«Μάτι 23 Ιουλίου 2018» – «Ήμασταν μόνοι. Μόνοι σώζαμε ο ένας τον άλλο. Μόνοι βρίσκαμε τα απανθρακωμένα σώματα…»

Σήμερα, μια μέρα πριν την ανακοίνωση του Εφετείου για το Μάτι και τη φονικότερη πυρκαγιά που καταγράφηκε στην ιστορία της Ελλάδας, παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη, στο βιβλιοπωλείο του Μαλλιάρη, το βιβλίο της Μαρίνας Καρύδα «Μάτι 23 Ιουλίου 2018».

Με αφορμή την παρουσίαση, η συγγραφέας, αυτόπτης μάρτυρας της τραγωδίας, μιλά στη συνέντευξή της στο TheOpinion για τη φωτιά που α΄φησε πίσω της 120 νεκρούς και μια Ελλάδα σε παραλήρημα. «Ήμασταν μόνοι. Μόνοι σώζαμε ο ένας τον άλλον, μόνοι μεταφέραμε τους εγκαυματίες, μόνοι ψάχναμε τα παιδιά και τους γονείς μας μέσα στη νύχτα, και μόνοι βρίσκαμε τα απανθρακωμένα σώματα. Το κράτος, όταν ήρθε, ήταν για να μαζέψει τα πτώματα και να στήσει μια επικοινωνιακή άμυνα, για να συγκαλύψει το έγκλημα της αδράνειας και της ανικανότητας», λέει μεταξύ άλλων η Μαρίνα Καρύδα.

Η Μαρίνα Καρύδα γεννήθηκε το 1966 στη Λάρισα και κατοικεί κατά το ήμισυ του χρόνου στο Μάτι Αττικής. Σπούδασε Οδοντοτεχνική και εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα, τον οποίο εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί στην ανατροφή των τριών παιδιών της. Υποστήριξε εθελοντικά από το 2018-2020 τους εγκαυματίες της φωτιάς στο Μάτι, βοηθώντας σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας στη θέσπιση του ειδικού νομικού πλαισίου και τη δημιουργία Μητρώου Εγκαυματιών για τη συνταγογράφηση των ΜΗΣΥΦΑ και υλικών από τον ΕΟΠΥΥ (ΦΕΚ 141Α/2019 & 1356Β/2020). Από το 2021, είναι συνιδρύτρια της SALVIA BURN ASSOCIATION, της μοναδικής οργάνωσης για το έγκαυμα και τους εγκαυματίες στην Ελλάδα, με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Ι.Σ. Λάτση.

«Τι ακριβώς συνέβη στις 23 Ιουλίου του 2018 στο Μάτι;». Η ερώτηση αυτή που από έδρας απηύθυνε ο εισαγγελέας πρωτόδικα στην πολύκροτη δίκη για τη φονικότερη πυρκαγιά που έχει συμβεί στη χώρα μας, έχει τελικά απαντηθεί; Απαντήθηκε για σας, που ήσαστε αυτόπτης μάρτυρας και ζήσατε από κοντά όλη αυτή την τραγωδία; Τι σας έμεινε από όλο αυτό, σήμερα, επτά χρόνια μετά;

Δεν ήταν απλώς η φονικότερη πυρκαγιά στην Ελλάδα. Ήταν η δεύτερη φονικότερη παγκοσμίως στον 21ο αιώνα. Και δεν συνέβη σε κάποιο απομονωμένο χωριό, αλλά σε προάστιο της Πρωτεύουσας, μόλις 25 χιλιόμετρα από το Κοινοβούλιο της χώρας.

Για εμάς που τη ζήσαμε, η απάντηση στο «τι συνέβη» είχε δοθεί από τις πρώτες ώρες. Είδαμε, ακούσαμε και βιώσαμε όσα κάποιοι προσπαθούσαν να κρύψουν. Σήμερα, μετά από επτά χρόνια, δύο δίκες και χιλιάδες σελίδες δικογραφίας, όσα τότε φώναζαν οι επιζώντες, τεκμηριώνονται:

Ο κρατικός μηχανισμός απουσίαζε. Πλήρως. Και εκεί που θα μπορούσε να δράσει, έκανε τραγικά λάθη:

• Δεν δόθηκε εντολή εκκένωσης, ενώ υπήρχε διαθέσιμος χρόνος.
• Η Αστυνομία έστειλε ανυποψίαστους πολίτες μέσα στη φωτιά εκτρέποντας την κυκλοφορία προς το Μάτι.
• Το Λιμενικό δεν παρενέβη αφήνοντας 1.000 ανθρώπους στη θάλασσα, τους οποίους διέσωσαν ψαράδες, μετα από 7 ώρες. Από αυτούς, 9 πνίγηκαν.
• Δεν ήρθαν πυροσβεστικές δυνάμεις. Δεν ήρθαν διασώστες. Δεν ήρθαν ασθενοφόρα.
• Στο Κέντρο Επιχειρήσεων, υπουργοί επενέβαιναν επιχειρησιακά, εκτρέποντας τα εναέρια μέσα αλλού, με βάση πολιτικές προτεραιότητες και όχι την προστασία της ανθρώπινης ζωής

Αυτό που μας έμεινε δεν είναι μόνο οι εικόνες. Είναι ένα βαθύ τραύμα εγκατάλειψης και συγκάλυψης.

Ήμασταν μόνοι. Μόνοι σώζαμε ο ένας τον άλλον, μόνοι μεταφέραμε τους εγκαυματίες, μόνοι ψάχναμε τα παιδιά και τους γονείς μας μέσα στη νύχτα, και μόνοι βρίσκαμε τα απανθρακωμένα σώματα.

Το κράτος, όταν ήρθε, ήταν για να μαζέψει τα πτώματα και να στήσει μια επικοινωνιακή άμυνα, για να συγκαλύψει το έγκλημα της αδράνειας και της ανικανότητας.

Η ανείπωτη τραγωδία ήταν μια ακόμη αφορμή για να αποκαλυφθεί μια μεγάλη παθογένεια στον ελληνικό αστικό χώρο, τους οικισμούς που στήθηκαν χωρίς δρόμους, χωρίς διόδους διαφυγής προς τη θάλασσα, χωρίς υποδομές. Άλλαξε τελικά κάτι αυτή η ανθρωποθυσία;

Αυτή ήταν η μεγαλύτερη πλάνη που κατάφερε να επιβληθεί στην κοινή γνώμη, χάρη στη δύναμη μιας καλοστημένης πολιτικής προπαγάνδας — μιας συνειδητής προσπάθειας να μετατεθούν οι ευθύνες στα ίδια τα θύματα.

Και όμως, όλα ήταν προσχεδιασμένα: Ο τότε Αρχηγός της Πυροσβεστικής, Βασίλης Ματθαιόπουλος, απείλησε ευθέως τον Πραγματογνώμονα Δημήτρη Λιότσιο, ώστε να μην αναφέρει ευθύνες ανωτέρων του στην έκθεσή του. Ο Λιότσιος, ευτυχώς, ηχογράφησε τη συνομιλία — και μπορείτε να την ακούσετε στο YouTube. Εκεί, ο Αρχηγός τον καθοδηγεί ωμά και κυνικά:

«Πέντε πραγματάκια γράψε: άνεμοι, καύσιμη ύλη, δόμηση αναρχική, αυθαίρετη… και δώστα. Τι θα σου πει ο Εισαγγελέας; Αυτά είχα, αυτά βρήκα.»

Ο πραγματογνώμονας δεν υπέκυψε, και προς τιμήν του, κατέγραψε την αλήθεια: υπήρχαν 25 δίοδοι διαφυγής προς τη θάλασσα, υπήρχαν δρόμοι, υπήρχαν ευκαιρίες σωτηρίας που δεν αξιοποιήθηκαν ποτέ.

Όμως στο Πανελλήνιο επικράτησε το ακριβώς αντίθετο αφήγημα — το αφήγημα που απειλήθηκε ο πραγματογνώμονας να αναπαράγει: ότι δήθεν φταίνε τα σπίτια, οι δρόμοι, οι κάτοικοι, γιατί έτσι «βολεύει».

Ας βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους:

• Η φωτιά έπληξε πέντε οικισμούς: Νέο Βουτζά, Προβάλινθο, Αμπελούπολη, Κόκκινο Λιμανάκι και Μάτι. Κάποιοι είναι εντός σχεδίου, αλλά αποσιωπήθηκε.
• Το Μάτι, παρότι εκτός σχεδίου, είχε νόμιμες άδειες δόμησης. Είναι ένας μικρός οικισμός, μόλις 1800 μέτρα μήκος, με 25 εξόδους προς τη θάλασσα και ρυμοτομία τύπου “μπακλαβά”. Οι δρόμοι έχουν φάρδος 7 μέτρα — περισσότερο απ’ ό,τι σε πολλές πόλεις. Ο καθένας μπορεί να το διαπιστώσει με μια αναζήτηση στους χάρτες της Google.
• Και όμως, κανείς δεν ειδοποίησε, κανείς δεν εκκένωσε, κανείς δεν έσωσε.

Κι αυτό που δεν γνωρίζει ο κόσμος είναι το πιο σκληρό: Οι «έξοδοι διαφυγής» καταλήγουν σε γκρεμούς Η περιοχή δεν έχει αμμουδιά και το ανάγλυφό της δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα. Η περιοχή έχει γκρεμούς 5-30 μέτρων, βράχια και αχινούς. Το οικόπεδο με τα 26 θύματα καταλήγει σε έναν τέτοιο γκρεμό 30 μέτρων. Από εκεί πήδηξε η 13χρονη Εβίτα Φύτρου, προσπαθώντας να σωθεί απ’ τη φωτιά. Δεν κάηκε — αλλά πέθανε μόνη και τραυματισμένη στα βράχια.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται περισσότερες από 50 προσωπικές μαρτυρίες, η έκθεση του πραγματογνώμονα, το κατηγορητήριο και οι απολογίες στη δίκη. Αποτελεί, θα λέγαμε, μια ολοκληρωμένη καταγραφή των γεγονότων. Γιατί θελήσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο; Φοβάστε πως όλο εκείνο που στοίχειωσε την Ελλάδα εκείνο το τραγικό καλοκαίρι θα ξεχαστεί; 

 Η λήθη ήξερα ότι θα έρθει, αναπόφευκτα. Η κοινωνία ξεχνά.

Όμως η Μνήμη και η Αλήθεια είναι μορφή Δικαιοσύνης και εμείς — όσοι το ζήσαμε— οφείλουμε να τα κρατήσουμε ζωντανά. Η Δικαιοσύνη, όταν δεν αποδίδεται θεσμικά, οφείλει να διασώζεται ιστορικά.

Σας ανέφερα ήδη την έλλειψη παρέμβασης, την εγκατάλειψή μας, τα διαχειριστικά λάθη που ήταν θανατηφόρα, την προπαγάνδα σχετικά με τη δόμηση. Θα πρέπει να γνωρίζουμε:

πως κάηκαν οικογένειες με 4 και 5 μέλη αγκαλιασμένες.

πως 11 ανήλικα παιδιά, το μικρότερο 6 μηνών, πέθαναν στην αγκαλιά των γονιών τους ή των παππούδων τους.

πως ηλικιωμένοι 80 και 90 χρονών απανθρακώθηκαν μέσα στα ίδια τους τα σπίτια, αβοήθητοι.

πως 9 άνθρωποι πνίγηκαν μπροστά στα μάτια των δικών τους, επειδή δεν ήρθε κανένα σκάφος.

πως όλα συνέβαιναν παρουσία των μελών της οικογένειας άνθρωποι άφηναν πίσω τον γονιό τους που καιγόταν, γιατί δεν μπορούσαν να το κουβαλήσουν πια, κι αν έμεναν, θα πέθαιναν κι οι ίδιοι. Εικόνες πολέμου, μόνο που δεν ήμασταν σε πόλεμο — ήμασταν 25 χιλιόμετρα από τη Βουλή των Ελλήνων.

Κάτι επίσης που ενώ έχει δει το φως της δημοσιότητας, δεν έχει γίνει ευρέως γνωστό, είναι πως σύμφωνα με τα έγγραφα του Υπουργείου Εσωτερικών 16 αταυτοποίητοι άνθρωποι αθόρυβα και μεθοδικά, θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο στο Νεκροταφείο της Νέας Μάκρης. Χωρίς όνομα, χωρίς επιτύμβια στήλη. Αυτοί είναι οι “ξεχασμένοι” των 120 επίσημα νεκρών.

Το βιβλίο γράφτηκε γιατί αυτή η αλήθεια δεν μπορεί — δεν πρέπει — να συνεχίσει να είναι άγνωστη.

Όλα αυτά τα χρόνια κάνατε έρευνα, συγκεντρώσατε πληροφορίες, καταγράψατε γεγονότα και τα χωρέσατε σε αυτές τις σελίδες. Αναρωτιέμαι, αν υπάρχουν λέξεις, αν υπάρχει υποκείμενο, ρήμα και αντικείμενο για όλο αυτό που συνέβη, το οποίο να μπορεί να αποτυπώσει αυτό που έγινε… Δεν ξέρω τι θα πρωτο – έγραφα αν ήμουν εκεί, δεν ξέρω καταρχάς αν θα μπορούσα να σταθώ αντικειμενικά απέναντι σε όλο αυτό.

Έζησα το γεγονός και γνωρίζω σχεδόν κάθε οικογένεια που έχασε άνθρωπο, κάθε εγκαυματία, κάθε απώλεια σπιτιού. Η ευθύνη μου απέναντι σε όλους μας ήταν να αποστασιοποιηθώ από το συναίσθημα και να καταγράψω τα γεγονότα όπως είναι.

Στο βιβλίο δεν εκφράζεται η δική μου άποψη ώστε να κριθεί η αντικειμενικότητά της. Το βιβλίο δίνει φωνή σε όλους:

Στις μαρτυρίες των θυμάτων. Στις θέσεις των κατηγορουμένων. Στην έκθεση του πραγματογνώμονα. Στις δηλώσεις των πολιτικών.

Η πληροφορία υπάρχει. Είναι δημόσια. Το βιβλίο απλώς τη συγκέντρωσε και την έβαλε σε τάξη. Ο καθένας μπορεί να την επιβεβαιώσει, να τη διασταυρώσει, να τη διαβάσει ολόκληρη. Γιατί η Αλήθεια δεν χρειάζεται να υψώσει τη φωνή της, δεν χρειάζεται συναισθηματικό εκβιασμό. Αρκεί να την αφήσουμε να ακουστεί.

Αύριο, Τρίτη 3 Ιουνίου, περιμένουμε την ανακοίνωση της δικαστικής απόφασης σε δεύτερο βαθμό, στο Εφετείο. Πολλοί έκαναν λόγο για ποινές χάδι, αναφερόμενοι στις πρωτόδικες αποφάσεις. Να θυμίσουμε ότι 6 από τους 21 κατηγορούμενους κρίθηκαν ένοχοι για ανθρωποκτονία από αμέλεια και σωματικές βλάβες από αμέλεια, ενώ οι υπόλοιποι αθωώθηκαν. Τελικά, κατά την προσωπική σας κρίση, αυτοί οι 6 «έφταιγαν» για το Μάτι, ή αυτοί οι 12 που «βλέπει» ο Εισαγγελέας στο Εφετείο; 

Στο δεύτερο δικαστήριο, στο Εφετείο, η εισαγγελική πρόταση προτείνει δώδεκα ενόχους — έξι περισσότερους από την πρώτη δίκη. Και μόνο αυτό αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσα δεν ειπώθηκαν, πόσοι δεν κάθισαν ποτέ στο εδώλιο.

Πώς θα πούμε ποιοι έφταιγαν, όταν το Λιμενικό — που δεν βγήκε ποτέ να διασώσει ανθρώπους στη θάλασσα, αφήνοντάς τους στο έλεος των κυμάτων — δεν έφτασε καν να δικαστεί; Πώς να αποδοθούν ευθύνες όταν η Αστυνομία — που έστειλε ανύποπτο κόσμο μέσα στις φλόγες — απαλλάχθηκε με βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών;

Και οι Υπουργοί; Εκείνοι που βρίσκονταν στο Κέντρο Επιχειρήσεων και έδιναν προφορικές εντολές να εκτραπούν τα εναέρια μέσα, δεν έγιναν ποτέ κατηγορούμενοι, γιατί οι μηνύσεις κατά τους δεν συζητήθηκαν καν στη Βουλή.

Ας μην ξεχνάμε: η υπόθεση αυτή εκδικάζεται ως πλημμέλημα. Και όμως, τρεις φορές ο ανακριτής ζήτησε να αναβαθμιστεί το κατηγορητήριο σε κακούργημα. Και τρεις φορές το Συμβούλιο Εφετών το απέρριψε.

Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζητείται από εμάς να νιώσουμε ότι αποδόθηκε δικαιοσύνη.

Πρωτοστατήσατε στη δημιουργία Μητρώου Εγκαυματιών αλλά είστε και συνιδρύτρια της μοναδικής οργάνωσης για το έγκαυμα και τους εγκαυματίες στην Ελλάδα. Θέλετε να μας μιλήσετε για αυτό; Ποια ανάγκη καλύπτει;

Το έγκαυμα είναι από τους πιο επώδυνους και μακροχρόνιους σωματικούς και ψυχικούς τραυματισμούς που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Ένα μήνα μετά τη φωτιά στο Μάτι, μια ομάδα κατοίκων εθελοντικά, βρέθηκαν δίπλα στους εγκαυματίες. Καμία κρατική πρόβλεψη δεν υπήρχε για να στηρίξει αυτούς τους ανθρώπους, κάποιοι χρειάζονταν υλικά που δεν κάλυπτε ο ΕΟΠΥΥ, χρειάζονταν κέντρα αποκατάστασης, πάλευαν με αναπηρίες και αυτές τις ανάγκες τις κάλυψε το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, με το οποίο ήρθαμε σε επαφή, μέχρι να κάνουμε θεσμικές παρεμβάσεις με το υπουργείο Υγείας.

Έτσι, μέσα από αυτή την εμπειρία, το 2021 γεννήθηκε η Salvia Burn Association Ήταν η παρακαταθήκη μας απέναντι σε αυτό που ζήσαμε: να υπάρξει φωνή, στήριξη και ορατότητα για τους ανθρώπους που ζουν με τις επιπτώσεις ενός εγκαύματος. Με το Εθνικό Μητρώο Εγκαυματιών καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ υλικά απαραίτητα για την αποκατάσταση ενός εγκαυματία, όπως είναι τα πιεστικά ενδύματα και οι ενυδατικές/αντιηλιακές κρέμες. Επειδή όμως τα περισσότερα εγκαύματα είναι ατυχήματα που γίνονται κυρίως στο σπίτι μας, σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία, θεσπίστηκε η 16^η Δεκεμβρίου ως Πανελλήνια Ημέρα Πρόληψης Εγκαυμάτων.

Η εκδήλωση

«Μάτι 23 Ιουλίου 2018»: Παρουσίαση του βιβλίου της Μαρίνας Καρύδα στον Πολυχώρο Μαλλιάρης-Παιδεία “Ανατόλια”

Απαντήσεις σε σειρά ερωτημάτων που σχετίζονται με την φονική πυρκαγιά στο Μάτι δίνει το βιβλίο της Μαρίνας Καρύδα με τίτλο «Μάτι 23 Ιουλίου 2018» (εκδόσεις Παπαδόπουλος), το οποίο θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα 2 Ιουνίου, ώρα 19.00 στον Πολυχώρο Μαλλιάρης-Παιδεία “Ανατόλια” (Δ. Γούναρη 39, Καμάρα, τηλ. 2310 277113).

Ομιλητές: Στέφανος Τσιτσόπουλος, Δημοσιογράφος/ Ραδιοφωνικός παραγωγός Ιφιγένεια Ταξοπούλου, Φιλόλογος/ Θεατρολόγος και η συγγραφέας

Είσοδος Ελεύθερη

Σχετικά με το βιβλίο

“Τι ακριβώς συνέβη στις 23 Ιουλίου του 2018 στο Μάτι; Ποιος έφταιξε για να οδηγηθούμε σε αυτό το ολέθριο αποτέλεσμα ; “Υπήρξε η δεύτερη μεγαλύτερη τραγωδία σε αριθμό θυμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, υπήρξαν δεκάδες νεκροί, τραυματίες και εγκαυματίες μέσα σε μόλις δυόμισι ώρες. Είναι ένα μείζονος σημασίας γεγονός, που καθόρισε την ιστορία του τόπου μας”. Αυτά λέει ο Εισαγγελέας στην αγόρευσή του στην πολύκροτη δίκη, 6 σχεδόν χρόνια μετά, αποτυπώνοντας με ακρίβεια το συνταρακτικό γεγονός που η χώρα μας δεν θα λησμονήσει ποτέ.

Το βιβλίο αυτό, στο οποίο περιλαμβάνονται πάνω από πενήντα προσωπικές μαρτυρίες, η έκθεση του πραγματογνώμονα, το κατηγορητήριο και οι απολογίες στη δίκη, περιέχει μια ολοκληρωμένη καταγραφή των γεγονότων που σχετίζονται με τη δεύτερη φονικότερη πυρκαγιά του 21ου αιώνα.

Η συγγραφέας, μετά από έρευνα ετών, κατόρθωσε να συγκεντρώσει όλες τις πληροφορίες σχετικά με την καταστροφή, τις οποίες παραθέτει με συγκρατημένο συναίσθημα και αντικειμενικό τρόπο, ενώ παράλληλα διηγείται και τη δική της προσωπική ιστορία σαν αυτόπτης μάρτυρας του γεγονότος: το αποτέλεσμα είναι ένα ντοκουμέντο που συγκλονίζει.

Πολύ περισσότερο από το να αποτελεί απλώς ένα λεπτομερές χρονικό της τραγωδίας, το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει, μέσω της αντικειμενικής παράθεσης των γεγονότων, την οδυνηρή αλήθεια εκείνης της καταστροφικής ημέρας. Είναι μια ημέρα που χαράχτηκε για πάντα με μελανά χρώματα στη συλλογική μας μνήμη. Και μια αλήθεια που δεν πρέπει να ξεχαστεί ποτέ.”. (από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)