Τα πρώην στρατόπεδα της Θεσσαλονίκης – Ο κύβος ερρίφθη για το Ζιάκα παρά τις αντιδράσεις
Για πέντε από αυτά, οι σχετικές αποφάσεις περί αξιοποίησής τους έχουν ληφθεί
Ευτυχία Βατάλη
«Μήλον της έριδος» μεταξύ δήμων και Ταμείου Εθνικής Άμυνας γίνονται πρώην στρατόπεδα της Θεσσαλονίκης. Μετά τον δήμο Παύλου Μελά που «παλεύει» για το πρώην στρατόπεδο Καρατάσιου και την έκταση που θα μείνει ελεύθερη μετά την ανέγερση του νέου Ογκολογικού, στη λίστα προστίθεται πλέον και το πρώην στρατόπεδο Ζιάκα στον δήμο Κορδελιού – Ευόσμου.
Αυτός ο… πόλεμος χαρακωμάτων μεταξύ των τοπικών κοινωνιών στη Θεσσαλονίκη και του ελληνικού δημοσίου έχει παρελθόν και όπως φαίνεται, έχει και μέλλον, με φόντο βέβαια την ανάγκη – ή καλύτερα την απαίτηση – για καλύτερη δυνατή αξιοποίηση αυτών των εναπομείναντων μεγάλων δημόσιων χώρων εντός του πυκνοδομημένου αστικού ιστού.
Ιδιαίτερα πάντως για το πρώην στρατόπεδο Ζιάκα, η απόφαση φαίνεται πως έχει ληφθεί στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, αφού και ο ίδιος ο πρωθυπουργός μίλησε για ανέγερση κατοικιών στα 121 στρέμματα του πρώην στρατοπέδου, που προορίζονται για αξιωματικούς αλλά και για κοινωνική κατοικία, δηλαδή για πολίτες που έχουν ανάγκη στήριξης και στέγης.
Όλα αυτά τα χρόνια, το μεγαλύτερο πρόβλημα στην… Οδύσσεια των πρώην στρατοπέδων οφειλόταν κυρίως στο ιδιοκτησιακό τους καθεστώς (κάποια ανήκουν στο υπουργείο Οικονομικών, κάποια στο Εθνικής Άμυνας, ενώ στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, στην Καλαμαριά, βρίσκουμε και… ιδιώτες). Παράλληλα, το γνωστό «τέρας» της ελληνικής γραφειοκρατίας, με τις δαιδαλώδεις, χρονοβόρες διαδικασίες βάζει το… χέρι του και στο κεφάλαιο της αξιοποίησης των μεγάλων αυτών εκτάσεων.
Η εικόνα στα πρώην στρατόπεδα σήμερα
Παύλου Μελά Από το σύνολο των στρατοπέδων της Θεσσαλονίκης, αυτό που φαίνεται να έχει πλήρως διασωθεί είναι το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, στο οποίο βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη εργασίες για την ανάπλασή του. Αν και η παράδοση του μεγάλου μητροπολιτικού πάρκου καθυστερεί και μετατέθηκε για το φθινόπωρο του 2026, εντούτοις όλα έχουν πάρει τον δρόμο τους, ενώ απομένει να αποφασιστεί το ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα του Φορέα Διαχείρισης του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά, λόγω και του υψηλού κόστους συντήρησης μιας τόσο μεγάλης έκτασης πρασίνου, κόστος που είναι μάλλον αδύνατο να καλυφθεί από τις οικονομικές δυνατότητες ενός δήμου.
Καρατάσιου Θετικά ήταν μέχρι πρότινος τα νέα και για το πρώην στρατόπεδο Καρατάσιου. Από τη συνολική έκταση των 689 στρεμμάτων, έχει ήδη δοθεί το πράσινο φως και ανακοινώθηκε και επισήμως η ανέγερση του νέου Ογκολογικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και των συνοδών χρήσεών του. Ζήτημα φαίνεται όμως πως δημιουργείται για την υπόλοιπη έκταση των περίπου 660 στρεμμάτων που αν και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πάρκο υπερτοπικής σημασίας, με χρήσεις όπως Λαχανόκηποι, αθλητισμός, πολιτιστική διαδρομή, εντούτοις το Ταμείο Εθνικής Άμυνας με επιστολή του ζητά τη χρήση της μισής έκτασης για την ανέγερση κατοικιών αξιωματικών, αίτημα που ήδη απορρίφθηκε από την τοπική κοινωνία.
Μεγάλου Αλεξάνδρου Το πρώην στρατόπεδο “Μεγάλου Αλεξάνδρου” έχει παραχωρηθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του (161 στρέμματα) στον τότε δήμο Αμπελοκήπων, νυν δήμο Αμπελοκήπων – Μενεμένης. Περίπου 50 στρέμματα παραμένουν στον στρατό.
Ο δήμος κατασκεύασε με δικές του δαπάνες πολυάριθμες αθλητικές εγκαταστάσεις (δημοτικό στάδιο, γήπεδα ποδοσφαίρου, ανοικτό και κλειστό προπονητήριο στίβου). Στον ίδιο χώρο διατίθεται πάρκινγκ υπαίθριο, ενώ διοργανώνονται διάφορα φεστιβάλ και εκδηλώσεις. Στα σχέδια του δήμου, που ήδη έχουν προχωρήσει, είναι η κατασκευή του μεγαλύτερου βιοκλιματικού /ενεργειακά αυτόνομου κολυμβητικού συγκροτήματος στη Βόρεια Ελλάδα, το οποίο προχωρά, όπως είπε και ο πρωθυπουργός.
Παπακυριαζή Το στρατόπεδο Παπακυριαζή στην απέναντι πλευρά της λεωφόρου Δενδροποτάμου, που βρίσκεται στην έκταση του δήμου Κορδελιού – Ευόσμου, παραμένει ενεργό στρατόπεδο. Ωστόσο παραχωρήθηκαν κάποια τμήματα της συνολικής έκτασης και έγιναν γήπεδα ποδοσφαίρου από τον δήμο, ο οποίος μάλιστα διεκδικεί και τμήμα της έκτασης για διάνοιξη της οδού Ιπποδρομίου, ενός πολύ σημαντικού δρόμου στην περιοχή, που θα ενώσει δυο μεγάλες περιοχές του Ευόσμου, «ανακουφίζοντας» την Καραολή – Δημητρίου.
Ζιάκα Έρημο, εγκαταλειμμένο και πρακτικά σκουπιδότοπος παραμένει το πρώην στρατόπεδο Ζιάκα με έκταση 121 στρέμματα, που βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων του δήμου Κορδελιού – Ευόσμου. Γειτνιάζει με τον οικισμό Δενδροποτάμου της Δημοτικής κοινότητας Μενεμένης, με αποτέλεσμα οι δύο Δήμοι να ζητούν από όλες τις κυβερνήσεις διαχρονικά την απόδοσή του από το υπουργείο Οικονομικών στο οποίο ανήκει. Ωστόσο, όπως ανακοινώθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδια στον χώρο, αλλά και από τον πρωθυπουργό στις ανακοινώσεις του, στο πρώην στρατόπεδο θα ανεγερθούν κατοικίες.
Γκόνου Ενα μεγάλο σχέδιο για χρήσεις εμπορευματικού κέντρου, μεταποίησης και ζώνης ελευθέρου εμπορίου είναι αυτό που σχεδιάζουν οι αρμόδιοι για το πρώην στρατόπεδο Γκόνου στον δήμο Δέλτα. Ο χώρος των 672 στρεμμάτων είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Οικονομικών και αναφέρθηκε και αυτό στις πρόσφατες κυβερνητικές ανακοινώσεις.
Κακιούση Το στρατόπεδο Κακιούση βρίσκεται μεταξύ των εκβολών του Δενδροποτάμου και των παλιών βυρσοδεψείων και εξακολουθεί να εξυπηρετεί λειτουργίες αποθήκευσης και ανεφοδιασμού καυσίμων του στρατού, ως εκ τούτου δεν υπάρχει πρόθεση να αποδοθεί άμεσα για να αποτελέσει την αναζητούμενη διέξοδο της δυτικής Θεσσαλονίκης προς τη θάλασσα.
Κόδρα Σε ό,τι αφορά στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα στην Καλαμαριά, το οποίο θεωρείται στρατόπεδο – «φιλέτο», η κατάσταση δεν εμπνέει αισιοδοξία. Θα πρέπει μάλιστα να σημειωθεί (γιατί σε αυτή την περίπτωση η σύγκριση έχει τη σημασία της) ότι η μεγάλη έκταση αυτού του στρατοπέδου παραχωρήθηκε στον δήμο Καλαμαριάς το 2018, την ίδια δηλαδή χρονιά που έγινε και η παραχώρηση στον δήμο Παύλου Μελά και του ομώνυμου πρώην στρατοπέδου, το οποίο αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
Τμήμα του πρώην στρατοπέδου, περίπου 200 στρέμματα, παραχωρήθηκαν, λοιπον, το 2018, στον δήμο, χωρίς όμως η έκταση μέχρι στιγμής να έχει αξιοποιηθεί ιδιαίτερα. Άλλωστε, εντός της έκτασης έχουν εντοπιστεί και ιδιωτικές περιουσίες (!) ενώ τμήμα του ανήκει στο ΝΑΤΟ, ενώ κάποιο άλλο στο υπουργείο Πολιτισμού ως αρχαιολογικός χώρος.