Ερωτευμένα Άλογα από την ομάδα Εν Δυνάμει – Οι ηθοποιοί Θεανώ Κόντα και Χρήστος Σιούμης στο TheOpinion

Είναι δύσκολο κανείς να βρει να λόγια για να περιγράψει ακριβώς αυτό που βιώνει ως θεατής στη μοναδική παράσταση, σε σκηνοθεσία της Ελένης Ευθυμίου και καλλιτεχνική διεύθυνση της Ελένης Δημοπούλου, «Ερωτευμένα Άλογα».

Εικόνες: Αφροδίτη Μιχαηλίδου 

Θυμάμαι τον εαυτό μου, φεύγοντας από την βραδιά που το είδα την πρώτη φορά, για αρκετή ώρα να προχωρώ με σκυμμένο κεφάλι και αμίλητη. Θαρρώ πως βρισκόμουν σε κατάσταση συναισθηματικού σοκ. Σπάνια βλέπει κανείς τόσο συμπυκνωμένη τέχνη. Η δουλειά και το όραμα του καθενός ξεχωριστά από τους συντελεστές, η καλλιτεχνική αισθητική της απόδοσης ενός υπέροχου κειμένου, κομμάτια του οποίου είναι ένα απόσπασμα της Γιώτας Τεμπρίδου με τίτλο  «Σύμβαση», συνεντεύξεις και βιωματικά κείμενα των μελών, αποτελούν γροθιά που ισοπεδώνει  την άρνηση και τον ρατσισμό της κοινωνίας, η οποία αγνοεί ριζικά τον συσχετισμό του έρωτα και της αναπηρίας. 

Με τη μια σκηνή να είναι αλυσιδωτή αντίδραση της προηγούμενης,  παρακολουθούμε μια ωδή στη συμπερίληψη, την αποδοχή, την αγάπη, μια ρήξη με τον κοινωνικό συντηρητισμό. Με μια αλληλουχία συμπυκνωμένων νοημάτων, βιώνουμε πολύπλευρα την αφήγηση σε ένα θέμα που κανείς δεν ακουμπά εύκολα. Ηθοποιοί  με η χωρίς αναπηρία, με ταλέντο, με υπέροχες φωνές, με φωτιά στο βλέμμα και λυρικότητα στις κινήσεις συνοδεύουν και συνοδεύονται επί σκηνής και μας διδάσκουν πως την υπέρβαση πρέπει πρωτίστως να την κάνει η κοινωνία, η οικογένεια, το περιβάλλον, ο περίγυρος του καθενός. Γιατί όλοι θέλουν να αλλάξουν την κοινωνία αλλά κανείς δεν θέλει να αλλάξει τον εαυτό του.

«Δεν θέλω να ξύνω την πληγή δεν θέλω να μιλάμε για αυτά» ακούγεται κάποια στιγμή και μοιάζει ό,τι πιο καθημερινό βιώνουμε σε κάθε μικρή ή μεγάλη κοινωνία. 

Είχαμε λοιπόν την χαρά να συναντηθούμε και να συνομιλήσουμε με δύο από τους ηθοποιούς της παράστασης, δύο από τους πολλούς ταλαντούχους εργάτες της παράστασης, την Θεανώ Κόντα και τον Χρήστο Σιούμη. 

Η συνέντευξη έγινε σε μια συνάντηση που την επιδιώκαμε μήνες και το πιο υπέροχο από όλα είναι πως κατά τη διάρκειά της, με «διέκοπταν» κάνοντας ερωτήσεις ο ένας στον άλλον αλλά και σε μένα. Ερωτήσεις υπαρξιακές, ενδοσκοπικού χαρακτήρα και ήταν απόλαυση ένας πραγματικά ελεύθερος διάλογος με ουσία που εμένα μου έμαθε πολλά. 

Θεανώ ας ξεκινήσουμε μαζί. Τι είναι για σένα η Εν Δυνάμει;

Η ομάδα μας, οι Εν Δυνάμει, είναι για μένα θετική ενέργεια, που εισπράττω και προσπαθώ να την ανταποδώσω πίσω όπου μπορώ.

Κάνεις θέατρο από πάρα πολύ μικρή. Ποια πορεία, θεατρικά εννοώ, είχες μέχρι να μπεις στην ομάδα, είχες παίξει σε διάφορες παραστάσεις…

Πήγαινα στο Θέατρο «Οδός», μετά μεταφερθήκαμε στο Σοφούλη και μετά πήγα στο Σύλλογο Παραπληγικών. Από την ηλικία των  10 ετών παρακολουθώ εργαστήρια θεάτρου. 

Όλα αυτά τα ερωτήματα που θέτουν τα Ερωτευμένα Άλογα σε βοήθησαν να νιώσεις πιο δυνατή;

 Αν και είμαι δυνατή,  συναισθηματικά με επηρέασε και με ελευθέρωσε αυτή η παράσταση. Με βοήθησε να βιώσω διαφορετικά το συναίσθημα της λύπης ειδικά αλλά και του έρωτα. Γενικά δεν είναι τίποτα εύκολο. Είμαστε πολύ κλειστή σαν κοινωνία, σιγά σιγά ανοίγουμε. 

Είσαι χαρούμενη και πεισματάρα, αυτό το καταθέτω κι εγώ! Σε έχω φωτογραφίσει στο δρόμο, σε πορεία, να δίνεις το παρόν…Νιώθω πως οι άνθρωποι γύρω σου βοηθιούνται από σένα, ζητούν βοήθεια και συμβουλές…Ισχύει;

Είμαι πολύ πεισματάρα! Ναι έχουμε αυτή τη σχέση με τους κοντινούς μου ανθρώπους, χωρίς ωστόσο να μπαίνω μέσα στο πρόβλημα γιατί μετά κι εγώ το παίρνω μέσα μου. 

Η παράσταση συνδέει την ελευθερία της ύπαρξης με το δικαίωμα στον έρωτα και το σώμα μας. Κινείσαι με αμαξίδιο, η κοινωνία δυστυχώς περιορίζει ασφυκτικά την προσβασιμότητα στα πάντα. Πρόσφατα είδαμε και τον απίθανο οδηγό του λεωφορείου που υποδείκνυε στο παιδί που ήθελε να χρησιμοποιήσει μέσα μεταφοράς μόνος του, να του απευθύνεται ρατσιστικά. 

Είναι ακριβώς έτσι και ποτέ οι άνθρωποι δεν δίνουν αρκετή σημασία. Αυτό έρχεται να μας διδάξει η παράσταση. ‘Όλα όμως ξεκινούν κυρίως από τη δική μας θέληση. Αν θέλεις, όλα μπορείς να τα ανατρέψεις. Ειδικά οι άνθρωποι οι οποίοι σε κάποιο σημείο της ζωής τους, από κάποιο ατύχημα ενδεχομένως, είναι αναγκασμένοι να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους σε αμαξίδιο, δυσκολεύονται να δουν ότι μπορούν να ζουν και μέσα από αυτή τη συγκυρία. Είναι δύσκολο το ψυχολογικό βάρος. Πρέπει πρώτα να το αποδεχτεί κανείς. Συνεχίζεις να ζεις, αλλά με διαφορετικό τρόπο!

Η αποδοχή μιας πραγματικότητας είναι το βασικό βήμα;

Ναι, ακριβώς. Και να συμβιβαστείς μετά με αυτό που έχει συμβεί, ότι είναι μια νέα κατάσταση και να μετά να κάνεις το επόμενο βήμα, να πας παρακάτω.

Οι περισσότεροι άνθρωποι ούτε καν διανοούνται πως ένας ανάπηρος άνθρωπος μπορεί και δικαιούται να έχει σεξουαλική ζωή. 

Δεν είναι ότι δεν το ξέρουν ή  δεν το βλέπουν, όμως είναι ένα θέμα που μπαίνει «κάτω από το χαλί» από συντηρητισμό και άρνηση που σαν κοινωνία έχουμε. Για παράδειγμα στην Κομοτηνή, υπάρχει ένας σύλλογος, «Περπατώ» λέγεται, όπου υπάρχει βοήθεια για μια τέτοια εμπειρία. Και ξέρεις τι δεν μου αρέσει; Όταν μετά την παράσταση, ανοίγουμε σαν κοινωνία και μετά κλεινόμαστε σαν μύδι. Κλείνουμε, κλείνουμε και τέλος κλειδώνουμε. Λίγο λίγο πιστεύω πως αλλάζουμε αλλά πίστεψέ με, θέλει χρόνο. Χρόνο και χώρο. Πάντα όμως όλα ξεκινούν από την αποδοχή. 

Πώς νιώθεις που ήρθες σε επαφή και με άλλα είδη αναπηρίας; 

Αρχικά, το 2018 ήταν λίγο ζόρικα για μένα. Εννοώ χρειάστηκα λίγο χρόνο να συνηθίσω. Τώρα όμως πάω τριήμερα στο σπίτι του Πανοράματος και κάνουμε παρέα όλοι με όσο γίνεται περισσότερη συμβατότητα. Να πω σε αυτό το σημείο ότι υπάρχουν διάφορα είδη αναπηρίας. Η νοητική, η κινησιολογική, η μερικώς κινησιολογική, άτομα με «Down». Ειδικά τα άτομα αυτά, έχουν ανοιχτεί τόσο πολύ με τους υπόλοιπους, κάποιοι ανεβαίνουν πάνω στο αμαξίδιό μου για αγκαλιά. 

Η ομάδα δηλαδή λειτούργησε ευεργετικά και στην συναισθηματική διαχείριση που χρειάζονται τα μέλη. 

Ναι, όλοι με τον καιρό έχουν βοηθηθεί και ανοιχτεί πολύ!

Μακάρι ο τρόπος λειτουργίας της ομάδας να αποτελούσε δομικό στοιχείο της κοινωνίας μας. Ποιο στίχο, ποια λόγια αγαπάς πολύ από το κείμενο;

Δεν υπάρχει φράση που να μην ξεχωρίζω. Όπως αυτή του Μιχάλη «Για μένα ήταν μαμά, για μένα!!», στην σκηνή που κάνουν μαμά και γιος στο τηλέφωνο και μετά ο Μιχάλης χτυπιέται πάνω στο κρεββάτι. Αυτή είναι πολύ δυνατή όπως και η σκηνή όπου μιλούν οι γονείς με τα φλιτζανάκια και ρωτάει ο ένας τον άλλο: 

«Το…δικό σας παιδί…τα κάνει αυτά;»

«Το…δικό μας δυσκολεύεται!»

Είναι ίσως η αγαπημένη μου σκηνή γιατί περιγράφει την ψυχολογία του περιβάλλοντος των ανθρώπων με αναπηρία που δείχνει ότι πάλι από την αποδοχή ξεκινούν όλα. 

Τι ήταν αυτό που κατάφερες να ξεπεράσεις στην παράσταση που αρχικά δεν πίστευες ότι θα καταφέρεις; 

Να προχωρήσω με το αμαξίδιο πάνω στο χώμα. Στην αρχή δεν είχαμε άμμο. Μετά το προσθέσαμε. Έχει ίσως κάποιο συμβολισμό για τον καθένα. Για μένα ίσως είναι η γη που γυρνά, η ζωή που προχωρά παρά τα εμπόδια.

Τι ονειρεύεσαι για το μέλλον; 

Κοίτα, δεν το έχω σκεφτεί. Σκέφτομαι για την επόμενη μέρα μόνο, μπορεί να υπάρξει κάτι άλλο που αλλάζει τα πράγματα, είναι απρόβλεπτα όλα. Δεν κρατάω τίποτα ως δεδομένο. Κρατάω μόνο το ότι μπορώ να συμμετέχω σε ό,τι αφορά την κοινωνία ως ενεργός πολίτης.

Χρήστο, τι είναι αυτό που «παίρνεις» από τους Εν Δυνάμει;

Είναι η ανιδιοτελής αγάπη και η αμεσότητα μεταξύ των μελών της ομάδας «Εν Δυνάμει». Είναι κάτι που δεν το  έχω βρει στην έξω από την ομάδα ζωή…  

Γνωρίζω πως υπήρξε ένα κομβικό σημείο στην θεατρική σου πορεία πριν τους Εν Δυνάμει.  Τελικά έκανες την υπέρβαση όπως και ο καθένας μέσα στην ομάδα ενδεχομένως στην προσωπική του διαδρομή. Πώς ήταν ο πρώτος καιρός, η πρώτη τριβή, ένιωθες αμηχανία;

Ήταν πολύ αμήχανη στιγμή όταν πρωτοσυνάντησα την ομάδα. Ένιωθα περίεργα θα πω, αν και προσαρμόστηκα πολύ γρήγορα. Όταν μπήκα στην ομάδα ανακάλυψα πολύ γρήγορα τους κώδικες επικοινωνίας που υπήρχαν μεταξύ των μελών καθώς και το πως λειτουργεί η ομάδα σε συλλογικό  πλαίσιο. Τα υπόλοιπα μέλη ήταν πολλά χρόνια ήδη εκεί και με βοήθησαν να ενταχθώ ομαλά.

Ας μιλήσουμε για αυτό το οποίο μιλάτε στο έργο,  το οποίο δεν γνωρίζει το ευρύ κοινό αντίθετα,  ελάχιστοι θα λέγαμε, το σεξουαλικό βοηθό. Πώς λειτουργεί αυτό;

Ο πρώτος Έλληνας σεξουαλικός βοηθός είναι ο Δημήτρης Ζόρζος.  Έτσι μάθαμε και εμείς για αυτό το επάγγελμα που δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Όμως τώρα γίνονται προσπάθειες για να δημιουργηθεί. Ο Δημήτρης μας βοήθησε και μας άνοιξε τους ορίζοντες, μας διαφώτισε για τις πτυχές αυτού του επαγγέλματος. Θυμάμαι σε μια ομιλία του μας είχε πει ότι δεν είναι σωστή η έκφραση σεξουαλικός βοηθός αλλά σεξουαλικός συνοδοιπόρος, διότι είχε αναφέρει «ποιος είμαι εγώ που θα βοηθήσω τον άλλον να βιώσει τον έρωτα, είναι κάτι που γίνεται από κοινού, κάτι που συμβαίνει μαζί με τον άλλον». Τώρα όσων αφορά την λειτουργία του, υπάρχει ένα πρωτόκολλο στην Ισπανία με κάποια στάδια μέχρι να δείτε αυτό που βλέπετε στην παράσταση μας αλλά και μετά.  Τα στάδια είναι τέσσερα. Το πρώτο είναι το άτομο να περάσει από ψυχολόγο για να διαπιστωθεί εάν έχει συναίσθηση του τι πρόκειται να γίνει. Το δεύτερο είναι να βρεθεί με τον σεξουαλικό βοηθό και να αποφασίσουν από κοινού τι θα γίνει μεταξύ τους.  Το τρίτο στάδιο είναι αυτό που βλέπετε και στην παράσταση μας και το τέταρτο και τελευταίο στάδιο είναι μια ανατροφοδότηση για ό,τι συμβεί. 

Σε βοήθησαν τα « Ερωτευμένα Άλογα» να νιώσεις πιο ελεύθερος άνθρωπος;

Με βοήθησαν στο να αποδεχτώ κομμάτια δικά μου σε σχέση με τον έρωτα, να καταλάβω λίγο πιο πολύ τι είναι αυτό που ονομάζουμε έρωτα και να συνειδητοποιήσω πόσο σημαντικό κομμάτι είναι στην ζωή μου. Επέδρασαν διώχνοντας μια συγκεκριμένη αντίληψη ελευθερίας, ώστε να βιώσω την δική μου προσωπική ελευθερία. 

Αλήθεια, νιώθεις  τελικά  πως στο τέλος ο κόσμος κλαίει με λυγμούς;

Προσωπικά νιώθω μια ατμόσφαιρα ηλεκτρισμένη κάτι που δονείται και αιωρείται, που υπάρχει στον κενό αέρα δεν το βλέπεις αλλά το νιώθεις . Και εμείς πολλές φορές συγκινούμαστε με αυτό που συμβαίνει..

Πες μας αν θέλεις για το σπίτι στο Πανόραμα όπου φιλοξενούνται τα παιδιά των Εν Δυνάμει. 

Η ομάδα Εν δυνάμει δημιούργησε και λειτουργεί, από το Νοέμβριο του 2022, μία ανεξάρτητη, αυτοδιαχειριζόμενη στέγη αυτόνομης διαβίωσης ατόμων με και χωρίς αναπηρία. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της κ. Δημοπούλου και είναι μια συγκατοίκηση, όπου ζούνε τα μέλη κάποια τριήμερα του μήνα, Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή,  με στόχο να μάθουν την συνύπαρξη, την ανταλλαγή και το πώς να μένουν με τους φίλους τους κάνοντας καθημερινά πράγματα. Νομίζω είναι το πιο σημαντικό πράγμα που κάνει αυτήν την στιγμή το «Εν δυνάμει» και μακάρι να υπάρξουν και νέα πρόσωπα να το αγκαλιάσουν.

Στο βιωματικό αυτό εγχείρημα η ομάδα Εν Δυνάμει παίρνει τη μορφή της οικογένειας, που έχει μέλη με και χωρίς αναπηρία, όπου το ένα φροντίζει το άλλο, και πολλαπλασιάζει αυτόν τον πυρήνα. Η προσπάθεια αυτή είναι σημαντική τόσο για τα νεαρά μέλη της ομάδας όσο και για τους γονείς και κηδεμόνες. Το σπίτι αυτό θέλουμε να γίνει ένας νέος τόπος ζωής του ατόμου και του συνόλου, ένα εναλλακτικό σχολείο μιας «αλλιώτικης ζωής», ένας νέος τρόπος ζωής και διαβίωσης.

Η γνωριμία με τη Θεανώ; Ξέρω πως κατάγεστε από το ίδιο χωριό.

Ναι, την Θεανώ την θυμάμαι σαν παρουσία από το χωριό, τον Κολινδρό Πιερίας, στις μεγάλες γιορτές. Εργαζόμουν σε ένα μαγαζί ενός αδελφικού φίλου ως σερβιτόρος. Εκεί είχε γίνει η πρώτη γνωριμία και την ξανασυνάντησα μετά από χρόνια όταν πρωτοξεκίνησαμε να φτιάχνουμε τα «Ερωτευμένα Άλογα».

Γιατί κάνεις θέατρο;

Κάνω θέατρο για το παρόν και το μέλλον, για το «μαζί», για αυτό που λέει ο Κάρολος Κουν  «Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Μόνος του ο καθένας είναι ανήμπορος… Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε».  Όταν ξεκίνησα το θέατρο έλεγα στους φίλους μου ότι θέλω να παίζω σε παραστάσεις που να έρχεται ο κόσμος και να φεύγουν λίγο διαφορετικοί, σαν να τους σκουντάει κάτι μέσα τους, αυτοί με κοροϊδεύανε. Τώρα μου λένε «ζεις το όνειρο σου!». Πιστεύω πολύ πως το θέατρο μπορεί να ανοίξει έναν διάλογο στην κοινωνία για την κοινωνία!

Ποια τα επόμενα σχέδια των Εν Δυνάμει;

Ήδη έχουμε ξεκινήσει να δουλεύουμε για την νέα παραγωγή που είναι η Αντιγόνη σε σκηνοθεσία της Σοφίας Αντωνίου , αν όλα πάνε καλά θα ανέβει κοντά στα μέσα του Νοέμβρη. Επίσης από την νέα χρονιά θα ξεκινήσουμε ξανά πρόβες για να ολοκληρώσουμε τους Υπνοβάτες σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου.

Κάτι τελευταίο και στους δύο. Η ομάδα κάνει πρόβες στον χώρο της ΒΙΟΜΕ. Θα θέλατε να πείτε κάτι, στον κόσμο εκεί που ακόμη καθημερινά δίνει αγώνα να κρατήσει ζωντανό το εργοστάσιο;

Είμαστε δίπλα τους ό,τι και γίνει, στον δρόμο, στην πορεία, στο εργοστάσιο. Φιλοξενούμαστε ενάμισι χρόνο εκεί για πρόβες, τους ευχαριστούμε πολύ για αυτό και προσπαθήσαμε από τη μεριά μας να δώσουμε κουράγιο στους εργαζόμενους να το παλέψουν.  Έχοντας μιλήσει με ανθρώπους εκεί που μας αγκάλιασαν αμέσως, είδαμε πόσο δίκαια είναι τα αιτήματα να πάρουν τα λεφτά που τους χρωστάνε. Πρέπει να είμαστε δίπλα τους. Είναι απαραίτητο. Εκείνοι μας στήριξαν πολύ. Χρειάζονται και τη δική μας στήριξη. 

Αυτό που συμβαίνει μπροστά στη σκηνή είναι υπέροχο και μαγικό, μα αυτό που συμβαίνει πίσω από τη σκηνή στα παρασκήνια είναι τόσο ανθρώπινο, τόσο ζεστό και τόσο ουσιαστικό και αποτελεί βασική προϋπόθεση το αποτέλεσμα που βλέπει ο θεατής. Η παράσταση είναι μόνο ένα κομμάτι της δομής και λειτουργίας της ομάδας Εν Δυνάμει.  Πρόκειται για μια πολύ σημαντική παραγωγή, που εκπαιδεύει τους γονείς και παρέχει παιδεία στο ευρύ κοινό.

Έχουμε την ευκαιρία να την παρακολουθήσουμε για λίγες ακόμη παραστάσεις σήμερα Τετάρτη 4/10 μέχρι Σάββατο 7/10.