ΟΠΕΚΕΠΕ: Ο μηχανισμός των εικονικών καλλιεργειών και των ψευδών δηλώσεων, οι εγκέφαλοι, τα ποσά και το modus operandi

Μία εκτεταμένη και πολυεπίπεδη υπόθεση οικονομικής απάτης, που φέρεται να ζημίωσε τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού Δημοσίου με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, αποκαλύπτεται μέσα από τη δικογραφία που σχηματίστηκε εις βάρος 41 προσώπων για συγκρότηση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, η υπόθεση αφορά ένα οργανωμένο δίκτυο που δραστηριοποιούνταν από το 2018 έως το 2025 στον χώρο των αγροτικών επιδοτήσεων, εκμεταλλευόμενο τα συστήματα ελέγχου και επιχορήγησης του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Η δικογραφία περιγράφει ένα σχήμα με σαφή ιεραρχία, καταμερισμό ρόλων, τεχνογνωσία στις ηλεκτρονικές διαδικασίες και συνεχή δράση, το οποίο λειτουργούσε με σκοπό τη συστηματική είσπραξη κοινοτικών επιδοτήσεων και αποζημιώσεων για καλλιέργειες και βοσκοτόπια που δεν υπήρχαν.

Η δομή και οι ρόλοι

Όπως προκύπτει από τη δικογραφία, επικεφαλής της οργάνωσης εμφανίζεται 38χρονος από τα Γιαννιτσά, πρώην υπάλληλος σε πιστοποιημένο Κέντρο Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ). Ο ίδιος, αξιοποιώντας τη γνώση των ηλεκτρονικών συστημάτων του ΟΠΕΚΕΠΕ, σχεδίαζε και συντόνιζε τη δράση του δικτύου, δίνοντας οδηγίες στα υπόλοιπα μέλη για τον τρόπο υποβολής ψευδών αιτήσεων, την καταχώριση εικονικών εκτάσεων και τη διακίνηση των χρημάτων. Η δικογραφία αναφέρει ότι χρησιμοποιούσε προσωπικούς κωδικούς Taxisnet και διευθύνσεις IP που αντιστοιχούν στην οικία και στην επιχείρηση της συζύγου του, γεγονός που αποδεικνύει τον κεντρικό ρόλο του στη διαχείριση των παράνομων αιτήσεων.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, στο δεύτερο επίπεδο βρίσκονταν τρία πρόσωπα, μεταξύ των οποίων ο πατέρας του αρχηγού και ένας 36χρονος υπάλληλος ΚΥΔ από την Κρήτη, που λειτουργούσαν ως υπαρχηγοί. Οι δύο πρώτοι είχαν αναλάβει τη διαχείριση των τραπεζικών λογαριασμών και των χρηματικών ροών, πραγματοποιώντας καταθέσεις, αναλήψεις και εμβάσματα που σχετίζονται με τη νομιμοποίηση εσόδων. Ο υπάλληλος του ΚΥΔ αξιοποιούσε την πρόσβασή του στα πληροφοριακά συστήματα του ΟΠΕΚΕΠΕ, προχωρώντας σε υποβολές Ενιαίων Αιτήσεων Ενίσχυσης (ΕΑΕ) για λογαριασμό μελών της οργάνωσης και καταχωρίσεις εικονικών συμφωνητικών μίσθωσης αγροτεμαχίων.

Οι υπαρχηγοί, σύμφωνα με τη δικογραφία, διαχειρίζονταν τα οικονομικά του κυκλώματος, συγκέντρωναν τα ποσά από τις παράνομες επιδοτήσεις και τα διένειμαν στα υπόλοιπα μέλη. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα ποσά αυτά κατατίθεντο σε λογαριασμούς της οικογένειας του αρχηγού, ενώ οι κινήσεις πραγματοποιούνταν με μετρητά ή μέσω ΑΤΜ ώστε να αποφευχθεί ο εντοπισμός.

Στην τρίτη βαθμίδα της οργάνωσης βρίσκονταν βασικά μέλη από τη Θεσσαλονίκη, την Πέλλα, τα Ιωάννινα και άλλες περιοχές, τα οποία είχαν διπλό ρόλο αφενός εμφανίζονταν ως ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων που εκμίσθωναν σε άλλα μέλη, αφετέρου υπέβαλλαν και οι ίδιοι αιτήσεις ενίσχυσης ως «μισθωτές» των ίδιων εκτάσεων. Με τον τρόπο αυτό διαμορφωνόταν ένα δίκτυο ψευδών σχέσεων ιδιοκτησίας και χρήσης, που προσέδιδε νομιμοφάνεια στις δηλώσεις και δυσχέραινε τον εντοπισμό των παρατυπιών.

Τέλος, η βάση της πυραμίδας, σύμφωνα με πληροφορίες, αποτελούνταν από δεκάδες ενεργά μέλη σε όλη τη χώρα, τα οποία υπέβαλλαν αιτήσεις με ψευδή στοιχεία, εισπράττοντας τα ποσά για λογαριασμό της οργάνωσης. Οι συμμετέχοντες λάμβαναν μικρό χρηματικό αντάλλαγμα, συνήθως μετρητά, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των ποσών κατευθυνόταν στα ηγετικά στελέχη.

To modus operandi

Η δικογραφία περιγράφει αναλυτικά το modus operandi της οργάνωσης. Το πρώτο στάδιο αφορούσε τον εντοπισμό επιλέξιμων αλλά μη δηλωμένων αγροτεμαχίων ή βοσκοτόπων από προηγούμενα έτη. Οι εκτάσεις αυτές εντοπίζονταν μέσω χαρτογραφικών εργαλείων και εσωτερικής πληροφόρησης από υπαλλήλους ΚΥΔ.

Ακολούθως, σύμφωνα με πηγές, καταχωρίζονταν ψευδώς στα έντυπα Ε9 μελών του κυκλώματος, τα οποία εμφανίζονταν ως ιδιοκτήτες των εκτάσεων. Οι ίδιες εκτάσεις δηλώνονταν στη συνέχεια ως μισθωμένες από άλλα μέλη της οργάνωσης, ώστε να δημιουργείται νομιμοφανής σχέση μεταξύ ιδιοκτήτη και καλλιεργητή. Με βάση αυτά τα εικονικά δεδομένα, υποβάλλονταν οι Ενιαίες Αιτήσεις Ενίσχυσης στον ΟΠΕΚΕΠΕ.

Οι δηλώσεις συνοδεύονταν από πλασματικά στοιχεία για ζωικό κεφάλαιο, ώστε να αυξηθεί η επιλεξιμότητα. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι εκτάσεις βρίσκονταν σε απομακρυσμένες περιοχές, χωρίς καμία σχέση με τον τόπο κατοικίας των φερόμενων ως ιδιοκτητών. Η δικογραφία επισημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις τα ακίνητα αυτά διαγράφονταν γρήγορα από το Ε9 μετά τη λήψη της επιδότησης, με αιτιολογίες όπως «λάθος καταχώριση» ή «επικαιροποίηση στοιχείων», ώστε να εξαφανίζονται τα ίχνη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, τα περισσότερα ηλεκτρονικά ίχνη (διευθύνσεις IP) που σχετίζονται με την υποβολή των αιτήσεων προέρχονταν από συγκεκριμένες κατοικίες στη Θεσσαλονίκη και τα Γιαννιτσά, οι οποίες ταυτοποιήθηκαν ως τόποι λειτουργίας του κυκλώματος. Εκεί γίνονταν οι ηλεκτρονικές υποβολές, οι επεξεργασίες στοιχείων και οι διασταυρώσεις εγγράφων.

Οικονομική διαχείριση και ξέπλυμα

Η δικογραφία κάνει λόγο για εκτεταμένο σύστημα νομιμοποίησης εσόδων, με χρήση τραπεζικών λογαριασμών συγγενών, εικονικών τιμολογίων και στοιχηματικών εταιρειών. Ο φερόμενος ως αρχηγός, όπως προέκυψε από την οικονομική ανάλυση, είχε πραγματοποιήσει 203 καταθέσεις ύψους 229.930 ευρώ, ενώ μόνο από στοιχηματικές δραστηριότητες καταγράφονται κινήσεις που αγγίζουν τα 4 εκατομμύρια ευρώ σε πονταρίσματα και ισόποσα κέρδη.

Επιπλέον, βρέθηκαν 400 εικονικά τιμολόγια, αξίας σχεδόν 2 εκατομμυρίων ευρώ, που εκδόθηκαν από τον ίδιο, προκειμένου να δικαιολογηθούν εισροές χρημάτων από τις παράνομες επιδοτήσεις. Οι μεταφορές γίνονταν συχνά με ΑΤΜ, για να αποφεύγεται η ιχνηλασιμότητα, ενώ μεγάλα ποσά φέρονται να επενδύονταν σε τυχερά παιχνίδια, προκειμένου να εμφανιστούν ως «νόμιμα κέρδη».

Στο ίδιο πλαίσιο, η αστυνομική έρευνα αποκάλυψε ότι ο 38χρονος είχε λάβει 128.000 ευρώ ως αποζημίωση για φυσικές καταστροφές από τον «Daniel», δηλώνοντας ότι καταστράφηκαν 2.930 στρέμματα αγροτεμαχίων στην περιοχή του Στεφανοβικείου, κοντά στη λίμνη Κάρλα. Παρόμοια περίπτωση εντοπίστηκε με κάτοικο Ρεθύμνου, η οποία εισέπραξε 53.000 ευρώ αποζημίωση για υποτιθέμενες ζημιές σε καλλιέργειες στη Λάρισα, επίσης μέσω διαμεσολάβησης του κυκλώματος.

Η γεωγραφική διασπορά και η στρατολόγηση

Η οργάνωση είχε παρουσία σε ολόκληρη σχεδόν την επικράτεια Θεσσαλονίκη, Γιαννιτσά, Ιωάννινα, Πέλλα, Κρήτη, Πειραιάς, Αθήνα. Σύμφωνα με τη δικογραφία, η στρατολόγηση νέων μελών συνεχιζόταν μέχρι και το 2025, με πρόσωπα που αρχικά συμμετείχαν «δοκιμαστικά» υποβάλλοντας περιορισμένες ψευδείς αιτήσεις, προκειμένου να ελεγχθεί η αξιοπιστία τους. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλιζόταν η ανανέωση του δικτύου και η συνέχιση της δραστηριότητας παρά τους ελέγχους.

Η οργάνωση, όπως σημειώνεται, λειτουργούσε με πειθαρχία και συγκεντρωτική καθοδήγηση. Τα μέλη υποτάσσονταν στη βούληση της ομάδας, ενεργούσαν κατ’ εντολή των ανώτερων και τηρούσαν αυστηρούς κανόνες μυστικότητας. Οι επικοινωνίες γίνονταν κυρίως προφορικά, ενώ αποφεύγονταν οι γραπτές ή ηλεκτρονικές ανταλλαγές δεδομένων που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τη δράση.

Οι κατηγορίες

Σε βάρος των 41 ασκήθηκαν βαριές ποινικές διώξεις σε βαθμό κακουργήματος κατά περίπτωση για συγκρότηση και ένταξη σε εγκληματική οργάνωση, διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, υποστήριξη εγκληματικής οργάνωσης κατ εξακολούθηση, απάτη σχετική με επιχορηγήσεις το ποσό των οποίων υπερβαίνει συνολικά τις 120.000 ευρώ, υφαρπαγή ψευδούς βεβαίωσης κατ’ εξακολούθηση και μη, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες που υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 120.000 ευρω.

Το συνολικό ύψος των παράνομων επιδοτήσεων που διακινήθηκαν μέσω του μηχανισμού ανέρχεται, σύμφωνα με τη δικογραφία, σε 1,98 εκατομμύρια ευρώ από τα 41 μέλη και σε 19,6 εκατομμύρια ευρώ αν συνυπολογιστούν οι 324 επιπλέον δικαιούχοι που φέρονται να ωφελήθηκαν μέσω των ίδιων πρακτικών.

Η δικογραφία περιγράφει έναν καλοστημένο μηχανισμό, που λειτουργούσε ως «παράλληλος ΟΠΕΚΕΠΕ», με δική του ιεραρχία, οικονομική υπηρεσία, σύστημα διαχείρισης και εσωτερικό έλεγχο. Οι ενέργειες του κυκλώματος δεν περιορίζονταν σε επιδοτήσεις, αλλά επεκτείνονταν σε αποζημιώσεις φυσικών καταστροφών, φορολογικές δηλώσεις, ακόμη και σε χρήση στοιχηματικών εταιρειών για ξέπλυμα χρημάτων.

Η υπόθεση βρίσκεται στο στάδιο της ποινικής αξιολόγησης, με τις αρχές να εξετάζουν τον πλήρη οικονομικό κύκλο του δικτύου, καθώς και τις πιθανές συνδέσεις του με άλλες παράλληλες υποθέσεις επιχορηγήσεων. Τα ευρήματα, σύμφωνα με τους ερευνητές, συνθέτουν την εικόνα μιας εγκληματικής οργάνωσης που αξιοποίησε θεσμικά εργαλεία για ιδιωτικό πλουτισμό, προκαλώντας σημαντική βλάβη στα ευρωπαϊκά και εθνικά οικονομικά συμφέροντα.

Οι απολογίες τους

Συνολικά, συνελήφθησαν 37 άτομα, εκ των οποίων τα 34 στην Βόρεια Ελλάδα, όπου τα ξημερώματα της Πέμπτης 23 Οκτωβρίου με μια αυτοκινητοπομπή αποτελούμενη από 23 συμβατικά επιβατικά ΙΧ έγινε η μεταγωγή τους στην Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής. Οι κατηγορούμενοι, το πρωί της Πέμπτης οδηγήθηκαν ενώπιον Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και παραπέμφθηκαν σε Ανακριτή από όπου πήραν προθεσμία, ενώ χθες, Παρασκευή 24 Οκτωβρίου απολογήθηκαν οι πρώτοι 12.

Μέχρι στιγμής όλοι οι εμπλεκόμενοι φέρονται να αρνούνται τις κατηγορίες που τους βαραίνουν, ενώ μερικοί εξ αυτών υποστηρίζουν πως και να πήραν επιδότηση ήταν νόμιμη. Εντος των επόμενων ημερών, αναμένονται και άλλες εξελίξεις στην πολύκροτη υπόθεση που έχει προκαλέσει σάλο αντιδράσεων στη χώρα.