστεί με αυτό.

Πληροφορίες

«Το Όνειρο Ενός Γελοίου», του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Θέατρο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ

Ημέρες και Ώρες παραστάσεων: Σάββατο 17/12 & Κυριακή 18/12, Παρασκευή 23/12 & Κυριακή 25/12 & Δευτέρα 26/12, Παρασκευή 30/12 & Κυριακή 01/01 & Δευτέρα 02/01, στις 21.00

Εισιτήρια: 20€, 15€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)​

Προπώληση εισιτηρίων: Viva.gr, Ταμείο Θεάτρου

Τηλέφωνο κρατήσεων: 231 026 2051

Ταυτότητα Παράστασης

Σκηνοθεσία – εικαστική εγκατάσταση – σχεδιασμός κοστουμιών: Έφη Μπίρμπα

Απόδοση – δραματουργία: Άρης Σερβετάλης – Έφη Μπίρμπα

Ερμηνεύουν: Άρης Σερβετάλης, Έφη Μπίρμπα

Μουσική: Vangelino Currentzis

Σχεδιασμός φωτισμού: Γιώργος Καρβέλας

Καλλιτεχνική συνεργάτις: Βάσια Λύρη

Sound design: Κώστας Μιχόπουλος

Κινηματογράφηση – trailer: MakeYourOwnFilms – Γρηγόρης Πανόπουλος

Φωτογραφίες παράστασης: Γιώργος Καπλανίδης, Δέσποινα Σπύρου, Διονύσης Χρονόπουλος

Παραγωγή: Θεατροχώρος

Social Media – Διαφήμιση: Renegade Media, Βασίλης Ζαρκαδούλας