NORTH STORIES, ΘΕΜΑ THEOPINION
Σκίζουμε στη διάγνωση, παλεύουμε για τη… θεραπεία
Αρρώστιες που νομίζαμε ότι είχαμε νικήσει, όπως η ιλαρά ή η μηνιγγίτιδα, ξαναχτυπούν.
theopinion
Ζούμε στην εποχή της μετάβασης από το «Δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για τον ασθενή» στο «υπάρχει… πανάκριβο φάρμακο αλλά δεν συνταγογραφείται ακόμη»
Αλγόριθμοι, φτιαγμένοι από… “μυαλά σε μέρη” όπως το Broad Institute του MIT ή το Wellcome Sanger Institute, κοιτάζουν ακτινογραφίες, αξονικές, μαγνητικές και βλέπουν πράγματα που ούτε το πιο εκπαιδευμένο ανθρώπινο μάτι δεν πιάνει. Ισχυρίζονται ότι αυτά τα εργαλεία μειώνουν το χρόνο διάγνωσης για σοβαρές αρρώστιες, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, κατά 30% και έτσι θα έχουν περισσότερο χρόνο για τη θεραπεία!
Και δεν σταματάει εκεί. Στη Σουηδία, στο Ινστιτούτο Karolinska, φτιάχνουν μοντέλα που προβλέπουν πώς εξαπλώνονται αρρώστιες σαν την ελονοσία ή τη χολέρα. Με δεδομένα από δορυφόρους και επιδημιολογικές αναφορές, χτίζουν «ασπίδες» σε περιοχές που κινδυνεύουν. Στην Αφρική, τέτοια προγράμματα έχουν ήδη ρίξει τα κρούσματα ελονοσίας κατά 15%. Σε άλλες ηπείρους, όπως η Ευρώπη, αποτρέπει τους νέους γιατρούς να πάρουν την ειδικότητα του… ακτινολόγου!
Περιττά κιλά, απαραίτητα…φάρμακα
Στον κόσμο των φαρμάκων, τα πράγματα πάνε ακόμα… καλύτερα. Τα φάρμακα GLP-1, αυτά που βοηθούν στην απώλεια βάρους, τώρα δείχνουν ότι μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα. Μελέτες υποστηρίζουν ότι μειώνουν τον κίνδυνο για προβλήματα στα νεφρά κατά 20%, ενώ βοηθούν και όσους παλεύουν με υπνική άπνοια να ζουν καλύτερα. Και το πιο συναρπαστικό; Οι επιστήμονες στις ΗΠΑ, στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας, δοκιμάζουν αυτά τα φάρμακα για να δουν αν μπορούν να βοηθήσουν με το Πάρκινσον ή το Αλτσχάιμερ. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι μειώνουν τη φλεγμονή στον εγκέφαλο κατά 10%. Στον αγώνα κατά του HIV, μια ένεση που γίνεται δυο φορές τον χρόνο φαίνεται να δουλεύει καλύτερα από το καθημερινό χάπι, κρατώντας το ιικό φορτίο τόσο χαμηλά που δεν ανιχνεύεται στο 90% των ανθρώπων που τη δοκίμασαν. Και αν αυτό είναι εντυπωσιακό, η γονιδιακή θεραπεία έρχεται να ταράξει τα νερά. Για σπάνιες αρρώστιες όπως η αιμορροφιλία, μια μόνο θεραπεία μπορεί να βελτιώσει την πήξη του αίματος κατά 70%. Η ανοσοθεραπεία, από την άλλη, με νέες τεχνικές όπως τα CAR-T κύτταρα, ανεβάζει την ύφεση σε κάποιους καρκίνους του αίματος στο 80%. Είναι σαν να βλέπεις την επιστήμη να σκίζει!
Ανταλλαγή πληροφοριών
Τα εμβόλια κάνουν τη διαφορά. Στην Αφρική, ο εμβολιασμός για τον ιό HPV, που προστατεύει από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, πήγε από 21% το 2020 σε 40% το 2023. Μιλάμε για 1,5 εκατομμύριο κορίτσια που εμβολιάστηκαν μόνο το 2024, σώζοντας αμέτρητες ζωές. Και φέτος, τον Μάιο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πέτυχε κάτι ιστορικό. Μια παγκόσμια συμφωνία για να είμαστε έτοιμοι για μελλοντικές πανδημίες, με ένα δίκτυο που συνδέει… 194 χώρες για να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να δρουν γρήγορα.
Δύο βήματα μπροστά, ένα πίσω;
Ωστόσο παρά την πρόοδο, ο κόσμος μας έχει ακόμα σοβαρές και παλιές πληγές. Αρρώστιες που νομίζαμε ότι είχαμε νικήσει, όπως η ιλαρά ή η μηνιγγίτιδα, ξαναχτυπούν. Το 2023, 14,5 εκατομμύρια παιδιά έχασαν βασικά εμβόλια, και τα κρούσματα ιλαράς ανέβηκαν κατά 20%. Στην Αφρική, η μηνιγγίτιδα έφερε 5.500 κρούσματα και 300 θανάτους μόνο τους πρώτους μήνες του 2025. Από την Αιθιοπία μέχρι τη Σομαλία, 305 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς σωστή υγειονομική φροντίδα, πνιγμένοι σε πολέμους, ξηρασίες, πλημμύρες. Στην Αιθιοπία, 21,4 εκατομμύρια άνθρωποι παλεύουν με χολέρα και ελονοσία. Στη Σομαλία, οι γυναίκες πεθαίνουν στον τοκετό σε τρομακτικούς ρυθμούς. Και σαν να μην έφταναν αυτά, νοσοκομεία δέχονται επιθέσεις – 141 μόνο στο Σουδάν το 2024. Ζούμε στην εποχή της μετάβασης από το «δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για τον ασθενή» στο «υπάρχει πανάκριβο φάρμακο που με μια ένεση θεραπεύεται»