Λυδία Κονιόρδου στο TheOpinion: «Η πολιτιστική διπλωματία θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα»

Οι «Ικέτιδες» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη, παρουσιάζονται στο Θέατρο Δάσους στις 28 και 29 Αυγούστου.

Οι «Ικέτιδες», το πρώτο και το μοναδικό έργο που έχει διασωθεί από την τετραλογία του Αισχύλου «Δαναΐδες», παραμένουν ένα σημαντικό κομμάτι της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας. 

Στο ανέβασμα της Μαριάννας Κάλμπαρη τον ρόλο του Πελασγού, ως τη συμβολική φιγούρα ενός ηγεμόνα που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στις ηθικές αρχές και τις πολιτικές συνέπειες των αποφάσεών του, αναλαμβάνει η Λυδία Κονιόρδου.

Κυρία Κονιόρδου, το όνομά σας είναι άρρηκτα συνυφασμένο με την αρχαία ελληνική τραγωδία. Στις «Ικέτιδες» του Αισχύλου ενσαρκώνετε έναν ανδρικό ρόλο, τον Πελασγό, χωρίς, όμως, να υποδύεστε τον άνδρα…

Ήταν σκέψη της σκηνοθέτιδας Μαριάννας Κάλμπαρη, όταν μου πρότεινε να συνεργαστούμε σε αυτό το έργο. Ήθελε να κρατήσω τον ρόλο του Πελασγού, δίνοντας έμφαση σε έναν πολιτικό ανεξαρτήτως φύλου που ανήκει σε έναν πρώιμο πολιτισμό, τον Πελασγικό, ο οποίος ήταν πιο κοντά στην εποχή που η γυναίκα φαίνεται πως κατείχε διαφορετική θέση στην κοινωνία απ’ ό, τι αργότερα, στα νεότερα φύλα των Αχαιών, Δαναών. Οι Πελασγοί είχαν ως κύρια θεότητα τη μητρική θεά Γαία, σε αντίθεση με τους αρσενικούς θεούς των νέων φύλων που ακολούθησαν.

Ο Πελασγός υπολογίζει τη γνώμη του λαού του και διοικεί με την πειθώ και τον διάλογο, όχι με τον εξαναγκασμό και τη βία. Σέβεται τον ιερό θεσμό της ικεσίας και, ρισκάροντας τη σύγκρουση, προστατεύει τις κόρες του Δαναού από τον βίαιο επαναπατρισμό στην Αίγυπτο και τον εξαναγκασμό σε γάμο παρά τη θέλησή  τους. Είναι το τραγικό πρόσωπο του έργου, γιατί φέρει το τραγικό δίλημμα της απόφασης που πρέπει να πάρει και που θα έχει οδυνηρή επίπτωση στη χώρα του.

Με ενδιαφέρει πολύ η «ματιά» της σκηνοθεσίας και του ρόλου. Τα θέματα που θίγονται είναι σήμερα πολύ έντονα, με τη βία να εξαπλώνεται κυρίως κατά των γυναικών, τους βιασμούς, τις γυναικοκτονίες αλλά και με το τεράστιο ζήτημα του ασύλου, που θα εντείνεται όσο οι αιτίες που το δημιουργούν, οξύνονται.

Πράγματι, το έργο είναι σημαντικό όχι μόνον για τη λογοτεχνική του αξία, αλλά και για τις αναλογίες που συνδέουν την τραγωδία αυτήν με τα σύγχρονα ζητήματα της προσφυγιάς, την έννοια και την ευθύνη της δημοκρατίας, τη θέση της γυναίκας. Είναι ένα ακόμα «λιθαράκι», για να εγείρει τη δημόσια συζήτηση γύρω από αυτά;

Το έργο αυτό πιστεύω ότι, σήμερα, βρίσκει την πιο κατάλληλη στιγμή για να ακουστεί. Όλες οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν τα θέματα που θίγει, ιδιαίτερα σε σχέση με τη βία, τις γυναίκες και τους πρόσφυγες. Θα περίμενε κανείς ο πολιτισμός μας να έχει βρει λύσεις, που εξομαλύνουν τις σχέσεις των φύλων και την προστασία των αδυνάτων και των κυνηγημένων. 

Παρά την πρόοδο ως προς τη θέση της γυναίκας παραμένουν ζωντανά τα «φαντάσματα» του παρελθόντος και, σε εποχές κρίσης όπως η σημερινή, ξεσπά βία πάνω σε όποιον θεωρείται πιο αδύναμος κοινωνικά, όπως οι γυναίκες. Οι προκαταλήψεις και οι εμμονές του παρελθόντος στη σχέση των φύλων εκδηλώνονται με μια πρωτοφανή βιαιότητα. 

Στο θέμα του πολιτικού ασύλου και των προσφύγων βλέπουμε ότι, οι δυτικές πολιτισμένες κοινωνίες που κυρίως ευθύνονται για τους πολέμους αλλά και για την καταστροφή του κλίματος που καταδικάζει σε πείνα όλο και μεγαλύτερο αριθμό συνανθρώπων μας, υποκριτικά και με αναλγησία αρνούνται να πάρουν την ευθύνη που τους αναλογεί. Προτιμούν να αφήνουν τους κατατρεγμένους να πνίγονται. 

Η πρόσφατη τραγική κατάληξη των προσφύγων στην Πύλο είναι, πιστεύω, ένα σύγχρονο «μίασμα» που βαραίνει τη χώρα μας αλλά και όλο τον λεγόμενο πολιτισμένο κόσμο. Ένα τέτοιο μίασμα φοβάται ο Πελασγός και προστατεύει τις κόρες βάσει του θεσμού της ικεσίας.

Πώς βιώνετε, κάθε φορά, την επιστροφή σας στην Επίδαυρο;

Συνοδεύεται πάντα με μια πολύ βαθιά συγκίνηση. Είναι σαν ένα «προσκύνημα» σε έναν τόπο, με μεγάλο διαχρονικό φορτίο. Αισθάνομαι το μνημείο σαν έναν ζωντανό οργανισμό που ανασαίνει, αισθάνεται. Τιμωρεί τους αλαζόνες και υπερφίαλους, και επιβραβεύει όσους προσέρχονται με σεβασμό και προσφέρουν τα πιο ακριβά δώρα που διαθέτουν ως δημιουργοί.

Η συνάντηση και επικοινωνία τόσων διαφορετικών ανθρώπων για να ακούσουν τον λόγο του ποιητή μέσα από τη ματιά των σύγχρονων καλλιτεχνών είναι ένα γεγονός, που σου δίνει μια «αχτίδα» ελπίδας στον σκοτεινό κόσμο που ζούμε.

Έχοντας διατελέσει Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού της χώρας και ούσα ενεργή στον καλλιτεχνικό χώρο, ποιες είναι οι προτεραιότητες που θα βάζατε, σήμερα, για την πολιτιστική πολιτική της Ελλάδας;

Με το δεδομένο ότι, σήμερα, η χώρα δεν τελεί, πλέον, κάτω από τα ασφυκτικά οικονομικά μέτρα των μνημονίων, υπάρχει μεγαλύτερη δυνατότητα να δοθεί έμφαση στην οικονομική στήριξη του πολιτισμού, της αρχαίας κληρονομιάς και της σύγχρονης δημιουργίας.

Δεν θα κουραστούμε να επιμένουμε ότι, ο πολιτισμός σε αυτήν τη χώρα, θα μπορούσε να προσφέρει μια βιώσιμη ανάπτυξη που θα στηρίζει οικονομικά τις κοινωνίες και την τοπική παραγωγή. Χωρίς να καταστρέφει το περιβάλλον, χωρίς να παραδίδει τη χώρα σε ένα τουριστικό μοντέλο που οδηγεί τις κοινωνίες στην ασφυξία στον ίδιο τους τον τόπο και στην καταστροφή της ομορφιάς του, που είναι και το πιο μεγάλο του κεφάλαιο. Μια προτεραιότητα θα ήταν να ξανακοιταχτούν θεσμοί που έχουν αφεθεί στην τύχη τους, όπως η καλλιτεχνική εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, η στήριξη της δημιουργίας εκτός των μεγάλων κέντρων με ανανέωση των υπαρχόντων θεσμών.

Καθώς μιλάμε για αρχαίο δράμα, είναι οδυνηρό που το είδος τούτο -που από τη φύση του «γεφυρώνει» την αρχαία μας κληρονομιά με ό, τι πιο σύγχρονο στην καλλιτεχνική δημιουργία- αναγνωρίζεται, δε, διεθνώς σαν ένα συγκριτικό μας πλεονέκτημα στο θέατρο, δεν καλλιεργείται από κάποιον φορέα, οργανισμό, συστηματικά με συνέχεια και συνέπεια. Αυτό με πονάει ιδιαίτερα, παρόλο που υπάρχουν προσπάθειες οι οποίες, όμως, δεν έχουν την κατάλληλη στήριξη. 

Είναι κρίμα. Γιατί ο τόπος μας, παρόλες τις δυσκολίες, έχει ένα πολύ ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσε να λάμψει διεθνώς με την κατάλληλη βοήθεια και προβολή. Η πολιτιστική διπλωματία θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα. Ακόμα και μικρότερες χώρες από ‘μας, χωρίς το δικό μας πολιτιστικό εκτόπισμα, είναι πιο δραστήριες στο θέμα αυτό.

Και τη φετινή σεζόν θα μας συντροφεύετε, τηλεοπτικά, μέσα από τη «Γη της Ελιάς». Τι ορίζοντες «άνοιξε» ο χαρακτήρας της Μαργαρίτας;

Η πρόταση του Ανδρέα Γεωργίου να συμμετέχω στη «Γη της Ελιάς» ήρθε, για μένα, στην πιο κατάλληλη στιγμή. Έχοντας κλείσει σχεδόν πενήντα χρόνια στο θέατρο, αισθανόμουν την ανάγκη να γνωρίσω την τέχνη της κάμερας. Είναι ένας άλλος κόσμος, με άλλους κανόνες. Μάλιστα, μια καθημερινή σειρά μου προσφέρει μια εκπληκτική άσκηση. 

Χαίρομαι με τη συνεργασία με όλους τους συντελεστές, μπροστά και πίσω από τις κάμερες. Μου αρέσει ο ρόλος μου, είναι πολύ «κοντά» σε μένα. Ούτε που κατάλαβα πώς πέρασαν τρία χρόνια. Μπαίνοντας στον τέταρτο χρόνο, δεν νιώθω κούραση παρόλο που η δουλειά είναι απαιτητική.

Μετά τις «Ικέτιδες» θα ξανασυγκεντρωθώ στη νέα χρονιά, στη σειρά. Με συγκινεί το γεγονός ότι, ένα κοινό που δεν μπορεί να δει τη δουλειά μου στο θέατρο, μπορεί να με βλέπει στο σπίτι του κάθε βράδυ. Με συγκινεί η αίσθηση ότι του κάνω παρέα!

Επιπλέον, ένας αριθμός θεατών παίρνει το θάρρος και με «αναζητά» και στο θέατρο, σε απαιτητικούς ρόλους όπως στην τραγωδία. Νομίζω ότι έχει και αυτό τη σημασία του.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τον μύθο «ο έρωτας είναι η κινητήρια δύναμη του κόσμου». Στη δική σας ζωή, τι ρόλο διαδραματίζει;

Στη ζωή μου, ευτυχώς, αρκετά νωρίς ανακάλυψα τον έρωτα για την ίδια τη ζωή, κάθε δευτερόλεπτό της και με όλες τις μορφές. 

Είναι ένας έρωτας «θείο δώρο», που με γεμίζει ευγνωμοσύνη και διάθεση για γλέντι και παιχνίδι! Το πιο σημαντικό είναι ότι κανείς δεν μπορεί να μου το «λερώσει», αν εγώ δεν το επιτρέψω. 

Πληροφορίες

«Ικέτιδες» του Αισχύλου

Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη

Τετάρτη 28 και Πέμπτη 29 Αυγούστου, στις 21.00

Προπώληση εισιτηρίων: more.com

Συμπαραγωγή Θέατρο του Νέου Κόσμου – Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Ιωάννης Γρυπάρης

Επεξεργασία κειμένου και δραματουργίας – Σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη

Σκηνικά – Κοστούμια: Χριστίνα Κάλμπαρη

Μουσική σύνθεση: Χαράλαμπος Γωγιός

Χορογραφία: Χριστίνα Σουγιουλτζή

Σχεδιασμός φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου

Βοηθός σκηνοθέτιδας: Μαριλένα Μόσχου

Μουσική διδασκαλία: Ειρήνη Πατσέα, Σιμέλα Εμμανουηλίδου

Σχεδιασμός ήχων παράστασης: Θέμης Παντελόπουλος

Βοηθός σκηνογράφου: Κυριακή Φόρτη

Βοηθός ενδυματολόγου: Κατερίνα Κυρτάτου

Βοηθός φωτίστριας: Ιφιγένεια Γιαννιού

Βοηθός στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης: Αλέξανδρος Μπιτσώρης

Συντονισμός παραγωγής CHÓRES: Βερονίκη Κρικώνη

Οργάνωση περιοδείας: Χριστίνα Μπάλλα

Διεύθυνση παραγωγής: Μαρίνα Γαβριηλίδου

Επικοινωνία παραστάσεων περιοδείας: Ρίτα Σίσιου

Φωτογραφίες promo: Γιώργος Καλφαμανώλης

Φωτογραφίες παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας

Μακιγιάζ φωτογράφισης: Όλγα Φαλέι

Design Director: Δημήτρης Κολιαδήμας – Design: Semiotik Design

Διαφήμιση – Social Media: Renegade Media

Πρωταγωνιστούν (αλφαβητικά)

Λυδία Κονιόρδου (Πελασγός)

Λουκία Μιχαλοπούλου (Αμυμώνη)

Λένα Παπαληγούρα (Υπερμνήστρα)

Άκης Σακελλαρίου (Δαναός)

Γιάννης Τσορτέκης (Αιγύπτιος Κήρυκας)

Κορυφαία χορεύτρια: Χριστίνα Σουγιουλτζή (Ιώ)

Κορυφαίες CHÓRES (αλφαβητικά)

Ελένη Βασιλάκη, Κωνσταντίνα Γιαννοπούλου, Γιώτα Δημητρακοπούλου, Φανή Λύκου, Ιόνυ Μοσχοβάκου, Δάφνη Παγουλάτου, Ελένη Πούλιου, Ελίνα Σταμοπούλου, Δανάη Στεργίου, Νικολάια Τριανταφύλλου

Κορυφαίες Δραματικής Σχολής Θεάτρου Τέχνης (αλφαβητικά) 

Νεφέλη Δοδοπούλου, Μυρτώ Καπώλη, Ρένια Κρητικού, Άννα Μωρόγιαννη