Κλειώ – Δανάη Οθωναίου στο TheOpinion: «Το θέατρο είναι μια αναγκαιότητα να “καθρεφτίσεις” το μέσα σου, την ώρα που κάποιος κάνει κάτι πάνω στη σκηνή»

Η συμπαραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου «ζ-η-θ, ο Ξένος», σε μετάφραση Δημήτρη Μαρωνίτη και σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, θα παρουσιαστεί την Κυριακή, 31 Αυγούστου, στο Θέατρο Δάσους.

Την ηθοποιό και μουσικό, Κλειώ – Δανάη Οθωναίου, μόνο ως «ξένη» δεν θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει κάποιος σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη.

Κι αυτό όχι εξαιτίας της καταγωγής της, αλλά όπως αναφέρει η ίδια στο TheOpinion: «Η μία παράσταση διαδέχτηκε την άλλη και, πλέον, μετράω πολλά χρόνια συνεργασίας με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος».

Η παράσταση δραματοποιεί τις ραψωδίες ζ’, η’ και θ’ της Οδύσσειας, εστιάζοντας στην εμπειρία του Οδυσσέα ως ξένο και περιπλανώμενο. Κλειώ, η έννοια του «ξένου», σήμερα, είναι κοινωνικά φορτισμένη: πόλεμοι, μεταναστευτικά ρεύματα, ξενοφοβία…

Η έννοια είναι φορτισμένη σε πολλά επίπεδα, έχει να κάνει με το ανοίκειο και το μη γνώριμο. Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, τη στιγμή που αναφερόμαστε στον «ξένο», ορίζουμε ποια είναι η «κοινότητα», τι είναι ξένο προς εμάς…

Τι φέρνει, επί σκηνής, η προσέγγιση του Μιχαήλ Μαρμαρινού;

Ο Μαρμαρινός έχει δημιουργήσει μία παράσταση, η οποία είναι βαθιά ποιητική. Έτσι, τουλάχιστον, τη βιώνω από μέσα. Έχει εστιάσει ιδιαίτερα στην εικόνα, που αναδύεται από τον Όμηρο.

Όταν παρακολουθείς μια σπονδή, ανθρώπους, δηλαδή, να σηκώνουν τα ποτήρια τους και να σταλάζουν κρασί στο έδαφος, αυτή η πράξη αποκτά διαστάσεις που ανακαλούν οικείες καταστάσεις. Ταυτόχρονα, σε μεταφέρει κάπου πολύ παλιά και σε παραπέμπει σε κομμάτια της ύπαρξής σου, τα οποία μπορεί να έχεις ξεχάσει.

Επίσης, η παράσταση έχει μια «ησυχία», η οποία δεν είναι πολύ συνηθισμένη σήμερα. Υπάρχουν στιγμές, που σου επιτρέπει να «ακούσεις τη σιωπή» της. Προσωπικά, το θεωρώ πολύ τολμηρό στις μέρες μας, να «σιωπά», δηλαδή, κάτι μέσα στη ροή της αφήγησης.

Σκέφτομαι, αρκετές φορές, ποια είναι η διαδικασία της θεατρικής πράξης· τι ακριβώς ερχόμαστε να πούμε στον κόσμο σήμερα, την πολιτική διάσταση του πράγματος, που, φυσικά, ποτέ δεν αμφισβητείται στο θέατρο. Είναι πάντα εκεί, γιατί το θέατρο είναι λόγος και ο λόγος είναι το σημαίνον. Ο λόγος, όταν θα πω «ξένε», σηματοδοτεί κάποιες έννοιες.

Κάθε εποχή έχει το θέατρό της, τη γλώσσα της και τον τρόπο που αφηγούμαστε τις ιστορίες μας. Οι ιστορίες είναι ίδιες, αλλά μέσα στους αιώνες, στην πορεία μας, βρίσκουμε τον ήχο μας· προσαρμόζεται σε αυτό που είμαστε, στον τρόπο που «αναπνέουμε». Νομίζω πως οι ρυθμοί μας έχουν αλλάξει, οι ήχοι γύρω και μέσα μας έχουν αλλάξει.

Αυτή η παράσταση, λοιπόν, είναι σαν να με γυρίζει σε ήχους και σε ρυθμούς άλλων εποχών· τότε που, οι άνθρωποι, είχαν τον χρόνο να ακούσουν μια αφήγηση μέχρι να ξημερώσει, να την αφουγκραστούν και να σιωπήσουν. Κάτι που, σήμερα, έχουμε ξεχάσει.

Επομένως, αν σε ρωτούσα τι θεωρείς πως χρειάζεται περισσότερο το ελληνικό θέατρο στις μέρες μας, τι θα μου απαντούσες;

Δεν ξέρω τι να σου απαντήσω σχετικά με το τι χρειάζεται το ελληνικό θέατρο… Είμαι ένα πολύ μικρό κομματάκι αυτού, είμαι «εργαλείο» του θεάτρου.

Αυτό που μπορώ να σκεφτώ είναι ότι, το θέατρο, δεν μπορεί να ξεχνάει ποτέ ποιος είναι αυτός που το παρακολουθεί. Δεν το «υπηρετούμε» μόνο για εκείνον, αλλά οφείλουμε, ο καθένας από την πλευρά του, να συνομιλήσουμε με αυθεντικό τρόπο· να επικοινωνήσουμε και να δώσουμε ο ένας στον άλλον, με ειλικρίνεια, τα «σήματα» που θα μας πάνε παρακάτω, θα μας εξελίξουν ως υπάρξεις.

Το θέατρο δεν γίνεται για να μας καλυτερεύσει ως κοινωνία. Είναι μια αναγκαιότητα να «καθρεφτίσεις» το μέσα σου, την ώρα που κάποιος κάνει κάτι πάνω στη σκηνή. Το κοινό «καθρεφτίζεται» σε εμάς κι εμείς σε αυτό. Μέσα από το θέατρο βλέπουμε την πραγματική πρόθεση.

Δηλαδή, αν μια παράσταση «κουβαλάει» μόνο τον ναρκισσισμό της, το κοινό θα «καθρεφτίσει» τον ναρκισσισμό του. Αν φέρει τη βαθιά πολιτική του σκέψη, το κοινό θα «καθρεφτίσει» την ανησυχία του για όσα συμβαίνουν γύρω του. Αρκεί να είναι ειλικρινής η πρόθεση, να σέβομαι αυτόν που έρχεται να του πω την ιστορία, να καταλαβαίνω σε ποια κοινωνία απευθύνομαι.

Ακόμα κι αν βγει κάποιος έξαλλος, βρίζοντας, από μια παράσταση, σημαίνει ότι κάτι έχει γίνει. Κάτι βαθύ του «πείραξε». 

Δεν ξέρω πόσο χρήσιμοι είμαστε… Μπορεί να έρθει η εποχή, κατά την οποία, ο κόσμος, να μην χρειάζεται το θέατρο, αλλά να διασκεδάζει και να τραγουδάει αλλιώς… Η τεχνολογία αναπτύσσεται ραγδαία, δεν ξέρω, πραγματικά, αν στα επόμενα εκατό χρόνια θα πηγαίνουμε όλοι μαζί στο θέατρο.

Όσο κι αν προοδεύει η τεχνολογία, η κουλτούρα κι η νοοτροπία δύσκολα μεταβάλλονται. Εξού και ο αντίκτυπος έργων, που γράφτηκαν αιώνες πριν, αλλά «συνομιλούν» με το «εδώ και τώρα».

Νομίζω ότι, οι κουλτούρες, αλλάζουν. Και μπορεί να αλλάξουν τόσο πολύ, που, τελικά, να είσαι ξένος ως προς τον εαυτό σου.

Το γεγονός ότι, το κοινό, δεν μπορεί να παρακολουθήσει μια παράσταση χωρίς να ανοίξει το κινητό του τρεις – τέσσερις φορές, είναι κάτι που, κάποτε, δεν συνέβαινε. Αυτό αποκαλύπτει ότι έχουμε αλλοιωθεί στους ρυθμούς και στον τρόπο σκέψης μας· το μυαλό δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, διασπάται ή επιδιώκει ταυτόχρονα να καταπιαστεί με πολλά πράγματα.

Ενσαρκώνεις τη θεά Αθηνά και τη γυναίκα των Φαιάκων…

Οι Φαίακες είναι η ομάδα των ανθρώπων που δημιουργούν τον Χορό, κυριολεκτικά και μεταφορικά, γύρω από τον Οδυσσέα. Είναι σαν να έρχεται κάποιος, ο οποίος δεν γνωρίζει την κουλτούρα μας.

Παρατηρεί ποιοι είμαστε, τον τρόπο με τον οποίο τρώμε και τσουγκρίζουμε τα ποτήρια μας, τα τραγούδια που λέμε, πώς χαιρετάμε, πώς θυμώνουμε. Κι εμείς προσπαθούμε να καταλάβουμε, αντίστοιχα, ποιος είναι αυτός…

Ξεκινώντας από την Επίδαυρο, η παράσταση έκανε στάση σε επιλεγμένες περιοχές για να ολοκληρωθεί, σιγά σιγά, ο κύκλος της. Κλειώ, τι κρατάς από όλο αυτό;

Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, κρατάω τη διαδρομή των προβών, τη διαδικασία σύνδεσης με αυτούς τους ανθρώπους και τη δημιουργία μιας ομάδας.

Όταν δουλεύεις με έναν σκηνοθέτη που διαθέτει μια συγκεκριμένη μέθοδο, όπως ο Μαρμαρινός, έρχεσαι αντιμέτωπος με τον κόσμο του. Σου παίρνει χρόνο να αφομοιώσεις και να καταλάβεις τον κόσμο και τον τρόπο του. Όλοι, όμως, θα «μιλήσουν» μέσα από αυτόν τον τρόπο. Κι όταν συμβεί, έχει δημιουργηθεί μια ομάδα με ό, τι κι αν σημαίνει…

Σε μια παράσταση ποτέ δεν ξέρεις, ακριβώς, τι κάνεις, γιατί είσαι μια μονάδα μέσα σε ένα σύνολο. Προσωπικά την «κατάλαβα», όταν φτάσαμε, πια, στην Επίδαυρο και «απομακρύνθηκα» από αυτήν. Τότε συνειδητοποίησα ότι είναι πολύ σπουδαίο πράγμα να τολμάς να είσαι απλός και να αφαιρείς, να κρατάς τα απολύτως αναγκαία.

Πληροφορίες

«ζ-η-θ, ο Ξένος»

Μια επιστροφή στις πηγές: Επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας

Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη

Κυριακή 31 Αυγούστου και ώρα 21:00

Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων: more.com

Διάρκεια: 2 ώρες και 5 λεπτά

Συμπαραγωγή: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος – Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου

Συντελεστές

Μετάφραση: Δημήτρης Μαρωνίτης

Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Μαρμαρινός

Δραματουργική επεξεργασία: Ελένη Μολέσκη – Μιχαήλ Μαρμαρινός

Σκηνογραφία: Γιώργος Σαπουντζής

Σχεδιασμός κοστουμιών: Ελευθερία Αράπογλου

Μουσική σύνθεση: Άντης Σκορδής

Χορογραφία: Gloria Dorliguzzo

Σχεδιασμός φωτισμού: Ελευθερία Ντεκώ

Μάσκες: Μάρθα Φωκά

Α’ βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Μολέσκη

Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Αλεξία Παραμύθα

Βοηθός σκηνογράφου: Kατερίνα Ζυρπιάδου

Βοηθός ενδυματολόγου: Ερνέστα Χατζηλεμονίδου

Βοηθός χορογράφου: Στέλλα Μαστοροστέριου

Βοηθοί φωτισμού: Νάσια Λάζου, Σωτήρης Ρουμελιώτης

Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας

Συνεργάτης από πλευράς ΚΘΒΕ για σκηνικά και κοστούμια: Δανάη Πανά

Οργάνωση παραγωγής: Εύα Κουμανδράκη

Φωτογραφίες: Mike Rafail (That Long Black Cloud)

Ηθοποιοί

Χάρης Φραγκούλης: Ξένος

Κλέλια Ανδριολάτου: Ναυσικά

Γαλάτεια Αγγέλη: Νύμφη, κόρη κάποιου Δύμαντα, θεά Αθηνά

Ερατώ – Μαρία Μανδαλενάκη: Νύμφη, φίλη της Ναυσικάς – συνομήλικη

Χριστίνα Μπακαστάθη: Νύμφη, φίλη της Ναυσικάς – συνομήλικη

Στέλλα Παπανικολάου: Νύμφη, φίλη της Ναυσικάς – συνομήλικη

Ηλέκτρα Γωνιάδου: θεά Αθηνά, γυναίκα των Φαιάκων

Κλειώ – Δανάη Οθωναίου: θεά Αθηνά, γυναίκα των Φαιάκων

Έλενα Τοπαλίδου: Αρήτη

Χρήστος Παπαδημητρίου: Αλκίνοος

Γιάννης Χαρίσης: Εχένηος, Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων

Φωτεινή Τιμοθέου: Ευρυμέδουσα, γυναίκα των Φαιάκων

Νίκος Καπέλιος: Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων, κραυγή του Ηφαίστου

Γιάννης Βάρσος: Ευρύαλος, νέος των Φαιάκων

Νικόλας Γραμματικόπουλος: Κλυτόνηος, νέος των Φαιάκων

Νεκτάριος Θεοδώρου: Ελατρεύς, Αρχηγός και Σύμβουλος των Φαιάκων

Κωστής Καπελλίδης: Aμφίαλος, θεά Αθηνά, κήρυκας, Άρης, νέος των Φαιάκων

Νίκος Κουκάς: Λαοδάμας, νέος των Φαιάκων

Τίτος Μακρυγιάννης: Θόων, νέος των Φαιάκων

Γιάννης Τομάζος: Άλιος, νέος των Φαιάκων

Λένια Ζαφειροπούλου: Τυφλός Αοιδός (Δημόδοκος, Αφροδίτη)

Μουσικοί επί σκηνής (τσέλο)

Εύη Καζαντζή

Άλμπα Λυμτσιούλη

Αλίκη Μάρδα