«Ον»: Η Νικολέτα Ξεναρίου και η Ηλιάνα Καλαδάμη εξερευνούν το κενό και την ύπαρξη

Η παράσταση «Ον», η οποία έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο Art Shelter Festival στην Αίγινα το καλοκαίρι του 2024, γεννήθηκε μέσα από μια μακρόχρονη διαδικασία αναστοχασμού και εσωτερικής αναζήτησης των δημιουργών της.

Κεντρικό θέμα της παράστασης είναι το «κενό», που εξετάζεται όχι μόνο ως αφηρημένη έννοια αλλά και ως μια πραγματική, κατοικήσιμη περιοχή στην οποία η ανθρώπινη ύπαρξη κινείται και εξελίσσεται.

Οι φιλοσοφικές αναφορές στην παράσταση αντλούν υλικό από τη δυτική σκέψη, από τον υπαρξισμό του Χάιντεγκερ μέχρι το μηδενιστικό «τίποτα» του Μπέκετ, ενώ η έννοια του κενού προσεγγίζεται ως μια βιώσιμη και υπαρκτή πραγματικότητα, όχι ως κάτι φοβιστικό, αλλά ως ευκαιρία για μετακίνηση και ανακάλυψη.

Το κοινό καλείται να αποδεχτεί το κενό και να το αντιμετωπίσει με ειλικρίνεια και χιούμορ, αφήνοντας την παράσταση με την αίσθηση πως το κενό δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας νέας επαφής με την ύπαρξη.

Η Νικολέτα Ξεναρίου και η Ηλιάνα Καλαδάμη μιλούν στο TheOpinion για την παράσταση  «Ον».

Πώς γεννήθηκε η ιδέα για αυτή την performance και τι σας ενέπνευσε στη δημιουργία της;

Νικολέτα Ξεναρίου: Η ιδέα υπήρχε μετέωρη για καιρό. Η αφορμή για να συγκεντρώσω το υλικό, τους στοχασμούς, τα κείμενα δόθηκε το καλοκαίρι του 2024. Με κάλεσε η Νάνσυ Αυγέρη να συμμετέχω στο Art Shelter Festival, στο Μικρό Στούντιο, στην Αίγινα. Εκεί πρωτοεμφανίστηκε το Ον ως work in progress. Τα ζητήματα αυτά , χρόνος, κενό, ύπαρξη, με απασχολούν όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Η εξέλιξη του έργου ακολούθησε σε συνεργασία με την Ηλιάνα Καλαδαμη. Αναπτύχθηκε και συνεχίζει να αναπτύσσεται.

 Τι σημαίνει για εσάς το «κενό» και πώς το προσεγγίζετε στη σκηνή;

Ηλιάνα Καλαδάμη: Στις πρώτες πρόβες σημείωσα,  το κενό καταλαμβάνει χώρο. Πρόκειται για περιοχή. Κατοικήσιμη. Ένα διάστημα είναι το κενό και ο άνθρωπος-αστερισμός που πηγαινοέρχεται. Δεν είναι άδειο. Ίσα ίσα.  Τώρα, δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι με πόση ακρίβεια αποδίδεται. Είναι η γραμμή που διαπερνά έναν κύκλο. Προσεγγίζουμε το κενό ως έναν τόπο που υπάρχει και μπορεί να βιωθεί.  Του αφήνουμε χώρο για να το συναντήσουμε, το παρατηρούμε με απλότητα, χιούμορ και ειλικρίνεια ώστε να του επιτρέψουμε να μας εκπλήξει.

Με ποιους τρόπους χρησιμοποιείτε το σώμα, τον λόγο, το τραγούδι και τον ήχο για να αποδώσετε την έννοια του κενού;

Ηλιάνα Καλαδάμη: Τοποθετώντας ένα σώμα και ένα μικρόφωνο σε μια σχεδόν άδεια σκηνή. Η Νικολέτα είχε πει:  “πώς να σταθώ μπροστά σου να μοιραστούμε τη στιγμή”. Αυτό προσπαθήσαμε. Και να έχουμε το βλέμμα του θεατή στη διαδρομή. Μια αφήγηση για το κενό με περιστροφές, ένα ποτήρι με νερό, την επιστήμη, στίχους τραγουδιών, φιλοσοφικές θέσεις, τις χορογραφίες, ως εγγραφές τους στο χώρο, μια αρχιτεκτονική απορία, σωματίδια, ένα απόγευμα της νιότης, μουσική, φως, σκέψεις για κάποιους λογοτεχνικούς ήρωες, ξανά μουσική και χορό.

Υπάρχουν προσωπικές σας αναμνήσεις ή βιώματα που ενσωματώνονται στην παράσταση;

Ηλιάνα Καλαδάμη: Η δραματουργία της παράστασης συντίθεται από τις προσωπικές μας επισκέψεις σε όσα έχουν ειπωθεί από άλλους για το κενό, αλλά και από αυτά που εμείς καταλαβαίνουμε ή εικάζουμε για εκείνο. Άρα μεταξύ άλλων και από τα όσα μνημονεύουμε στην προσπάθεια μας να το αφηγηθούμε. Και ώρες ώρες θυμάμαι αυτό το “αίσθημα κενού” που κατοικεί στο στομάχι μου, άρα ναι υπάρχουν.

Νικολέτα Ξεναρίου: Ένα απόγευμα της νιότης με αμπελοφιλοσοφίες γίνεται ιντερμέδιο   και μια θολή παιδική ανάμνηση αποτελεί  κατακλείδα. Ολόκληρη όμως η παράσταση  είναι προσωπική, κάθε στοιχείο ή λεπτομέρεια συνδέεται με το βίωμα.

Η παράσταση έχει φιλοσοφικές αναφορές. Πώς ενσωματώνονται αυτές στη δράση επί σκηνής;

Ηλιάνα Καλαδάμη: Στρεφόμαστε στη φιλοσοφία και για να καταλάβουμε λίγο περισσότερο έννοιες που μας φαίνονται άπιαστες. Στην απόπειρα προσέγγισης του κενού, συναντηθήκαμε μεταξύ άλλων και αντλήσαμε υλικά από τη δυτική σκέψη και την καινοτομία στη θεώρηση των ατομικιστών. Από τις κυκλικές περιστροφές  και το βουδιστικό Ζεν, τον υπαρξισμό του Χάιντεγκερ, το (μηδενιστικό;) χρήσιμο τίποτα του Μπέκετ. Ένας άνθρωπος αφηγείται την επίσκεψη του σε αυτά έχοντας ως αίτημα μια κοινή – κατά τον Μπρουκ “παρούσα στιγμή”.

Τι θα θέλατε να κρατήσει το κοινό φεύγοντας από την παράσταση;

Ηλιάνα Καλαδάμη: Πως το κενό αν το δεχτείς ως ένα υπαρκτό μέρος που συμβαίνουν πράγματα και κατά καιρούς επισκέπτεται η ύπαρξη, ίσως να μην είναι τόσο τρομακτικό, αφού η αποδοχή του προϋποθέτει μετακίνηση.   Και μια εικόνα από ένα σώμα που στιγμιαία πετάει ενώ ακούγεται η 7η του Μπετόβεν προς υπεράσπιση μιας παιδικής ανάμνησης που παραμένει θολή.

Πληροφορίες

Σάββατο 1 Μαρτίου (διπλή παράσταση) 20:00 & 22.00

Κυριακή 2 Μαρτίου 20.00

ΠΟΥ: Μ54 (Μενάνδρου 54, Αθήνα)

Σύλληψη | Ερμηνεία: Νικολέτα Ξεναρίου

Συνεργάτις Σκηνοθέτις: Ηλιάνα Καλαδάμη

Δραματουργική σύνθεση: Ηλιάνα Καλαδάμη | Νικολέτα Ξεναρίου

Σχεδιασμός ήχου: Βαγγέλης Μόσχος

Φωτισμοί | Φωτογραφίες: Ζαφείρης Επαμεινώνδας

Σχεδιασμός αφίσας: Βασίλης Μαυριανός

Παραγωγή: Common Era