Κλειώ Δανάη Οθωναίου: Το κορίτσι με το κόκκινο κραγιόν στο TheOpinion

Εγώ έτσι την έχω στο μυαλό μου και έτσι τη θέλω να έρθει, μονολογούσα στον δρόμο… Με το έντονο κόκκινο κραγιόν που λέω πως ταιριάζει πολύ σε λίγες!

Συνέντευξη: Άλκηστις Σπυρέλλη

Μου έστειλε το τηλέφωνό της αμέσως, δίχως δισταγμό κι ήταν σε όλα της δοτική, λιτή και άμεση. Μια ειλικρινής καλοπροαίρετη διάθεση συνεργασίας, εν μέσω απανωτών παραστάσεων, παραμονές Χριστουγέννων γαρ, μια αναγνωρίσιμη γλυκύτητα στη φωνή ξεμπλόκαραν την αρχική μου αμηχανία.

«Η ταπεινότητα είναι ίδιον των σπουδαίων», έλεγε στοχαστικά η γιαγιά μου, συνήθως μέσα από τα χείλη της σαν να μονολογούσε μισοφωναχτά. Σκέφτηκα τα λόγια της ενώ προετοιμαζόμουν για το γιορτινό καφεδάκι μας – έτσι το αποκάλεσε κι η Κλειώ στο τηλέφωνο- και πήρα ανάσα για τη συνάντηση εκείνο το Σαββατιάτικο πρωινό, στη στολισμένη ζεστά, αγαπημένη παιδιόθεν, «Ζώγια- βιβλίο τσάι και συμπάθεια».

Γνήσια μεσογειακή ομορφιά, θηλυκότητα ακόμη και μέσα στην αγρύπνια μιας δύσκολης προηγούμενης ημέρας.

Ένα κορίτσι βορειοελλαδίτικο, γεννημένο στη Θεσσαλονίκη, με καταγωγή από Ξάνθη, μεγαλωμένο εκεί τα πρώτα χρόνια της ζωής της κι ύστερα στην Αθήνα όπου τελείωσε το σχολείο κι ήρθε η ενηλικίωση. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 14 χρόνια, μένει στο Κέντρο και όπως παραδέχεται, γνωρίζει ακόμη την πόλη και μαθαίνει τους ρυθμούς και τους ανθρώπους της. «Δεν τη γνωρίζω καλά την πόλη, δεν ξέρω πολλές από τις περιοχές της που βρίσκονται λίγο πιο έξω, κινούμαι συνήθως στο κέντρο», θα πει με σχεδόν ενοχική δυσκολία «κι οι φίλοι μου όλοι βρίσκονται εδώ τριγύρω. Δουλεύω πολύ κι έτσι ο καθημερινός χρόνος είναι πολύ περιορισμένος».

Είναι μια νέα εργαζόμενη μανούλα ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού- ακριβώς συνομήλικου του μεγάλου μου γιου – καταμεσής της εφηβείας δηλαδή, που παλεύει ως γονιός με τους δαίμονες της καθημερινότητας και πασχίζει να χαλιναγωγήσει τα άγχη και τις γονεϊκές φοβίες που ενίοτε γίνονται μάστιγα και απομυζούν στάλα στάλα την ευαγγελιζόμενη από πολλούς ψυχραιμία.

Μας ενώνει βαθιά το κομμάτι αυτό, κοιταζόμαστε στα μάτια και κατανοούμε απολύτως η μία την άλλη κι είναι αυτό το πρώτο βήμα μιας ειλικρινούς συνομιλίας για πρόσωπα, ψυχές, αγάπες και λαχτάρες.

1. Έχει μια σημασία πού και πώς έχει βιώσει κανείς την εφηβεία του, τι εικόνες, τι παραστάσεις είχε. Βρισκόσουν στην Αθήνα τότε, μίλησέ μου λίγο για εκείνα τα χρόνια.

Είμαι, στην ουσία, παιδί του Περιστερίου και του Χολαργού, εκεί έζησα και εκεί πήγα σχολείο. Είμαι ένα παιδί που στην εφηβεία του υπήρξε παιδί της ιδιωτικής τηλεόρασης, στο ξεκίνημά της, την εποχή που παίζονταν οι «Τρεις Χάριτες» και που οι γονείς άφηναν τα παιδιά με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση να βλέπουν το ένα σήριαλ πίσω απ’ τ’ άλλο. Γαλουχηθήκαμε με τις ατάκες των ελληνικών κωμωδιών και των ελληνικών ταινιών τα Σαββατοκύριακα – αξέχαστες εκείνες οι Κυριακές τα μεσημέρια!

Μεγάλωσα σε μια καλή περιοχή της Αθήνας. Εγώ προσωπικά δεν είχα πολύ ανέμελα παιδικά χρόνια, αλλά γενικά ήταν μια ανέμελη εποχή για τη χώρα κι αυτό είχε τη σημασία του. Είμαστε μια γενιά παιδιών που προέρχονται από οικογένειες που οι γονείς είχαν αρχίσει τότε ακριβώς να ανεβαίνουν οικονομικά, οι περισσότεροι και  όλοι μας να πιστεύουμε ότι όλο εκείνο θα πήγαινε έτσι. Αμέσως μετά, δεν ξέρω αν το θυμάσαι, ήταν η εποχή του Χρηματιστηρίου. Κι ύστερα αυτό έσκασε στα μούτρα μας, “μας πήρε και μας σήκωσε”!

Στην αρχή δεν καταλάβαμε τι ακριβώς θα σημάνει αυτή η κρίση, σταδιακά άρχισε να διαφαίνεται η αλλαγή, στη δομή της πόλης, στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων, στην αντίληψή μας για τα πολιτικά πράγματα και θεωρώ ότι αυτό που ζούμε τώρα είναι οι «μετασεισμοί»- μπορεί βέβαια να μην είναι μετασεισμοί, να μην έχει έρθει ακόμη ο κύριος, δεν ξέρω-. Είναι σαν να περιμένουμε μονίμως το μεγάλο ταρακούνημα, να ταρακουνιόμαστε συνέχεια, λίγο λίγο και να περιμένουμε το μεγάλο, αυτό που θα μας συνθλίψει. Αυτή η αναμονή τρομάζει, αλλά το θέμα είναι πώς την αντιμετωπίζει ο καθένας. Βλέπω γύρω μου ανθρώπους….

Έχω μια γειτόνισσα, έναν πολύ σπουδαίο άνθρωπο που είναι πάντα χαμογελαστή και αισιόδοξη, σε αντίθεση μ’ εμένα που είμαι η βασίλισσα της γκρίνιας, λέει, με αφοπλιστική παραδοχή μιας έμφυτης ίσως απαισιοδοξίας -άλλο ένα στοιχείο στο οποίο συναντιόμαστε.

«Δεν μπορώ, Άλκηστι, να καταπιώ πράγματα που δε μ’ αρέσουν», μου λέει κοιτώντας με στα μάτια, με φωνή απόλυτη, σθεναρή «και να συνεχίσω τη δουλίτσα μου σαν να μην τρέχει τίποτα, μου είναι εξαιρετικά δύσκολο και δεν τα καταπίνω τελικά και επιμένω να ονειρεύομαι διαρκώς με έναν ρομαντικό τρόπο ότι τα πράγματα μπορούν και θα γίνουν όπως τα έχω εγώ στο μυαλό μου»!

Σκέπτομαι, λοιπόν, κι εγώ πόσο όμορφο πράγμα είναι να μη συμβιβάζεσαι με την ασχήμια που κάποιοι τη θέλουν ρουτίνα τους. Πάει συνειρμικά ο νους και σε επίπονες αποχωρήσεις από τοξικά περιβάλλοντα, επιβεβλημένες όμως.

Μιλάμε για τον καθένα ως οντότητα και ως μέλος μιας κοινότητας και της λέω με αφέλεια για τα “λιθαράκια” που καθένας πρέπει να βάζει στον δρόμο για την πολυσυζητημένη πια αλλαγή, για να λάβω απλούστατα την απάντηση…

«Δεν πιστεύω πια στα “λιθαράκια” εγώ! Πιστεύω σε μια πολύ ισχυρή και δομημένη αντίληψη για το σήμερα και το αύριο που μπορεί να φέρει την αλλαγή και πιστεύω πλέον μόνο στις “κοτρόνες”! Δε φτάνει σήμερα να κουνήσει κανείς απλώς λιθαράκι, πρέπει να σηκώσει πολύ μεγαλύτερο βάρος κι ίσως να ταλαιπωρηθεί για να το σηκώσει, για να μετακινηθεί κάτι σοβαρά, σε όλα τα επίπεδα».

2. Βρισκόμαστε στην καρδιά της πόλης και μιλούμε για μια πόλη προσφυγική, ιστορική, πολυφωνική στο παρελθόν, λόγω της πολυπολιτισμικότητάς της. Θεωρείς ότι με αυτά τα χαρακτηριστικά η Θεσσαλονίκη είναι ιδανικό πεδίο δημιουργίας για έναν καλλιτέχνη και όχι μόνο;

Η απάντηση δε θα μπορούσε να είναι άλλη. Μόνο μέσα από την πολυφωνία, την αποδοχή, την υπεράσπιση του διαφορετικού μπορεί να υπάρξει δημιουργία. Η ανάμειξη και η διαφορετικότητα είναι τα στοιχεία που γεννούν ιδέες.

Η γέννηση των Ερωτημάτων που μπορεί να προέρχονται από μια αρχική αδυναμία άμεσης αντίληψης των πραγμάτων, δεν είναι ο ρόλος της Τέχνης;

Θα συζητήσουμε, σε ένα πλαίσιο διερώτησης, οι δυο μας, που ψάχνουμε να ανακαλύψουμε μια ικανοποιητική απάντηση για εαυτούς και άλλους.

«Η Τέχνη», θα μου πει η Κλειώ, «είναι η ανάγκη του ανθρώπου να εκφράσει αυτό που συμβαίνει μέσα του. Μερικές φορές αυτό έχει σκοπό και άλλοτε δεν έχει κανέναν, θέλει να πει απλά αυτό που νιώθει, θέλει να δημιουργήσει για αυτό που νιώθει.

Η Τέχνη είναι η ψυχή του ανθρώπου φωτογραφημένη!

Φυσικά, αυτόματα ό,τι γίνεται σε συλλογικό επίπεδο και το βλέπει πολύς κόσμος, έχει πολιτική διάσταση, οπότε να ένας σκοπός σπουδαίος!».

3. Έγραψες πρόσφατα κάτι που το χάρηκα διαβάζοντάς το…

«Η Τέχνη όταν ενοχλεί τη διαφθορά είναι πάντοτε στον σωστό δρόμο!» Είναι πολιτική θέση αυτό, είναι στάση ζωής. Είναι για εσένα αυτό το νόημα σε όσα κάνεις, να είναι ξεκάθαρη η θέση σου;

Άκουσε, οι πολιτικοί και οι ηθοποιοί έχουν πολλά κοινά, το βασικότερο είναι ότι στη σκηνή ή στον πολιτικό άμβωνα είμαστε υποχρεωμένοι να πούμε κάποια πράγματα.

Κάποιοι αποφασίζουν ότι θα μιλούν με ειλικρίνεια και κάποιοι εν γνώσει τους ψεύδονται ασυστόλως, μερικοί φαίνονται ότι ψεύδονται, μερικοί ψεύδονται καλύτερα και όλοι βαθμολογούμαστε για όσα κάνουμε, με τη διαφορά ότι οι πολιτικοί σε σχέση με τους ηθοποιούς έχουν την εξουσία και μπορούν να παίρνουν αποφάσεις, στην πραγματικότητα όμως ο ηθοποιός είναι πολιτικό πρόσωπο και το γνωρίζει όταν ανεβαίνει στη σκηνή να ερμηνεύσει έναν ρόλο σε έργο ενός εκ των σπουδαίων συγγραφέων που είναι πολιτικά έργα. Από τον Σαίξπηρ ως τα σύγχρονα, μιλάμε εν πολλοίς για πολιτικά έργα, έργα που φέρουν λόγο και μήνυμα. Ο συγγραφέας είναι ουσιαστικά τεχνητής του λόγου, λογοτέχνης αλλά είναι και πολιτικός κειμενογράφος με την έννοια ότι κάθε κείμενο φέρει θέση και βασίζεται σε αρχές. Κάθε συγγραφέας γνωρίζει ότι θα ακουστεί το έργο του για καιρό σε πάρα πολύ κόσμο. Έτσι, η θέση του είναι ξεκάθαρη.

Στα καθ’ ημάς…

4. Η πόλη μας σήμερα, η Θεσσαλονίκη (κι οι άνθρωποί της) ανταποκρίνεται στο φορτίο της ιστορίας που φέρει ή είναι τέτοια πλέον η υποβάθμιση και η δομή της που το σκοτάδι υπερκαλύπτει τη λαμπρότητα της ιστορίας της;

Πω πω… Με πετυχαίνεις συμπτωματικά και σε μία μέρα που τι να σου πω…

Ξέρεις όταν είμαι θλιμμένη και στενοχωρημένη τα βλέπω όλα μαύρα!

Βλέπω τριγύρω μου την πόλη πάρα πολύ βρώμικη, θέλω ν’ αρπάξω ένα πανί και να αρχίσω να την καθαρίζω, αν μπορούσα, βλέπω ανθρώπους διεφθαρμένους που νοιάζονται μόνο για το χρήμα, βλέπω για παράδειγμα γιατρούς που στο τέλος της επίσκεψης, όταν βγάζεις την κάρτα για να τους πληρώσεις χλομιάζουν το πιο πεζό πράγμα δηλαδή, φυσικά δεν είναι όλοι οι γιατροί παραδόπιστοι.

Άλλοτε πάλι, επειδή πάντοτε μέσα μας υπάρχει το φως της ελπίδας και έχουμε ανάγκη να δούμε ότι τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα, τότε βλέπω αισιόδοξα μηνύματα, ότι δηλαδή υπάρχει ανθρωπιά, υπάρχουν πρωτοβουλίες και άνθρωποι που μπορούν και θέλουν να προσφέρουν, ότι υπάρχουν καλές μέρες με αγάπη και αλληλεγγύη, υπάρχει βοήθεια και μάλιστα μερικές φορές ανέλπιστα μεγάλη από εκεί που δεν το περιμένεις!

Τα τελευταία χρόνια, δε σου κρύβω, ότι πιστεύω πως ζούμε ως χώρα αλλά και ως πόλη ένα κλίμα εμφυλιακό. Είμαστε «εμείς» και «οι άλλοι» και «οι άλλοι» και «εμείς», με όποια σειρά. Φυσικά υπάρχουν σοβαρές αξιακές διαφορές…

Το έχω ξαναπεί σε συνέντευξή μου, ότι νομίζω πως θα πεθάνω και δε θα έχω σταματήσει να πιστεύω στις αξίες της Δημοκρατίας, μέχρι τελικής πτώσεως!

Κι ας μην την πιστεύουμε, κι ας τη φοβόμαστε. Στον ιδιωτικό μας βίο λέμε συχνότατα, δεικτικά, ποιος κόσμος; Ποιοι πολίτες; Δε βλέπεις τι υπάρχει γύρω μας, αμορφωσιά, σκοταδισμός, έλλειψη παιδείας και αξιών;  Ε, λοιπόν εγώ πιστεύω και θα συνεχίσω να το πιστεύω ότι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας φανερώνεται όταν κάποιος μας δώσει αξία, όταν κάποιος πιστέψει σ’ εμάς και μας δώσει λόγο, γιατί ακριβώς τότε είναι που ψάχνουμε κι εμείς το καλύτερο μέσα μας, για να ακουστεί από εμάς. Μ’ αυτόν τον τρόπο γινόμαστε και πιο συνεπείς σε όσα υποστηρίζουμε, γιατί υποχρεωνόμαστε να λειτουργήσουμε όσο πιο σοφά γίνεται. Να λάβουμε αποφάσεις ίσως, να πάρουμε θέση.

Αντίθετα, όταν η εξουσία μας αφαιρεί αυτή την δυνατότητα, να έχουμε λόγο και να παίρνουμε αποφάσεις και αποφασίζει εκείνη για ‘μας, τότε είμαστε πραγματικά πιόνια, δυστυχισμένα και φοβισμένα, έρμαια των αποφάσεων των άλλων και παραλυμένα από την καταπιεσμένη οργή μας. Κι η εξουσία επιθυμεί ακριβώς αυτό για να κάνει τη δουλειά της. Φυσικά, δεν είμαστε όλοι φτιαγμένοι από την ίδια “πάστα”. Υπάρχουν κι οι παλιάνθρωποι, κι οι αδιάφοροι που στ’ αλήθεια δεν τους νοιάζει αν ο άλλος πεθαίνει δίπλα τους, κι οι κλέφτες, πολλών ειδικοτήτων κλέφτες, όχι μόνο αυτοί που μπαίνουν στα σπίτια αλλά δεν πιστεύω ότι είναι περισσότεροι αυτοί. Είμαστε κι εμείς πολλοί αλλά ίσως δεν έχουμε βρει ακόμη τον τρόπο να “συναντηθούμε” κάπου και να κάνουμε τη φωνή μας να ακουστεί όσο βροντερή θα άξιζε.

Σ’ ένα κλίμα στοχαστικό που μας συνεπήρε, βοηθούσε ίσως λιγάκι κι η χαλαρότητα του Σαββατιάτικου πρωινού, συζητάμε για τα “μαζέματα”, τις συγκεντρώσεις. Αυτά που θα μας κάνουν όλους μαζί να έχουμε μια φωνή λίγο πιο δυνατή…

Με προβληματισμό στο βλέμμα και στη φωνή, θα επισημάνει η Κλειώ…

Πρόσεξε όμως…Τα “μαζέματα” ενέχουν έναν σοβαρό κίνδυνο, υπάρχει ο φόβος κάποιους να τους αποκλίσεις και θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί με αυτό, με τα “μαζέματα” και τους αποκλεισμούς, γιατί κάθε έννοια εμπεριέχει την αντίθετή της ,όπως ξέρουμε καλά.

Κι αυτό γιατί σ’ ένα “μάζεμα” μπορεί να αποκλειστούν άνθρωποι που θα θέλουν κι ίσως θα μπορούν να βοηθήσουν προς κάποια κατεύθυνση κι όμως να μην τους δοθεί ποτέ λόγος. Για παράδειγμα, ας πάρουμε τις ταξικές διαφορές, στην απλή καθημερινότητα… Υπάρχουν άνθρωποι που είναι πάρα πολύ βολεμένοι στις ζωές τους και άλλοι που δεν ξέρουν τι θα τους ξημερώσει αύριο, υπάρχει μία θεωρία που λέει ότι αυτοί οι δύο δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους, ότι ποτέ εκείνος που τα έχει όλα λυμένα δε θα μπορέσει να νιώσει και να υπερασπιστεί αυτόν ο οποίος αγωνίζεται καθημερινά ακόμη και για τα πιο αυτονόητα.

Εγώ, μέσα μου βαθιά, πιστεύω ότι μπορεί πράγματι να υπάρξει συνεννόηση ακόμη και μεταξύ των φαινομενικά τόσο διαφορετικών κόσμων, επομένως μεταξύ μερίδας ανθρώπων που η μία εκ πρώτης αποκλείει την άλλη. Οφείλουμε να μην υπερασπιζόμαστε τις ισοπεδωτικές θεωρίες γιατί έτσι άθελά μας ευνοούμε τους αποκλεισμούς.

Επομένως πιστεύω στην Ειρήνη της πόλης και των ανθρώπων της και πιστεύω ότι μόνο έτσι μπορεί η πόλη να ξανακερδίσει την ενότητα και τη φυσιογνωμία που της αξίζει, μακριά από αποκλεισμούς και ισοπεδώσεις.

Έχω εισπράξει ευγενείς προθέσεις, για παράδειγμα, από ανθρώπους που δεν το περίμενα, έχω δει ευαισθησία και ειλικρινά πιστεύω ότι πρέπει να βρούμε έναν ορίζοντα μεγαλύτερο που μπορεί να περικλείει περισσότερα και όχι να αποκλείει. Χρειαζόμαστε καλοσύνη, ευγένεια και όχι μόνο καλές  προθέσεις αλλά και καλές πράξεις, χωρίς αυτό να ακουστεί απαραίτητα με τη στενή χριστιανική του έννοια.

Τι να τις κάνω τις συλλογικότητες που στηρίζονται στους αποκλεισμούς, αυτές είναι που φτάνουν εύκολα στις ακρότητες και τελικά στα όρια του φασισμού. Προτιμώ τον πολίτη ο οποίος μπορεί με ψυχραιμία και κουράγιο και με ευγενή πρόθεση να συνομιλήσει με αυτόν που πιστεύει, για παράδειγμα, πως η ροζ σημαία (η φτιαγμένη από τα κουρελιασμένα σεντόνια των θυμάτων της έμφυλης βίας) προσβάλλει τις αξίες του και τον εξοργίζει, προτιμώ αυτόν που έχει το σθένος να σταθεί μπροστά του, να πιει έναν καφέ μαζί του και ανελέητα να προσπαθεί να καταρρίψει το παράλογο, με ψυχραιμία ώστε τελικά αυτοί οι δύο να μη σκοτωθούν αλλά να συνεννοηθούν και ενδεχομένως να βρεθεί και μια χρυσή τομή για την επίλυση του «προβλήματος». Δηλαδή, αντί να το “κατεβάσουμε το έργο”, ας το πάμε σε ένα άλλο σημείο έκθεσης όπου δε θα σας προσβάλλει, Κύριοι, όλους εσάς που νιώσατε προσβεβλημένοι!

Με λίγα λόγια, είμαι υπέρ της ανελέητης λογικής που λέει ότι θα συνδιαλλαγώ μαζί σου ως το τέλος.

Από τη στιγμή που είμαστε υποχρεωμένοι να συνυπάρξουμε, πρέπει να βρούμε τον τρόπο.

Με φοβερή γλυκύτητα μου απαντά: -«Σε νιώθω, πολύ!» όταν της εξομολογούμαι ότι εγώ ανήκω σ’ εκείνους που θυμώνουν, που δεν έχουν την ψυχραιμία…

Για να μου πει αργότερα, πολύ σοφά…

«Κι εγώ θυμώνω πολύ και πολλές φορές δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια, αλλά παλεύω να το μαζέψω και να επικρατήσει η πλευρά μου αυτή που θα επιχειρήσει να αντιμετωπίσει τα πράγματα δημοκρατικά».

Ξέρεις, λέει, η Δημοκρατία είναι μια παρεξηγημένη έννοια γιατί είναι μια λέξη που την αγαπούν πολλοί. Την αγαπούν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, ας πούμε. Υπάρχουν πολλές δημοκρατίες, θα πει δεικτικά, σχεδόν ειρωνικά, υπάρχει η λαϊκή δημοκρατία, έχουμε πολλές, πάρα πολλές δημοκρατίες που πρέπει να τις φοβόμαστε!

Εγώ αγαπώ την original Δημοκρατία! Δηλαδή αυτή που σου λέει, στοπ, κάνε ένα βήμα πίσω, η εξουσία ελέγχεται!

Είμαι υπέρ εκείνης της δημοκρατίας, όπου ο πολίτης δεν εκτελεί τα πολιτικά του καθήκοντα μόνο κάθε τέσσερα χρόνια και μετά δεν έχει κανένα δικαίωμα, κανέναν ουσιαστικό λόγο. Πιστεύω στη δημοκρατία όπου ο πολίτης έχει λόγο, ειδικά σε σοβαρά ζητήματα που έχουν επίπτωση στο μέλλον του και στο μέλλον της χώρας του, όπως είναι η συμμετοχή σε έναν πόλεμο ή το συνταξιοδοτικό, ας πούμε  Θα είναι, δηλαδή, οι πολίτες σε θέση να ελέγξουν ένα νομοσχέδιο με τις επιπτώσεις του στην κοινωνία και να αποτρέψουν ή να καθοδηγήσουν την ψήφισή του, αναλόγως. Όχι να περνά η κάθε ακρότητα νύχτα, χωρίς καμία συμμετοχή από πλευράς των πολιτών και με δεδομένη τη λογοδοσία των μελών, λόγω κομματικής πειθαρχίας κι ύστερα να ισχυριζόμαστε ότι λειτουργούμε με κοινωνική πρόνοια!

Σήμερα, μιλάμε για τη Δημοκρατία “του ατσαλάκωτου σακακιού”! Είναι μια δημοκρατία με ελεγχόμενους εν πολλοίς,  άρα ανελεύθερους βουλευτές που διόλου δεν εκπροσωπούν τους πολίτες, γιατί δεν μπορούν να το κάνουν! Ο Κοινοβουλευτισμός απαιτεί ελεύθερη συνείδηση  και ικανότητα να αντιτάσσεται κανείς, στο παράλογο, το αντιδημοκρατικό!

Επομένως, τα βαθιά σκοτάδια εναλλάσσονται με φως κι ελπίδα….

«Να κάνουμε, παιδιά, ό,τι είναι καλό για την ψυχή μας, ό,τι μας πάει λιγάκι μπροστά, ό,τι δε μας καθηλώνει!», λέει, με ευθύτητα και φανερή αγανάκτηση! «Γιατί αυτό θα αλλάξει και την πόλη!»

Θέλεις να πας στον Πνευματικό; Να πας. Θέλεις στον ειδικό που εμπιστεύεσαι; Ό,τι έχει ανάγκη ο καθένας για να συμφιλιωθεί με το μέσα του. Εγώ, ας πούμε τα βράδια προσεύχομαι γιατί αυτό έχω ανάγκη, έχω την ανάγκη να πιστεύω κάπου στη δύσκολη ώρα!

Όμως, θεωρώ ότι ο Πνευματικός δεν μπορεί να σου πει πώς θα διαχειριστείς διάφορα προβλήματα που μπορεί να προκύπτουν στη ζωή και φυσικά κανένας Πνευματικός δεν μπορεί να ορίσει εάν θα γίνουν οι γάμοι των ομόφυλων ζευγαριών ή όχι, γιατί αυτό θα ήταν Σκοτάδι!

5. Μπορεί ένα θεατρικό κείμενο να χαρακτηριστεί διδακτικό, όπως -ίσως λίγο πιο εύκολα- ένα λογοτεχνικό έργο; Να φέρει μήνυμα και να ακουμπά το κοινό μ’ έναν τρόπο συγκεκριμένο και δεν εννοώ πάντοτε με θετικό πρόσημο;

Φυσικά! Και αυτό είναι και το επικίνδυνο στην Τέχνη, ότι έχει ακριβώς αυτή τη δύναμη! Αν, λοιπόν, ελέγχεται από την εξουσία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γαλουχήσει συνειδήσεις και να περάσει εκ προθέσεως όσα θέλει, με στοχευμένα, συγκεκριμένα μηνύματα. Και το κάνει! Καμιά φορά και ασυνείδητα!

6. Άρα θεωρείς ότι η Τέχνη είναι Δύναμη, όπως η γνώση, ενίοτε και κακώς εννοούμενη δύναμη;

Κι αν είναι Δύναμη, τότε με ποιον τρόπο είναι και πώς εξοπλίζει τον άνθρωπο;

Για να σου το πω ευθέως, θεωρώ ότι η Τέχνη είναι “δίκοπο μαχαίρι”  πολλές φορές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί απ’ όλους και με όλους τους τρόπους, για το καλό και για το κακό!

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ανθρώπους ενάρετους, με αγαθή πρόθεση να καλυτερεύσουν την κοινωνία, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί κι από την εξουσία, για να διαφθείρει συνειδήσεις, εργαλειοποιώντας τους “τεχνίτες” της, τους καλλιτέχνες.

Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε όλοι οι υπηρέτες της, ιδιαίτερα προσεκτικοί, και εμείς οι καλλιτέχνες και -ακόμη περισσότερο- οι δημιουργοί, όχι δηλαδή μόνο οι ερμηνευτές αλλά και οι δημιουργοί. Πρέπει να είναι ελεύθεροι στη συνείδηση να δημιουργούν με συναίσθηση, συμπερίληψη και έγνοια πραγματική να εκφράσουν πράγματα στα οποία δε φτάνει εύκολα ο κοινός νους.

Ο δημιουργός πρέπει να είναι εκεί για να ανοίγει οπτικές, για να  δείχνει εκδοχές των πραγμάτων όχι ευνόητες, να διευρύνει με τον τρόπο αυτόν τη θεώρηση, να οξύνει την κριτική ικανότητα. Όσο πιο στενά και κλειστά είναι όλα αυτά, τόσο πιο πολύ χάνεται η ουσία και δημιουργούνται ιδεοληψίες, νευρώσεις και φόβοι, τίθενται προκαταλήψεις και ανεπίτρεπτα στερεότυπα για τις εποχές που ζούμε. Όλα αυτά είναι πράγματα προβληματικά για την πρόοδο.

Ο άνθρωπος για να νιώθει ελεύθερος και να εξελίσσεται πρέπει να είναι απαλλαγμένος από τις ενοχές, αυτό μπορεί να του δώσει η Τέχνη, την αποδοχή, την “υγεία” ότι δεν κάνει μονίμως λάθος ο ίδιος, αλλά ότι είναι και άλλοι παράγοντες που συνδιαμορφώνουν τα αποτελέσματα.

Είναι διαστρέβλωση να πιστεύουμε ότι τα μεγαλύτερα εγκλήματα του ανθρώπου συμβαίνουν εξαιτίας της ελευθερίας! Το αίτιο είναι οι πολλαπλές δεσμεύσεις που κατατρώγουν τον άνθρωπο και καταλήγουν σε ψυχικές διαταραχές. Ο φασισμός, ας πούμε, ανήκει στο φάσμα αυτό!

Η τέχνη μπορεί να δώσει διεξόδους προς την ελευθερία, μπορεί να κάνει τον άνθρωπο να ανακαλύψει πραγματικές αιτίες και να καταρρίψει τις βολικές για πολλούς στρεβλώσεις.

7. Μπορεί ένας καλλιτέχνης να διαχειριστεί την αποτυχία χωρίς πρόβλημα ή ακόμη να είναι προετοιμασμένος γι’ αυτήν;

Εξαρτάται ξεκάθαρα από τον άνθρωπο, τη δομή της προσωπικότητας του καθενός.

Θα σου πω, λοιπόν, ότι εγώ που ακόμη συμπεριφέρομαι πάρα πολύ σαν μικρό παιδί και που έγινα ηθοποιός για να πάρω την αποδοχή που είχα μεγάλη ανάγκη και το χειροκρότημα που χρειαζόμουν (ταυτόχρονα με την απάντησή της αυτοσαρκάζεται αλλοιώνοντας τη φωνή της και κάνοντας γκριμάτσες για τον ίδιο της τον εαυτό!) εγώ, στην αποτυχία γκρεμίζομαι, δε θέλω να κάνω τα αυτονόητα, δεν έχω το κουράγιο να βγω στην υπόκλιση! Είμαι ένας άνθρωπος τρελός, δηλαδή ένας άνθρωπος ελεύθερος να φανερώνει τα πάντα, να ξεδιπλώνεται. Αυτό ακριβώς εννοούν και όσοι με φωνάζουν πειραχτικά τρελή στην καθημερινότητα, εννοούν Ελεύθερη, εννοούν ότι ανήκω σε αυτούς που θα πουν αυτό που σκέπτονται. Το έχω πληρώσει αυτό, πολύ ακριβά, πάρα πολύ ακριβά, αυτή είναι η πραγματικότητα!

Δεν πρόκειται να πω ψέματα στο κοινό. Θα πω τι νιώθω και θα ζητήσω τη συμπαράσταση στην αλήθεια μου. Είναι κι αυτό μια πολιτική πράξη- για να επανέλθω στα προηγούμενά μας- με συγκεκριμένο κόστος. Είναι μια θέση και στάση απέναντι στα πράγματα, τίμια και ειλικρινής, να σταθώ μπροστά στο κοινό και να πω πως δεν είμαι καλά και δεν μπορώ σήμερα.

Μπορεί και να τον θυσιάσω, μερικές φορές, τον ρόλο, στον βωμό της επικοινωνίας αυτής! Προτιμώ να είναι τόσο ισχυρή η πραγματική επικοινωνία και θεωρώ ότι αυτή  μπορεί να είναι ισχυρή μόνο όταν λες την αλήθεια στον άλλον. Επάνω στη σκηνή επιθυμώ να υπερασπιστώ την αλήθεια της επαφής μου με τον άλλον που βρίσκεται κάτω στο κοινό και δίπλα μου επάνω στη σκηνή, ακόμη κι αν ξέρω ότι μπορεί να είναι κάποιος που δεν ταιριάζω καθόλου μαζί του ή που μπορεί να μην αξίζει αυτήν την ειλικρίνεια από μέρους μου. Εκείνη, όμως, είναι η ιερή ώρα που εκείνος είναι το κοινό μου κι εγώ είμαι ο ηθοποιός του και νιώθω “στην υπηρεσία του”! Λέω, ορίστε, είμαι εδώ για εσάς, δείτε με, σήμερα αυτό μπορώ να σας δώσω!

8. Το χειροκρότημα είναι πάντοτε το ίδιο σημαντικό κι είναι πάντοτε αυτό η εύγλωττη αξιολόγηση του κοινού;

Όχι, δεν είναι αυτό!

Στην τελική δική μου αξιολόγηση των πραγμάτων, ο απολογισμός βαραίνει στη μεριά που βρίσκεται η σχέση μου με τους συναδέλφους μου. Είναι πολύ πιο σημαντικό αυτό που χτίζουμε και μοιραζόμαστε μεταξύ μας, γιατί μόνο έτσι υπάρχει σωστά και όλο το υπόλοιπο. Μπορεί να μην αρέσει τελικά το αποτέλεσμα και να φανεί στο χειροκρότημα, αλλά θα με σηκώσει η σχέση κι επαφή κι η ατμόσφαιρα που έχουμε δημιουργήσει με τους συναδέλφους μου εκεί επάνω, για εμάς. Είναι, αν θέλεις, ο τρόπος μου για να ξεπεράσω την αποτυχία, μια που με ρώτησες πριν! Είναι θαυμαστό να βλέπεις μία ομάδα! Οι άνθρωποι, όταν είμαστε “στο μαζί” μπορούμε να κάνουμε σπουδαία πράγματα! Αυτός δεν είναι κι ο σκοπός της Τέχνης; Ναι, αυτός είναι, να μας διδάσκει ακριβώς αυτό.

«Δεν ήταν συνέντευξη αυτό! Η φράση αυτή εμπεριέχει κάτι ναρκισσιστικό που δε μ’ αρέσει καθόλου. Εγώ θέλω να ακούω και τον άλλον, μόνο έτσι γίνεται συνομιλία κι έχει όλο αυτό μια ωραία δικαιοσύνη!», είπε με λίγες λέξεις τελευταίες και…

Κι εγώ…

Δεν περίμενα να ακούσω δυνατά αυτό ακριβώς που σκεπτόμουν λίγο πριν το τέλος αυτής της συνάντησης, ομολογώ στον εαυτό μου, χαμηλώνοντας διακριτικά το βλέμμα και κλίνω το γόνυ σε μια θαρραλέα, νέα γυναίκα που χαίρεσαι να έχεις μπροστά ΚΑΙ για την εσωτερική ομορφιά της πια, πολύ περισσότερο από την αναμφισβήτητη εξωτερική.

Έτσι, λοιπόν, ήταν μια εκ βαθέων και εφ’ όλης της ύλης συζήτηση δύο γυναικών που λες και εκείνη τη δεδομένη στιγμή συνωμότησε το σύμπαν για να βρεθούν και να πουν πράγματα για τις ζωές τους, για τα παιδιά τους, για τον κόσμο, για τη ζωή.

Σαν οι άγνωστοι να γίνονται γνωστοί για κάποιον ωραίο λόγο που πάντα θα βρίσκει αξία κι ένα μέσο να ανθίζει και να προσφέρει, με έναν τρόπο, κάτι παραπάνω στην ανοιγμένη συζήτηση για όλα τριγύρω που όμως φυλακίζεται, πολλές φορές, στη σκέψη και “δεν τολμά να βγει”, να ακουστεί, να βρει εκφραστές και συμπαραστάτες.

Ήταν η Κλειώ Δανάη που έχει το όνομα της αδερφής μου κι εγώ η Άλκηστις που έχω το όνομα της δικής της αδερφής.

Κάποια πράγματα είναι για να γίνουν ακόμη κι αν καθυστερούν!

Εις το επανιδείν!!!