«Ιστορίες από τη μουσική πλευρά της ζωής» – Ο συγγραφέας Τάσος Βαφειάδης στο TheOpinion

Ανάμεσα στην περιπέτεια της διδασκαλίας – που μετρά ήδη πολλά χρόνια για ‘κείνον – και το ταξίδι του στους αχανείς δρόμους της Χημείας που είναι το πρώτο του πάθος και αδιαπραγμάτευτο, ήρθε να προστεθεί η ανεξάντλητη αγάπη του για τη μουσική.

Για τον αεικίνητο λάτρη της παιδεύσεως, μέσα από το άγγιγμα της ιστορίας των πάντων, της αναζήτησης της πληροφορίας, τα βιβλία του ήρθαν τόσο φυσικά, όσο το κύμα ακουμπά την ακτή κι η βροχή αναζωογονεί τους καρπούς της γης.

Έτσι, η γνωριμία με τον Τάσο Βαφειάδη δίνει πολύτιμο νόημα στην έννοια της περίπλοκης περιπέτειας που είναι η μάθηση, όπως επιμένουμε να την αντιλαμβανόμαστε κάποιοι.

Δεν έμεινε στις νότες και στον ρυθμό που αγαπούσε και σημάδεψε την πρώτη νιότη, τη δική του και της γενιάς του, προτίμησε να ανακαλύψει τη «χημεία» της ιστορίας όταν αυτή συνδυάζεται με τις νότες και την ουσιαστική ανάγκη για έκφραση των δημιουργών των τραγουδιών κι όλο αυτό να το μετουσιώσει σε μια πολύτιμη, καταλογοποιημένη σχεδόν, αποτύπωση σπάνιων γεγονότων που όρισαν τη μουσική όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Σκέπτομαι συχνά όλα όσα δημιουργεί η μουσική κι ο στίχος όταν κανείς, εκείνη την ευλογημένη στιγμή της ακρόασης, ταυτίζεται και συμπάσχει ή βρίσκει γαλήνη ή διέξοδο και λέω πως αυτό ακριβώς είναι η ιστορία που γράφεται για καθέναν μας χωριστά και δίνει δύναμη και έναν ζωτικής σημασίας τρόπο έκφρασης στο συναίσθημα!

Ο Τάσος έψαξε πολύ, είχε άμεση επαφή με πολλούς από τους δημιουργούς των τραγουδιών και κατέγραψε, πολλές φορές με δημοσιογραφική προσέγγιση, την ιστορία τους, δίνοντας το πλαίσιο της δημιουργίας, την ατμόσφαιρα και τα παλλόμενα συναισθήματα, ακριβώς την ώρα της δημιουργίας ή της εκτέλεσης των τραγουδιών.

Μου πρωτομίλησε για τα βιβλία του, τα συγγραφικά παιδιά του, – που τον «παίδεψαν» πολύ, όπως έναν γονέα το παιδί του – διστακτικά αλλά με μια παιδική λάμψη στα μάτια, συγκινητική και τόσο ξεσηκωτική… Έτσι που η συζητήσεις μας δεν ήθελαν και πολύ για να εξελιχθούν σε μια ουσιαστική κουβέντα από καρδιάς…

1.Αδιαπραγμάτευτη ανάγκη καταγραφής της Ιστορίας της μουσικής ή ένα μουσικό ταξίδι με οδηγό αγαπημένα τραγούδια; Ποιο ήταν το βαθύτερο κίνητρο της συγγραφής ενός τέτοιου βιβλίου;

Τώρα που το σκέφτομαι, ίσως το βαθύτερο κίνητρο ήταν ένας φόρος τιμής σε κάποια τραγούδια και καλλιτέχνες που με συντρόφευσαν σε δύσκολες, χαρούμενες, αμήχανες και μοναδικές στιγμές, από τα χρόνια του Δημοτικού που έχω τις πρώτες, θολές αναμνήσεις μου έως σήμερα.

Προφανώς, οι καλλιτέχνες δεν είχαν ανάγκη τον δικό μου φόρο τιμής, αλλά μάλλον την είχα εγώ!

Επίσης, όταν ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο, διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε ανάλογο -τεκμηριωμένο- βιβλίο στην ελληνική βιβλιογραφία. Οπότε, αποφάσισα να γράψω το βιβλίο που ήθελα να αγοράσω και δεν υπήρχε!

2.Τι σε συνεπήρε περισσότερο ως αναγνώστη και σε κινητοποιούσε ακόμη πιο πολύ στη διάρκεια της μελέτης σου για την εύρεση των στοιχείων πίσω από τη δημιουργία των τραγουδιών;

Πολλές ιστορίες τις ήξερα ή ορθότερα τις υποπτευόμουνα. Το ενδιαφέρον ήταν ότι σε πολλές ιστορίες, σκαλίζοντας τη βιβλιογραφία, ανακάλυψα φοβερά πράγματα το οποία, βέβαια, δε γνώριζα. Αυτό με παρακίνησε να ψάξω πιο βαθιά και να διασταυρώσω πηγές και πληροφορίες. Στο «Ιστορίες από τη μουσική πλευρά της ζωής» υπάρχουν περισσότερες από 650 πηγές!

Και δεν αναφέρομαι σε ιστοσελίδες, αλλά κυρίως σε βιβλία και κάποια βίντεο.

Ήταν συναρπαστικό να ανακαλύπτεις άγνωστες πτυχές τραγουδιών, δίσκων, συναυλιών και μουσικών γεγονότων με τα οποία μεγάλωσες.

3.Η μουσική είναι αναμφίβολα έκφραση και εμπεριέχει άποψη και θέση για τα πράγματα. Θεωρείς ότι ο πολιτικός στίχος μπορεί να είναι ταυτόχρονα και εμπορικός;

Προφανώς και μπορεί να είναι. Εξαρτάται από την ατμόσφαιρα της εποχής. Βέβαια είναι διαφορετικό να γράφεις πολιτικό στίχο, γιατί πιστεύεις ότι θα γίνει εμπορικός και θα βγάλεις χρήματα και άλλο να γράφεις πολιτικό στίχο, γιατί πιστεύεις ότι πρέπει να εκφραστεί μια κατάσταση ή να καταγραφεί ένα γεγονός.

Για παράδειγμα, στο βιβλίο μου περιγράφω την ιστορία του “Ohio” των Crosby, Still, Nash & Young. Το τραγούδι αναφέρεται στην εν ψυχρώ δολοφονία 4 φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Κεντ του Οχάιο το 1970 από την Εθνοφρουρά. Το σινγκλ που κυκλοφόρησε δύο μήνες αργότερα είχε εμπορική επιτυχία και μπήκε στο Τοπ 20 των ΗΠΑ. Το σημαντικότερο όμως είναι πως κάποια τραγούδια είναι εκεί για να μαθαίνουν στους νεότερους ιστορικά γεγονότα που οι εκάστοτε Κυβερνήσεις θα ήθελαν να ξεχαστούν.

4.Υπάρχει διαχρονικά και σε όλα τα είδη Τέχνης, άμεση σύνδεση με τα κοινωνικοπολιτικά συμφραζόμενα κάθε εποχής. Είναι, πιστεύεις, ακόμη πιο ξεσηκωτικό κι απ’ την ίδια τη μουσική να γνωρίζουμε τον τρόπο της σύνδεσης αυτής μέσω των ιστοριών;

Μιλώντας ρεαλιστικά θα λέγαμε πως η μουσική δεν σταμάτησε κανέναν πόλεμο, ούτε έριξε κάποια δικτατορία. Όμως, η μουσική ήταν και είναι ένα μεγάλο ψυχολογικό στήριγμα για χιλιάδες ανθρώπους που αντιστάθηκαν και αντιστέκονται στην αδικία. Από τους φυλακισμένους Χιλιανούς στη Χούντα του Πινοσέτ, μέχρι τους απεργούς ανθρακωρύχους στην Αγγλία της Θάτσερ, η μουσική πάντα έδινε κουράγιο και δύναμη σε όσους αγωνίζονται. Η σύνδεση αυτή νομίζω είναι σημαντική να καταγραφεί.

5.Από Bob Marley μέχρι Μίκη Θεοδωράκη και από U2 μέχρι UB40 και Madonna, κάθε μουσικό κομμάτι έχει κάτι να μας πει, να μας δώσει; Διαχωρισμοί και διακρίσεις ακόμη και στη Μουσική, ποια είναι η άποψή σου;

Κάθε ιστορία που βρίσκεται στο βιβλίο είναι ένα κομμάτι από ένα μεγάλο παζλ. Σε κάθε κείμενο ήθελα κάτι να πω, πέρα από τα μουσικά γεγονότα. Γι’ αυτό άλλωστε οι ιστορίες συνοδεύονται από τίτλους (Π.χ. “Η πιο επιτυχημένη προπαγάνδα στον Ψυχρό Πόλεμο”, “Ροκ ενάντια στον ρατσισμό”, “Το μάρκετινγκ του ανταρτοπόλεμου”). Πολλές ιστορίες μπήκαν στο βιβλίο, γιατί είχα σκεφτεί από την αρχή τον επίλογο που θα γράψω. Στις περισσότερες ιστορίες κάνω ένα προσωπικό σχόλιο και όπου απαιτείται παίρνω θέση. Δεν ήθελα να γράψω ένα άχρωμο βιβλίο σαν να διαβάζεις Wikipedia!

Αναφορικά με το δεύτερο ερώτημα, όσοι είμαστε πάνω από 40, ζήσαμε εποχές που τα πράγματα στη μουσική ήταν εντελώς διαχωρισμένα. Ήταν οι ροκάδες και οι καρεκλάδες. Ή θα ήσουν με τους μεν ή με τους δε. Εν έτη 2024, η κατάσταση έχει αλλάξει. Από το φαγητό έως τη μουσική τα πράγματα έχουν αναμιχθεί. Γεννήθηκαν νέες συνδυαστικές γεύσεις και νέες υβριδικές μουσικές.

Συμβαίνει πλέον στο πλαίσιο της εξέλιξης αυτό. Ακριβώς όπως στη Βιολογία! Βέβαια, δεν μου αρέσει και το πλήρες ξεχείλωμα, στο οποίο όλα καταντούν να γίνουν χυλός. Θεωρώ πως καλώς υπάρχουν ακόμα κάποιες διαχωριστικές γραμμές στη μουσική, έστω και αχνές.

6.Μία στροφή προς τη «μουσική πλευρά της ζωής» είναι μία επιλογή στις μέρες μας, ενάντια στον παραλογισμό της καθημερινότητας;

Η μουσική, όπως και κάθε μορφή τέχνης, μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο τον παραλογισμό αλλά και τις αντικειμενικές δυσκολίες της καθημερινότητας. Είναι μια ανάσα από την ρουτίνα, την πίεση και την κυνικότητα που κάθε μέρα ζούμε. Μου αρέσει να χαρακτηρίζω τις ιστορίες του βιβλίου μου σαν μικρά σοκολατάκια. Μπορείς να διαβάσεις 2-3 κάθε μέρα και να σου γλυκαίνουν το 24ωρο!

Ήταν η ανεξάντλητη επιστημονική ανάγκη του Τάσου Βαφειάδη να ανακαλύψει την ουσιαστική υπόσταση των τραγουδιών και των ερμηνευτών και να παραδώσει στο αναγνωστικό κοινό κάτι ανέκδοτο ως σήμερα…

Κι ήταν η πατρική ορμή του φίλου Τάσου, ξεκινώντας από τις μουσικές περιπλανήσεις και τις ιντριγκαδόρικες ιστορίες μέσα στο αμάξι με τη σύζυγο και τις δίδυμες κόρες του, στις διαδρομές και στα ταξίδια τους, να αφήσει κάτι γνήσια δουλεμένο με μεράκι και πολύ κόπο στα παιδιά του, σε όλα του τα παιδιά…

Τα δικά του και τους σημερινούς εφήβους που έχουν την τύχη να τον έχουν Δάσκαλο.

Τάσο, κι εμείς το είχαμε ανάγκη κι ας μην το ομολογούσαμε… Σ’ ευχαριστούμε… Viva la historia, viva la musica!!!

*Ο Τάσος Βαφειάδης σπούδασε Χημεία στο Α. Π. Θ. με τον διδακτορικό του προσανατολισμό στην Κβαντική Χημεία και αυτή τη στιγμή εργάζεται ως Καθηγητής στο Πειραματικό Λύκειο του ΠΑΜΑΚ. Έχει γράψει δύο βιβλία περί μουσικής, «Οι κρυμμένες ιστορίες πίσω από τα τραγούδια, 101+1 πραγματικές αφηγήσεις για ό, τι δε διακρίνεται με την ακρόαση», εκδ. Ζήτη, 2017 και «Ιστορίες από τη μουσική πλευρά της ζωής, 102+2 αφηγήσεις για τραγούδια, άλμπουμ, συναυλίες και μουσικά γεγονότα από το 1893 έως σήμερα», εκδ. ΖΉΤΗ, 2020.