«Με γοητεύει να γνωρίζω πολιτισμούς, κυρίως από Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειο, μέσα από τα τραγούδια» – Η Έλενα Μουδίρη Χασιώτου στο TheOpinion

Το φωνητικό σύνολο Nefes Project παρουσιάζει την παράσταση «Άτακτος Κόσμος», σε σκηνοθεσία Έλενας Μουδίρη Χασιώτου, την Τετάρτη 17 και την Πέμπτη, 18 Μαΐου, στο Δημοτικό Θέατρο Άνετον, στο πλαίσιο της «Ανοιχτής Θεατρικής Σκηνής της Πόλης 2023».

Η Έλενα Μουδίρη Χασιώτου είναι απόφοιτη του Τμήματος Θεάτρου και ασχολείται με τη μουσική πολλά χρόνια. Εάν αυτοπροσδιόριζε τον εαυτό της, θα έλεγε ότι είναι τραγουδίστρια, ενορχηστρώτρια ή σκηνοθέτρια φωνών.

Ένα «ταξίδι ζωής», όπως το αποκαλεί, στην Κωνσταντινούπολη και ζώντας εκεί για την επόμενη πενταετία, την έφερε σε μεγαλύτερη τριβή με το μουσικό κομμάτι της Ανατολικής Μεσογείου, που την ενδιέφερε, καθώς και με την κουλτούρα διάφορων πολιτισμών. 

Έτσι, λοιπόν, επιστρέφοντας, αποφάσισε να συστήσει μια ομάδα για να μοιραστεί ό, τι αποκόμισε, αλλά και μέσω της οποίας θα συνέχιζε να εξελίσσεται κι η ίδια. Και κάπως έτσι, το φωνητικό σύνολο Nefes Project παρουσιάζει, για πρώτη φορά, την παράσταση «Άτακτος Κόσμος», στο πλαίσιο της «Ανοιχτής Θεατρικής Σκηνής της Πόλης 2023».

«Φέτος η εμπειρία ήταν φανταστική. Γνωρίσαμε τι γίνεται στην πόλη. Δεν το ξέραμε ούτε εμείς οι ίδιοι, που ήμασταν μέσα σε αυτό.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν χώροι για να αναδειχθούν τα σχήματα μέσα από τη δουλειά τους. Ειδικά η Θεσσαλονίκη, κακά τα ψέματα, είναι πολύ παραμελημένη καλλιτεχνικά. Νομίζω ότι, όσοι μένουμε εδώ, είναι από επιλογή· επιλογή για μια καλύτερη ποιότητα ζωής και, σε ανθρώπινο επίπεδο, καλύτερες επαφές. Εμένα αυτό με κρατάει και, θεωρώ, θα συνεχίσει να με κρατάει εδώ. Αλλά μόνον αυτό», αναφέρει, μεταξύ άλλων, η Έλενα Μουδίρη Χασιώτου στο TheOpinion.

Έλενα, ως ιδρυτικό μέλος του Nefes Project, σύστησέ μας την ομάδα σου.

Τα τρία πρώτα χρόνια υπήρχε το εργαστήριο Nefes, που θα πει «ανάσα» στα τουρκικά. Η λέξη μού ήρθε ως η πολλή σωστή λειτουργία ενός φωνητικού συνόλου, που είναι η ανάσα, η πνοή. Και ξεκινήσαμε τα μαθήματα, καθαρά εργαστηριακά, με παρουσιάσεις στο τέλος της χρονιάς. Όλο, βέβαια, αυτό είχε παραστατικό χαρακτήρα. Σε ό, τι ετοιμάζαμε, δηλαδή, έμπαινε μέσα λόγος, ρυθμός, κίνηση στα σώματα. 

Τώρα, μάλιστα, καθώς έχει μαζευτεί ένα υλικό ρεπερτορίου αρκετά σημαντικό, τα μέλη και των τριών χρόνων –ακόμα κι αυτά που, πια, δεν είναι στην ομάδα- έχουμε βρεθεί κι έχουμε κάνει τις πρώτες ηχογραφήσεις μας, για να μείνει η δουλειά μας έτσι όπως λειτουργεί το Nefes στην πιο συναυλιακή του εκδοχή.

Αυτήν τη χρονιά, όμως, επειδή είχα στο μυαλό μου τον «Άτακτο Κόσμο» -χωρίς να ξέρω ακόμη ότι θα λέγεται έτσι, αλλά ήταν στο μυαλό μου ένα συνολικό έργο- αποφάσισα να φτιάξω και μια δεύτερη ομάδα, η οποία θα αποτελείται από επαγγελματίες, κυρίως, μουσικούς και ηθοποιούς. Λέγεται πάλι Nefes· το ένα είναι το Workshop και το άλλο το Performance. 

Οπότε, με το Performance ξεκινήσαμε δουλεύοντας, για αρχή, πάνω σε κάποια μουσικά κομμάτια και ενορχηστρώσεις δικές μου και του Περικλή Βραχνού, με στόχο να γίνουν μέρος του συνολικού έργου. Και μετά αρχίσαμε, πιο εντατικά, να δουλεύουμε στην παράσταση «Άτακτος Κόσμος».

Πρόκειται για μια παράσταση η οποία βασίζεται σε κείμενα του Δανιήλ Χαρμς. Από που «ξέθαψες» το κρυμμένο «διαμαντάκι» του ρωσικού πολιτισμού; Μετά και το ταξίδι σου στην Πόλη, θα περίμενα, μάλλον, κάτι άλλο.

Εδώ ήρθε ο φοβερός Πέτρος Παπαζήσης. Όλα τα μουσικά κομμάτια που ενορχηστρώνω, τα θεωρώ μικρά έργα. Γιατί κι η ενορχήστρωση γίνεται σαν σκηνοθεσία πάνω στο τραγούδι. 

Όταν ετοίμαζα αυτό το πρώτο, μικρό μικρό έργο, το έστειλα στον Πέτρο και τον ρώτησα πώς του φαίνεται. Ο Πέτρος είναι παλιό μέλος της ομάδας. Ετοίμασα, λοιπόν, υλικό, καθώς κάναμε κάτι σαν ακρόαση. Και ο Πέτρος μου λέει: «Θέλω να σου στείλω κάτι, με το οποίο νομίζω έχεις πολύ κοινό τρόπο σκέψης». Και μου στέλνει ένα κείμενο του Χαρμς, από το «Γαλάζιο Τετράδιο», το οποίο ήταν πραγματικά μια ενορχήστρωση ενός κειμένου σαν να το ‘χω γράψει εγώ. 

Κάπως έτσι, ήρθε στα χέρια μου. Ο Πέτρος μου το έκανε δώρο, ουσιαστικά. Και μετά δεν μπορούσα να ξεκολλήσω. Κι ο τρόπος γραφής του κι ο ρυθμός στον λόγο του και το τι διαπραγματεύεται και το ότι θέτει ζητήματα και ερωτήματα που τα αφήνει όλα ανοιχτά, δεν δίνει απαντήσεις -τουλάχιστον αυτήν είναι η ανάγνωσή μου- με γοήτευσε πάρα πολύ. Έτσι, αποφασίσαμε να δουλέψουμε πάνω σε κάποια κείμενά του ή με αφορμή κείμενά του να δημιουργήσουμε μια νέα δραματουργία.

Ήρθε η στιγμή, νομίζω, να μας βάλεις κι εμάς σε αυτόν τον «Άτακτο Κόσμο» σας…

Ο βασικός άξονας του ζητήματος που διαπραγματευόμαστε είναι ο θάνατος και το τι υπάρχει μετά. Κι αν υπάρχει. Και θάνατος ίσον γέννηση. Κάπως, τα ερωτήματα που θέτουμε κι εμείς στον εαυτό μας, αφορούν την ύπαρξη. Οπότε, θα έλεγα ότι είναι ένας άξονας που ξεκινά πριν τη γέννηση, γέννηση, ύπαρξη, θάνατος, μετά τον θάνατο.

Το υλικό αντλείται από τα κείμενα του Χαρμς καθώς και από την ποίηση Βαλκάνιων λογοτεχνών (Blaga Dimitrova, Theodor Trajanov).

Οι ενορχηστρώσεις έχουν φτιαχτεί ειδικά για την παράσταση, είναι πρωτότυπες. Και υπάρχουν και καινούριες συνθέσεις, πρωτότυπη μουσική του Περικλή Βραχνού και δική μου. 

Ο εξαιρετικός Τάσος Παπαδόπουλος έχει κάνει την κινησιολογία στην παράσταση. Και θα ‘χουμε και πάρα πολλές προβολές βίντεο και video mapping  από τη Μάρθα Γωγάκου. Θεωρώ ότι, η δουλειά και των δυο, έχει κάνει τον ήχο των φωνών ακόμα πιο τρισδιάστατο. Αυτό το πράγμα, ξαφνικά, είναι σαν να αποκτά πολύ μεγαλύτερο χώρο. 

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι, μέσω της παράστασης, ο θεατής θα έρθει σε επαφή με κουλτούρες και πολιτισμούς που, σε αντίθετη περίπτωση, ίσως δεν θα το έκανε. Θέλω να πω ότι πρέπει να σε ενδιαφέρουν, για κάποιον λόγο, ώστε να τους αναζητήσεις και να τους γνωρίσεις βαθύτερα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν αναφερόμαστε σε έθιμα των Βαλκανίων, καθόλου. Εμένα με γοητεύει πάρα πολύ να γνωρίζω διαφορετικούς πολιτισμούς, κυρίως από Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειο, μέσω της τέχνης, μέσα από τα τραγούδια. Ως τραγουδίστρια, έχω project που συμπεριλαμβάνουν ρεπερτόριο από αυτές τις περιοχές.

Εδώ, λοιπόν, υπάρχει μία σύνδεση με τον «Άτακτο Κόσμο». Θεωρώ ότι θα μπούμε σε μία άλλη γλώσσα, ακόμα κι αν το κοινό δεν καταλαβαίνει. Η ίδια η γλώσσα έχει μια μουσικότητα, έναν δικό της ρυθμό και ένα δικό της νόημα. Οπότε, χρησιμοποιώ πάρα πολύ τον ρυθμό της γλώσσας για να παράξω νόημα. Κι αυτό ακριβώς είναι το σημείο που δουλεύουμε στον «Άτακτο Κόσμο». Το πώς δημιουργούμε μια νέα γλώσσα, έναν νέο τρόπο επικοινωνίας. Γιατί θα ακουστούν σε πολλές γλώσσες τραγούδια που το κοινό δεν καταλαβαίνει («Μαύρο γεράκι» που ακούγεται και στα Σλαβομακεδονικά, «Bte vantul frunzele» – ρουμάνικο, «Yo en estando» – σεφαραδίτικο τραγούδι). Δεν καταλαβαίνει την κάθε λέξη ξεχωριστά τι σημαίνει, μπορεί μόνον να πάρει μια αίσθηση, μια εικόνα. Εικόνα από ήχους, ας πούμε. Θα έρθει σε επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς, αλλά μέσω του ήχου. Με γοητεύει πάρα πολύ, νομίζω δεν μπορώ να ξεφύγω από αυτό. 

Σίγουρα με ενδιαφέρει πώς, μέσα από τις διαφορετικές γλώσσες, μπορούμε να φτιάξουμε κάτι ενιαίο, κάτι που δεν έχει σύνορα. Κι έτσι, λίγο, να «χαλάσουμε» τον κόσμο όπως τον ξέρουμε. Γι’ αυτό ονομάζεται και «Άτακτος». Λίγο να καταργήσουμε κάποια όρια και να πάμε να συναντηθούμε σε κάτι άλλο. Σε ένα νέο πλαίσιο, σε ένα νέο περιβάλλον· αυτό που θα προσπαθήσουμε να φτιάξουμε μέσα από την παράσταση. 

Φαινομενικά, τους λαούς, μπορεί να μας χωρίζουν πολλά. Στην ουσία, όμως, τίποτα. Το αντιλαμβάνομαι σωστά; 

Πολύ σωστά. Δεν προσπαθώ να περάσω κάποιο νόημα, αλλά αυτό για ‘μένα είναι τόσο πηγαίο και προκύπτει τόσο πολύ μέσα από τις τέχνες που, φαντάζομαι, ο θεατής θα το νιώσει. Δεν έχω στόχο να μιλήσω γι’ αυτό, απλώς συμβαίνει. 

Καθώς έγινε λόγος για ένα μουσικό «πάντρεμα», θα δούμε, ενδεχομένως, και παραδοσιακές ενδυμασίες;

Δεν υπάρχει καθόλου φολκλόρ στοιχείο. Ακόμα και οι ενορχηστρώσεις έχουν την τάση, δεν ήταν αποφασισμένο ούτε προσπαθήσαμε για αυτό. Έχουν την τάση να αποτυπωθούν με μια πιο σύγχρονη ματιά, χωρίς να χάνεται η βασική μελωδία. 

Νομίζω ότι, η παράσταση, σου δίνει μια αίσθηση Βαλκανίων και Ανατολής, χωρίς να το βλέπεις πουθενά. Σαν να είναι στον «αέρα». Αυτή είναι η αίσθηση που έχω εγώ, βλέποντας τις πρόβες, κι αφήνομαι. Όσο μπορώ αφήνομαι να το παρακολουθήσω κι ως θεατής, γιατί μόνον έτσι μπορείς να αντιληφθείς πράγματα. Έξω από αυτό.

Αναφορικά με το μέλλον του «Άτακτου Κόσμου»; 

Στόχος είναι, από Σεπτέμβριο – Οκτώβριο, να ταξιδέψει. Και στη Θεσσαλονίκη να παρουσιαστεί ξανά, σε μια, λίγο, πιο σταθερή βάση. Και, κάπως, να ταξιδέψει και στην Ελλάδα. Έχει γίνει πολλή δουλειά, υπάρχει πολλή σκέψη πίσω από αυτό. Θέλουμε να ακουστεί. Θέλουμε να δοκιμαστεί. Θέλουμε να διαμορφωθεί μέσα από την αλληλεπίδραση, η ενέργειά του δηλαδή. 

Ωστόσο, εγώ το καλοκαίρι θα κάνω ένα σεμινάριο στο Μουσικό Χωριό, στον Άγιο Λαυρέντιο, που θα αφορά πάρα πολύ στον τρόπο λειτουργίας του Nefes. Δηλαδή, στον τρόπο που δουλεύουμε και δουλέψαμε για να στήσουμε την παράσταση του Nefes Performance. 

Πληροφορίες

«Άτακτος Κόσμος»

Θέατρο Άνετον (Παρασκευοπούλου 42, Θεσσαλονίκη)

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη 17/05 & Πέμπτη 18/05 στις 21.15

Εισιτήρια: Γενική είσοδος 10€

Προπώληση εισιτηρίων: Από το ταμείο του θεάτρου μόνον με μετρητά πριν από κάθε παράσταση και στο viva.gr.

Πληροφορίες – Κρατήσεις θέσεων: 694 639 9488 (11.00-15.00)

Διάρκεια: 70’

Ταυτότητα παράστασης

Σκηνοθεσία: Έλενα Μουδίρη Χασιώτου

Σκηνοθεσία ήχου: Περικλής Βραχνός, Έλενα Μουδίρη Χασιώτου

Δραματουργική επεξεργασία: Έλενα Μουδίρη Χασιώτου, Πέτρος Παπαζήσης

Μουσική – Ενορχήστρωση φωνών: Περικλής Βραχνός, Έλενα Μουδίρη Χασιώτου

Σκηνικά – Κοστούμια – Οπτικό περιβάλλον: Μάρθα Γωγάκου

Χορογραφία – Διδασκαλία κίνησης: Τάσος Παπαδόπουλος

Σχεδιασμός φωτισμών: Σέβη Βλέτση

Επιμέλεια κινηματογραφικού υλικού: Δημήτρης Κόσσυβας

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Χελά

Βοηθοί σκηνογράφου: Ειρήνη Αγιαννίτη, Ερνέστα Χατζηλεμονίδου

Γραφιστικός σχεδιασμός: Άρης Μαγριπής

Φωτογραφίες: Μαρία Κοντοβουνησίου

Trailer: Μάρθα Γωγάκου

Υπεύθυνη Προβολής: Λία Κεσοπούλου

Οργάνωση παραγωγής: ΑΜΚΕ olipoli, NEFES project

Επί σκηνής

Άννα Μαρία Γάτου

Μελίνα Ατρείδου

Αλκυόνη Θηλυκού

Ξανθίππη Κουτούφη

Στέφανος Μανουσαρίδης

Αλίκη Μαργαρού

Τζίνα Μιξαφέντη

Βάσω Μιχαηλίδου

Πέτρος Παπαζήσης

Ελένη Τσεντικοπούλου