Μαρία Κωστράκη στο TheOpinion: Η Τέχνη της πράξης και του μελοποιημένου λόγου

Θείο δώρο, μαζί και σπουδή και εργατικότητα και στόχοι υψηλοί. Δεν είναι μόνο που όταν ανοίγει το στόμα της οι νότες πετάνε και φτερουγίζουν «σαν τα μεγάλα πουλιά», είναι και που πρόκειται για έναν άνθρωπο μελετημένο, προσηλωμένο, με αγάπη και αφοσίωση στην Τέχνη, τέτοια που τα ύψη της φωνής της, η μελωδικότητα του τραγουδιού της εξαγνίζουν καθετί τοξικό.

Η υψίφωνος Μαρία Κωστράκη που απολαύσαμε στο περσινό Φεστιβάλ Επταπυργίου να στολίζει με τη λυρικότητα της φωνή της τους στίχους του Ελύτη, έρχεται φέτος να δημιουργήσει και πάλι – στο ζωτικό της περιβάλλον πια, την όπερα – νέα μαγέματα, δυνατά, σχεδόν σοκαριστικά. Η όπερα του Ruggero Leoncavallo, «I Pagliacci» είναι ένα εμβληματικό έργο που φέρνει μπροστά στα μάτια των θεατών κάθε έκφανση της βίας, με την ανοχή του περιβάλλοντος να είναι εν τοις πράγμασι σοκαριστική για τις αισθήσεις και τη σκέψη.

Η απόγνωση που φέρει η αντιμετώπιση της βίας, η καθημερινή αμφιταλάντευση και η ενοχή που διαποτίζει τις ψυχές των θυμάτων είναι εδώ για να εντείνει, ίσως περισσότερο ακόμη, την ανάγκη για ενδιαφέρον, για το άπλωμα του χεριού στον βασανισμένο, για φροντίδα προς τον ανυπεράσπιστο.

Δεν είναι μονάχα η σκέψη του ανθρώπου που υφίσταται βία που κάνει το στομάχι να πονά, ακριβώς όπως και τα τραύματα, είναι το συγκλονιστικό συναίσθημα του ευτελισμού της προσωπικότητας, της στέρησης κάθε ελευθερίας.

Τα δεσμά των ενοχών που περιτυλίγουν ολόκληρο το «είναι» και το αφήνουν έρμαιο των τραυμάτων.

Έχει τον τρόπο να συγκλονίσει η παράσταση αυτή κι είναι όλο αυτό πρόκληση και στοίχημα μαζί.

Για τους συντελεστές όλους και τη Μαρία…

Οι σπουδές σας ανήκουν σε ένα άκρως ενδιαφέρον μουσικοθεατρικό είδος, πολύ εξειδικευμένο και απαιτητικό. Βρίσκουν πρόσφορο έδαφος καλλιτεχνικής επικοινωνίας στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι πιθανές δυσκολίες;

«Η Ελλάδα είναι μια χώρα με πολύ έντονες καλλιτεχνικές ανησυχίες και πλούσια καλλιτεχνική δραστηριότητα σε πάρα πολλούς τομείς. Από αυτή την άποψη το έδαφος είναι πρόσφορο. Από την άλλη το λυρικό θέατρο, η όπερα, χρειάζεται υποδομές και οικονομική υποστήριξη, μιας και έχει διπλό και υπέρδιπλο κόστος σε σχέση με αλλά δρώμενα: χρειάζεται ορχήστρα, χορωδία αλλά και σκηνικά, σκηνοθεσία, φροντιστές, τεχνικούς, όπως κάθε θεατρική παράσταση και φυσικά ένα χώρο ανάλογο που να πληροί τις προδιαγραφές να φιλοξενήσει ένα τέτοιο εγχείρημα με την ανάλογη ακουστική, δεδομένου του ότι στην όπερα δεν υπάρχει μικροφωνική ενίσχυση. Η χώρα μας χωλαίνει σε αυτό το επίπεδο, με την Αθήνα να έχει το μονοπώλιο. Η υπόλοιπη Ελλάδα δυστυχώς σε αυτόν τον τομέα φυτοζωεί. Και αν δεν έχεις τη δυνατότητα να γνωρίσεις κάτι, πώς μπορείς να το αγαπήσεις; Στην Θεσσαλονίκη μας οι παραγωγές είναι σποραδικές, ανεξάρτητες και ψάχνουν κάθε φορά διαφορετικό καταφύγιο, κάπου να χωρέσουν! Είναι μεγάλο πράγμα και αξιέπαινο που το Φεστιβάλ Επταπυργίου δίνει βήμα σε κάτι τόσο δύσκολο και το κάνει θεσμό κάθε χρόνο!».

Βρίσκεστε διαρκώς λόγω των επαγγελματικών σας υποχρεώσεων μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης, βιώνοντας τις διαφορές μεταξύ των τόπων και των πολιτισμών. Είναι μαθήματα ζωής όλα αυτά που κάνουν ίσως και τα όνειρα να είναι λίγο πιο μεγάλα;

«Για να κάνεις αυτή τη δουλειά πρέπει να είσαι λίγο τσιγγάνος στην ψυχή.. οι εμπειρίες σου μετά σε πλάθουν σαν καλλιτέχνη και άνθρωπο. Το να συγκρίνεις τους πολιτισμούς και τους τόπους είναι είναι κάτι που γίνεται στην αρχή… η συνέχεια είναι πιο οικουμενική, αποδέχεσαι τη διαφορετικότητα της κάθε χώρας και προσαρμόζεσαι ανάλογα με τις συνθήκες. Όσο για τα όνειρα κατ´ εμέ, δεν είναι παρά μια ρότα που δίνεις στη ζωή σου με πολλή ειλικρίνεια απέναντι στο εαυτό σου για το τι θέλεις ουσιαστικά και αφήνεις να σε πάει. Ότι έρχεται από εκεί και πέρα είναι καλοδεχούμενο».

Σκέπτομαι πολύ συχνά πώς η όπερα είναι ένα είδος με το οποίο ή θα συνδεθεί κάποιος απόλυτα ή δε θα το αγαπήσει ποτέ! Κινείται πράγματι σε αυτά τα δύο άκρα η αντιμετώπιση του κοινού;

«Δε θα το έλεγα. Προφανώς είναι και θέμα γούστου, αλλά είναι και θέμα παιδείας, καλλιέργειας, γνωριμίας με το αντικείμενο. Από την άλλη το θέμα της σύνδεσης δεν είναι αντικειμενικό. Έχει να κάνει με τις προσωπικές μας εμπειρίες και εντέλει όπως με κάθε είδος τέχνης: ούτε κάθε πίνακας ζωγραφικής μου μιλάει ή μου αρέσει, ούτε κάθε ταινία στο σινεμά πρέπει να με αγγίξει επειδή μου αρέσει το σινεμά. Και δε σημαίνει πως κάθε πίνακας ζωγραφικής είναι καλή δουλειά και κάθε ταινία μόνο και μόνο επειδή βγαίνει στο σινεμά πώς είναι αξιόλογη. Υπάρχουν και στην όπερα δυστυχώς πολύ κακές παραγωγές που μπορούν να αφήσουν αναλόγως πολύ κακές εντυπώσεις, δημιουργώντας ως και αποστροφή σε κάποιον που δεν έχει γνωρίσει το αντικείμενο αλλιώς».

Αφιερωμένη φέτος στην έμφυλη βία και κάθε είδους αυτής σε μια κοινωνία όπου αυτό δεν είναι κατακριτέο, η όπερα «I Pagliacci» του Ruggero Leoncaballo έρχεται μαζί με τη δική σας φετινή συνεργασία με το Φεστιβάλ Επταπυργίου. Αισθάνεστε ότι αυτή είναι μία συνεισφορά στο ζήτημα της κακοποίησης που έγινε πλέον μάστιγα για την ελληνική κοινωνία; 

«Η παραγωγή μας φέτος έχει σκοπό να ταρακουνήσει… δεν έχει σκοπό να δώσει φτερά και ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο… σου δείχνει ωμά, ρεαλιστικά μια κατάσταση: την δικιά μας κατάσταση. Απλά το βλέπεις να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια σου. Δε το διαβάζεις από μια ανάρτηση στο κινητό σου, δε βλέπεις μια θολωμένη φωτογραφία του θύματος, ο θύτης δε κρύβει το πρόσωπο του στις κάμερες. Το βλέπεις μπροστά σου και άμεσα απευθύνεται σε εσένα: τι έκανες εσύ για αυτό; Τι θα κάνεις τώρα;».

Είναι σοκαριστική για την καρδιά και την ψυχή μιας γυναίκας σήμερα, για εσάς, η συνειδητοποίηση του πόσο ευάλωτη και απροστάτευτη μπορεί να είναι, ακόμη και σε καιρούς που τέτοια ζητήματα θα έπρεπε να θεωρούνται ξεπερασμένα πια, να έχουν βρει τη λύση τους πλέον; 

«Σε αυτόν τον κόσμο όλοι είμαστε τρωτοί, άντρες και γυναίκες. Δε θεωρώ τη γυναίκα ευάλωτη και απροστάτευτη. Οι γυναίκες του σήμερα είναι πολύ δυναμικές, έχουν μια πολύ μεγάλη εξέλιξη μέσα στα χρόνια που περνάνε. Είμαι της γνώμης πως όλη η κοινωνία μας αφυπνίζεται και αλλάζει θετικά σε αυτόν τον τομέα. Αυτό οφείλεται πιστεύω ακριβώς και σε αυτό το θόρυβο που γίνεται επί του θέματος και ευτυχώς. Εστιάζουμε στις κακοποιητικές συμπεριφορές για αυτό συνειδητοποιούμε κιόλας πως είναι πολλές. Τώρα μένει να πράξουμε! Παλιά ούτε τις βλέπαμε, ή δε δίναμε το βάρος που τους έπρεπε, τις ανεχόμασταν… Στο νου μου έρχεται η σκηνή από τη Φόνισσα στη τελευταία ταινία της Νάθενα με εκείνη τη γυναίκα που όλοι τη βλέπουν με τους μώλωπες, όλοι αντιλαμβάνονται την βίαιη συμπεριφορά του άντρα της απέναντί της και το εντάσσουν στην καθημερινότητα τους – οι άνθρωποι είμαστε τραγικά προσαρμοστικά όντα – ώσπου μια μέρα τη βλέπουμε στο φέρετρο… αλλά μέχρι και εκεί, κανείς δε μιλάει. Τι να πει; Αφού δε μίλησε ως τότε».

Υπάρχει πραγματική λύτρωση μέσω της μουσικής και της έκφρασης για την ψυχή; Φέρει ο καλλιτέχνης τον ρόλο του «λυτρωτή»; 

«Φυσικά και η μουσική μπορεί να λυτρώσει και να εκφράσει τις εκφάνσεις της ψυχής. Ο καλλιτέχνης είναι το μέσο για τη επίτευξη ενός τέτοιου σκοπού. Αλλά πέρα από αυτό η μουσική είναι ένα δοχείο συναισθημάτων. Σε αυτό δεν εμπεριέχεται πάντα ο εξαγνισμός και η λύτρωση. Μπορεί να είναι επανάσταση, οργή, μετάνοια, μπορεί να είναι βασανιστική. Στους Παλιάτσους είναι συγκλονιστική. Βγαίνει μέσα από τα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής. Είναι σπαρακτική. Η υπόθεση και η μουσική δε σε αφήνουν να φτάσεις στην κάθαρση… το έργο τελειώνει μένοντας μετέωρο, αφήνοντάς σε με κομμένη την ανάσα. Είναι Βερισμός!».

Προσηλώνεται το βλέμμα, μένει μετέωρη η ψυχή, σπαράσσεται ο νους κι η σκέψη…

Εξ’ου και «Παλιάτσοι», αλλά αντίστροφα…

Με πόνο ή… Όπως αλλιώς το δέχεται ο καθένας!!!

*Η Μαρία Κωστράκη, με αμέτρητες συμμετοχές σε σπουδαίες παραστάσεις και με βραβεία στο ενεργητικό της, για τις δουλειές της, συμμετέχει φέτος στο Φεστιβάλ Επταπυργίου που διοργανώνει το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, στην παράσταση όπερας «I Pagliacci», σε σκηνοθεσία του Αθανάσιου Κολαλά και υποδύεται τη Nedda. 

Η όπερα επιστρέφει στο «Φεστιβάλ Επταπυργίου 2024»

Στον αγαπημένο καλοκαιρινό πολιτιστικό θεσμό επιστέφει φέτος η όπερα. Συγκεκριμένα το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει το έργο «I Pagliacci» του Ruggero Leoncavallo στις 10,11,12 και 14 Ιουλίου.

Πρόκειται για μια παραγωγή του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε συμπαραγωγή με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.

Εκατό συντελεστές θα ανεβούν στην σκηνή για να ζωντανέψουν ένα από τα γνωστότερα πρώιμα έργα του ιταλικού βερισμού.

Για το έργο

Η  ιστορία παρακολουθεί τη σχέση των πρωταγωνιστών ενός περιοδεύοντος θιάσου της Commedia del Arte.

Σύμφωνα με τον αστικό μύθο βασίστηκε σε πραγματικά γεγονότα, που διαδραματίστηκαν στο Montalto της Calabria.

Μπροστά μας εκτυλίσσεται ένα ψυχολογικό παιχνίδι, με φόντο ένα ιταλικό χωριό. Ο βίαιος χαρακτήρας του Canio και η ανάγκη της Nedda να ξεφύγει προς μια πλασματική ελευθερία, μέσω της αγκαλιάς ενός άλλου άνδρα, αποτελούν ένα εκρηκτικό συνδυασμό, που πυροδοτείται από τον Tonio, ένα χαρακτήρα που βρίσκεται εκεί για να καθορίσει την εξέλιξη της ιστορίας, ωθώντας τους πρωταγωνιστές στα όρια των αντοχών τους και οδηγώντας τους σε μια παρανοϊκή βουτιά.

Στην παραγωγή του Φεστιβάλ Επταπυργίου η ιστορία μεταφέρεται στη δεκαετία του 50΄. Μια περίοδο που ακόμα υπάρχει το «χρώμα» του ιταλικού νότου, που τα απόνερα του πολέμου εξωθούν ανθρώπους, όπως η Νέντα, σε δύσκολες επιλογές επιβίωσης και που ακόμα η ενδοοικογενειακή βία και το bulling όχι απλά δεν κατακρίνονται αλλά θεωρούνται δείγματα ισχύος και δημοφιλίας. Είναι μια περίοδος για την οποία ο θεατής έχει αναφορές και ως εκ τούτου μπορεί εύκολα να κατανοήσει, να αποκωδικοποιήσει και να σηματοδοτήσει τα σκηνικά μηνύματα.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Επταπυργίου κ. Αθανάσιος Κολαλάς, που υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης, αναφέρει: «Σήμερα, σε μια περίοδο που μαστίζεται από παραδείγματα κακοποιητικών συμπεριφορών, σε όλα ανεξαιρέτως τα κοινωνικά, οικονομικά, μορφωτικά επίπεδα, το να παρακολουθήσουμε την ιστορία μιας γυναίκας που ταλανίζεται ανάμεσα σε τρείς  νοσηρές, -ερωτικής φύσεως- σχέσεις (διαφορετικές όμως μεταξύ τους από άποψη προσέγγισης , μέσων και συμπεριφοράς), ενδεχομένως μας κάνει να αποκωδικοποιούμε και να αναγνωρίζουμε ευκολότερα ανάλογες περιπτώσεις τοξικότητας, ακόμα και αν αυτές κρύβονται πίσω από τη μάσκα του “νοιαστικού συζύγου”, του “σωτήρα εραστή” ή του “ερωτευμένου θαυμαστή”».

Υπενθυμίζεται ότι ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός του «Φεστιβάλ Επταπυργίου 2024» στήθηκε γύρω από την γυναίκα.

«Σοκαρισμένοι από τα περιστατικά έμφυλης βίας, που αυξάνονται ολοένα, νιώσαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του φεστιβάλ Θανάση Κολαλά ότι έπρεπε φέτος να ρίξουμε τα φώτα πάνω της, να μη μείνουμε αδιάφοροι σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας και μας αφορά. Με αυτό το σκεπτικό επιλέχθηκε και η Όπερα «Παλιάτσοι» του Λεονκαβάλλο, γιατί κατ’ ουσίαν είναι μία ιστορία ενδοοικογενειακής βίας, που έχει τραγική κατάληξη. Φέτος λέμε όχι στην έμφυλη βία, μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό» σημειώνει η πρόεδρος του Κέντρου Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κυρία Άννα Μυκωνίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή τη χρονιά, το Φεστιβάλ έχει πάρει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. «Αυτό μας οδήγησε να κινηθούμε ευκολότερα και να το μετακυλήσουμε σε οικονομικότερα εισιτήρια», αναφέρει η κυρία Μυκωνίου προσθέτοντας ενδεικτικά πως τα εισιτήρια της όπερας σε όλα τα διαζώματα κοστίζουν 15 ευρώ, ενώ υπάρχουν παραγωγές του Φεστιβάλ Επταπυργίου με 5 ευρώ εισιτήριο.

Εξάλλου υπάρχει πρόβλεψη για εισιτήρια ανέργων, ατόμων άνω των 65 ετών, ΑμεΑ και φοιτητών.

Συντελεστές

Μουσική διεύθυνση: Γιώργος Βράνος Μικτή Χορωδία Θεσσαλονίκης Διεύθυνση : Μαίρη Κωνσταντινίδου Παιδική Χορωδία Ι.Ν. Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου Διεύθυνση : Μαρία Μελιγκοπούλου – Ελπίδα Τσάμη Σκηνοθεσία – Σκηνικά Αθανάσιος Κολαλάς Κοστούμια: Πένυ Ντάνη Χορογραφίες : Τατιάνα Παπαδοπούλου Φωτισμοί : Σαράντος Ζουρντός Canio : Mikhael Spadaccini Neda : Μαρία Κωστράκη Tonio : Armando Puklavec Peppe : Αλεξανδρος Σταυρόπουλος Silvio : Γιώργος Ιατρού

Σε συμπαραγωγή με την ΚΟΘ και το ΚΘΒΕ

«I PAGLIACCI» Όπερα με την ΚΟΘ ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ  ΔΙΑΖΩΜΑΤΑ:  15€, ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ:     10€.

*Η προπώληση έχει ήδη αρχίσει και γίνεται μέσω more.com https://www.more.com/music/festibal-eptapyrgiou-2024/ και στα φυσικά σημεία προπώλησης: WIND, Public, Media Markt.

Για πληροφορίες και για το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ Επταπυργίου 2024: www.kepo.gr   τηλ. 2310602- 599.