Κερασία Σαμαρά στο TheOpinion: «Η ζωή μας είναι ένα “υφαντό”, στο οποίο μπλέκονται πρόσωπα, μνήμες, στόχοι»

Το εικαστικό, θεατρικό και μουσικό δρώμενο «Μητέρα Αράχνη», το οποίο διερευνά την πανάρχαια σχέση της υφαντικής τέχνης με τη λογοτεχνία και τη μουσική, θα λάβει χώρα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης στις 28 και 29 Αυγούστου.

Πυρήνα της «Μητέρας Αράχνης» αποτελεί η διαχρονική παρουσία της υφαντικής τέχνης στον μύθο, τη λογοτεχνία, την ποίηση και τη μουσική.

Δώδεκα υφαντά, έργα σύγχρονων εικαστικών που πρόκειται, αρχικά, να εκτεθούν ως αυτόνομη έκθεση εντός του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, εντάσσονται οργανικά στην εν λόγω παράσταση, «ξετυλίγοντας το νήμα» της αφήγησης.

Κυρία Σαμαρά, είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται η «Μητέρα Αράχνη»;

Ναι, η «Μητέρα Αράχνη» πραγματοποιείται στο πλαίσιο «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός». Έγινε δεκτή η πρότασή μου, και η παράσταση θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της πρότασης.

Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μια εξαιρετική ιδέα του Γιώργου Γιανναράκου, ο οποίος μου έδωσε τη χαρά να με επιλέξει για συνεργάτιδά του.

Λειτούργησε, ενδεχομένως, η υφαντική τέχνη ως φορέας διαγενεακής μνήμης;

Είμαι ένας άνθρωπος πολύ βαθιά συνδεδεμένος με το παρελθόν. Το αντιλαμβάνομαι καθημερινά στη ζωή και την τέχνη μου, όσο κι αν αυτό το μεταπλάθω σε κάτι καινούργιο.

Το παρελθόν και ό, τι μνήμες μπορεί να αναδυθούν ως απόηχος των προηγούμενων ζωών κυρίως των Ελλήνων, γιατί αυτό γνωρίζω καλύτερα, με αγγίζει βαθιά. Είναι κάτι, με το οποίο αγαπώ πολύ να ασχολούμαι.

Όταν άκουσα, λοιπόν, ότι «πρωταγωνίστρια» είναι η υφαντική τέχνη, αυτό με άγγιξε και με χαροποίησε. Άλλωστε, συνάδει και με το φετινό θέμα του «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», που έχει να κάνει με την επαφή μας με την παράδοση και πώς αυτή μπορεί να λειτουργήσει δημιουργικά, για να μεταπλαστεί σε κάτι καινούργιο κι ενδιαφέρον σήμερα.

Θα ξεκινήσω, λέγοντας ότι είμαι πάρα πολύ υπερήφανη και χαρούμενη που έχουμε μαζί μας αυτούς τους εικαστικούς. Ο Γιώργος Γιανναράκος συνδύασε αυτήν τη συνεργασία με την αρχαιολόγο, ιστορικό τέχνης και εικαστική επιμελήτρια, Ίριδα Κρητικού, η οποία επέλεξε, με τη σειρά της, να συνεργαστεί με τους συγκεκριμένους εικαστικούς.

Έτσι, αυτοί οι σύγχρονοι textile artists που ασχολούνται και με την υφαντική τέχνη -γιατί, οι περισσότεροι, δεν κάνουν μόνο αυτό- θα πρωταγωνιστούν στην παράστασή μας, όντες παρόντες με τα υφαντά τους.

Κάποτε, η υφαντική αποτελούσε μια καθημερινή πράξη των γυναικών. Σήμερα, το υλικό αποτέλεσμα αυτής βρίσκεται, συνήθως, πίσω από τις μουσειακές προθήκες…

Στο πλαίσιο της ίδιας δράσης, εκτός από την παράσταση, θα υπάρξει και εικαστική έκθεση μέσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Τα υφαντά θα εκτεθούν δημόσια για αρκετές ημέρες και ο κόσμος θα έχει τη δυνατότητα να τα δει.

Παράλληλα, θα ενημερώνεται από το διαθέσιμο κείμενο της Ίριδος Κρητικού σχετικά με τη λογική της υφαντικής τέχνης, και πώς αυτή συνδέεται με το θέατρο και με όσα θα διεξαχθούν επί σκηνής, τα οποία είναι «σεμνά». Ο Γιώργος Γιανναράκος, που σκηνοθετεί και την παράσταση, επιθυμεί να παραμείνει «πρωταγωνίστρια» η υφαντική τέχνη, η οποία θα βρίσκεται παρούσα, γύρω μας, μέσα από δώδεκα υφαντά.

Πώς αντιλαμβάνεστε τη σχέση μας με την παράδοση, και πόσω μάλλον των νεότερων γενεών;

Έζησα και μια εποχή, κατά την οποία, η παράδοση, ήταν κάπως…αφοριστέα. Δηλαδή, δεν την ήθελαν οι νέοι άνθρωποι. Τη θεωρούσαν φολκλόρ και συνδεδεμένη με συντηρητικές απόψεις.

Βλέπουμε, πια, ότι τα νέα παιδιά ανακαλύπτουν ξανά τη μουσική, τις ιστορίες των άγνωστων ανθρώπων, τα ήθη της εποχής -τα οποία είναι, βέβαια, και θετικά και αρνητικά- και δημιουργούν νέα αισθητική μέσα από την παλαιότερη.

Αυτό είναι πάρα πολύ ελπιδοφόρο. Υπήρξε μια εποχή, που πιστέψαμε ότι, η παράδοση, θα χαθεί. Διαπιστώνουμε, όμως, ότι έχει μεγαλύτερη δύναμη από αυτό που νομίζαμε και «μιλάει» με έναν άλλον τρόπο στους νέους ανθρώπους.

Αν ακούσεις νέους μουσικούς να διασκευάζουν δημοτικά τραγούδια, μένεις άφωνος από την ευαισθησία με την οποία, πολύ συχνά, τα προσεγγίζουν. Και τα προσεγγίζουν και με γνώση. Η παράδοση αφορά, περισσότερο, σε ανθρώπους που την προσεγγίζουν πιο ενστικτωδώς· έχουν τη γνώση και τα εργαλεία για να επιδράσουν πάνω στη μουσική. Αυτά που γίνονται, είναι πολύ ενδιαφέροντα και συγκινητικά με έναν τρόπο.

Αγαπώ την παράδοση, θεώρησα ότι είναι αυτονόητο πως θα ασχοληθώ με αυτήν. Καθώς, όμως, δεν μου αρέσει να παρουσιάζω αυτονόητα πράγματα, την έβγαλα από το ρεπερτόριο των θεατρικών μου δράσεων.

Ωστόσο, συνεργάζομαι πάρα πολύ συχνά με το Λύκειο των Ελληνίδων και με φορείς, που υπηρετούν την παράδοση. Θεωρώ, βέβαια, ότι είναι πιο ενδιαφέρον να βλέπεις νεότερους ανθρώπους να το κάνουν αυτό.

Πώς χρησιμοποιείται ο μύθος της Αράχνης ως ο κεντρικός άξονας, που ενώνει τους «κρίκους» της λογοτεχνίας και της μουσικής;

Έχουμε χρησιμοποιήσει τον μύθο της Αράχνης μέσα από τον Οβίδιο, την Οδύσσεια, την ποίηση, τα δημοτικά τραγούδια. Δεν πρεσβεύουμε κάτι καινοτόμο. Θέλουμε να υπηρετήσουμε με μια εκλεπτυσμένη αισθητική αυτό που θα βρίσκεται γύρω μας, το οποίο είναι εξίσου εκλεπτυσμένο και δημιουργικό.

Γύρω μας βρίσκονται υφαντά, τα οποία δεν είναι αυτό που περιμένει κάποιος να δει. Είναι υφαντά, που λειτουργούν σαν ζωγραφικοί πίνακες με αναπάντεχα υλικά. Οι καλλιτέχνες δημιουργούν απροσδόκητα πράγματα βασιζόμενοι στην παράδοση, αλλά πηγαίνοντάς την κάπου πολύ μακριά. Αυτό το «πολύ μακριά» είναι, νομίζω, που μας αφορά γενικότερα στην τέχνη.

Εκτός από την Ίριδα Κρητικού, μαζί μας είναι και η σπουδαία ζωγράφος, Εύα Μελά. Έχει αναλάβει τη σκηνική παρουσίαση των υφαντών και μας επιφυλάσσει εκπλήξεις…

Η τέχνη της υφαντικής υπήρξε το πλαίσιο μέσα στο οποίο η γυναίκα σκεφτόταν, περίμενε καρτερικά, θρηνούσε ή και αντιστεκόταν…

Το κέντρο της υφαντικής ήταν η γυναίκα. Από εκείνη προερχόταν η ύφανση και σ’ εκείνη κατέληγε· μόνο μια γυναίκα μπορούσε να εκτιμήσει τα προικιά ή μια σπουδαία ταπισερί.

Για να υφάνεις κάτι, συμμετέχει το σώμα, ο νους και η ψυχή. Αυτές οι γυναίκες αποτύπωναν πάνω στο υφαντό εκείνο που αγαπούσαν, που τις φόβιζε, αυτό που ήθελαν να συμβεί, τα όνειρά τους, κάτι φαντασιακό που τις λύτρωνε από την καθημερινότητα, ό, τι θεωρούσαν ευλαβικό ή βλάσφημο, με αυτήν την τριπλή συμμετοχή: των χεριών, του νου και της ψυχής.

Η πιο ταιριαστή τέχνη με αυτό, μπορώ να σας πω ότι είναι το θέατρο· είμαστε παρόντες με τα κορμιά και τα σώματά μας ανά πάσα στιγμή, ο νους μας πρέπει να είναι «κοφτερός» σαν ξυράφι και όλα αυτά γίνονται για να εκφραστεί η ψυχή μας. Με αυτόν τον άξονα θεώρησα ότι μπορώ να βρίσκομαι ενεργά και ουσιαστικά σε μια παράσταση, που έχει να κάνει με την υφαντική τέχνη.

Κι εγώ κι ο Γιώργος θεωρούμε ότι, η αφήγηση, είναι η βασική τέχνη από την οποία προέκυψε το θέατρο. Η αφήγηση είναι η υψηλότερη τέχνη. Γι’ αυτόν τον λόγο, μέσα σε αυτό το δρώμενο, στεκόμαστε πίσω από τη θεατρική ανάγνωση· περισσότερο αφηγούμαστε και λιγότερο παίζουμε. Πολύ εύστοχα επέλεξε ο Γιώργος να κάνουμε κάτι τέτοιο, είναι πιο ξεκάθαρο και πιο ταιριαστό με την αρχέγονη τέχνη της ύφανσης.

Ας μην ξεχνάμε ότι, η ζωή μας, είναι ένα «υφαντό», στο οποίο μπλέκονται πρόσωπα, μνήμες, στόχοι. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια εικόνα, που έχουμε στην ψυχή μας για τη ζωή την οποία ζήσαμε. Διασταυρώνουμε τη ζωή μας με ανθρώπους, με ταξίδια που θέλαμε να κάνουμε -άλλα ‘γιναν κι άλλα όχι- και τελικά προκύπτει κάτι μοναδικό από τα δικά μας χέρια. Επάνω σε ό, τι μας επέτρεψε ο Θεός να κάνουμε, βρίσκονται η ψυχή και ο νους μας.

 Πληροφορίες

«Μητέρα Αράχνη»

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Πέμπτη 28 και Παρασκευή 29 Αυγούστου, στις 21:00

Διάρκεια: 60’

Η δράση πραγματοποιείται δωρεάν για το κοινό, με υποχρεωτική προκράτηση θέσης (καταβάλλεται μόνο το αντίτιμο εισόδου, όπου υπάρχει)

Από 25 έως 31 Αυγούστου, το σύνολο των έργων θα εκτίθεται στην κλειστή αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης

Η παραγωγή εντάσσεται στο πρόγραμμα του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός»

Συντελεστές

Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Γιώργος Γιανναράκος

Εικαστική επιμέλεια: Ίρις Κρητικού

Πρωτότυπη μουσική σύνθεση – Ζωντανή μουσική εκτέλεση: Νίκος Κυριαζής

Textile artists: Ειρήνη Γκόνου, Μαρία Γρηγορίου, Στάθης Κατσαρέλης, Ελένη Κρίκκη, Μαρία Κώτσου, Αναστάσης Μαδαμόπουλος, Πανδώρα Μουρίκη, Γιάννης Παπαδόπουλος, Ισμήνη Σαμανίδου, Ερμιόνη Συρογιαννοπούλου, Ιωάννα Τερλίδου, Αργύρης Χατζημαλλής

Κατασκευή σκηνικών αντικειμένων – Σκηνική παρουσίαση – Κοστούμια: Εύα Μελά

Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας

Σχεδιασμός αφίσας – προγράμματος: Πέτρος Αργυρός

Βοηθός σκηνοθέτη: Νικόλαος Κλάδης

Διεύθυνση παραγωγής: Τζένυ Αναγνωστοπούλου

Υπεύθυνη επικοινωνίας: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble

Υπεύθυνη social media: Εύα Καραχάλιου

Φωτογράφιση – Trailer: Τζένυ Γαβρά

Παραγωγή: ΑΜΚΕ ΘΕΣΙΣ

Ερμηνεύουν

Διαβάζει κείμενα και παίζει, ο Γιώργος Γιανναράκος

Τραγουδά και παίζει, η Κερασία Σαμαρά

Επί σκηνής, με δικές του και παραδοσιακές συνθέσεις, ο Νίκος Κυριαζής

Οι συντελεστές ευχαριστούν τους ανθρώπους του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης για την πολύτιμη βοήθειά τους