Η Θεσσαλονίκη της έρευνας – Οι άνθρωποι που μετατρέπουν την περιοχή σε κόμβο ανάπτυξης

Πίσω από κάθε μεγάλη ιδέα, υπάρχει ένας άνθρωπος που την ονειρεύτηκε… Στη Θεσσαλονίκη, η πρόοδος έχει πρόσωπο. Είναι οι ερευνητές, οι καθηγητές και οι νέοι επιστήμονες που καθημερινά δουλεύουν για να μετατρέψουν τη γνώση σε πράξη. Από τα εργαστήρια του ΕΚΕΤΑ μέχρι τα πανεπιστήμια της πόλης, οι άνθρωποι αυτοί γεννούν ιδέες, εστιάζουν στην έρευνα, αναπτύσσουν διεθνείς συνεργασίες και μετατρέπουν καθημερινά τη Θεσσαλονίκη σε κόμβο έρευνας και ανάπτυξης.

Η έρευνα είναι θεμέλιο και μοχλός εξέλιξης για συλλογική πρόοδο

Δρ Γιώργος Φ. Μπανιάς Διευθυντής Ερευνών ΕΚΕΤΑ/iBO Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου ΕΚΕΤΑ/iBO

-Η έρευνα είναι «για τους λίγους» ή μπορεί τελικά να γίνει εργαλείο καθημερινής ζωής για τους πολλούς;

Η έρευνα δεν είναι για τους λίγους είναι θεμέλιο και μοχλός εξέλιξης για συλλογική πρόοδο. Αν και συχνά «αθέατη», διαμορφώνει την καθημερινότητά μας: από την τεχνητή νοημοσύνη και τα συστήματα υγείας μέχρι τη και τα έξυπνα δίκτυα πόλεων έως τις λύσεις περιβαλλοντικής μηχανικής για τη διαχείριση υδάτων, αποβλήτων και ενέργειας. Το τρίγωνο της γνώσης – έρευνα, καινοτομία και εκπαίδευση – αποτελεί κινητήριο δύναμη για τη μετατροπή της επιστημονικής γνώσης σε πρακτικές λύσεις. Όταν οι τρεις αυτοί πυλώνες συνεργάζονται, δημιουργούν κοινωνικά χρήσιμες τεχνολογίες, ενισχύουν την επιχειρηματικότητα και καλλιεργούν κριτικά σκεπτόμενους πολίτες. Στην Ελλάδα, παρατηρείται το λεγόμενο «παράδοξο της καινοτομίας»: υψηλές επιδόσεις στην προσέλκυση ερευνητικών χρηματοδοτήσεων, αλλά χαμηλή μετατροπή τους σε πατέντες και εμπορικά προϊόντα. Η Θεσσαλονίκη, με το ισχυρό πανεπιστημιακό και ερευνητικό της οικοσύστημα, έχει τις προϋποθέσεις να πρωτοστατήσει σε αυτή τη μετάβαση. Η έρευνα, όταν διαχέεται και μεταφράζεται σε εφαρμογές με κοινωνικό αντίκτυπο, παύει να είναι “απόμακρη” και γίνεται μοχλός ισότητας, συμμετοχής και βιώσιμης ανάπτυξης για όλους.

Η αλλαγή που θα μεταμόρφωνε την πόλη

Δρ. Βασίλης Καππάτος PhD, MEng, CEng, FWeldl, SMIEEE, MISCM Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών (Ι.ΜΕΤ.) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.Τ.Α.) Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων (ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο.)

-Αν είχατε ένα μαγικό κουμπί για να αλλάξετε σήμερα κάτι στις μετακινήσεις στην πόλη, τι θα κάνατε πρώτο;

Έχοντας ζήσει για αρκετά χρόνια σε πόλεις του εξωτερικού με ανεπτυγμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων, όπως το Cambridge και η Κοπεγχάγη, αν είχα ένα μαγικό κουμπί για να αλλάξω σήμερα κάτι στις μετακινήσεις στη Θεσσαλονίκη, θα δημιουργούσα άμεσα ένα ασφαλές, συνεκτικό και εκτεταμένο δίκτυο πεζών και ποδηλατών. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, οι πόλεις εξακολουθούν να είναι σχεδιασμένες με επίκεντρο το αυτοκίνητο, γεγονός που επιβαρύνει το περιβάλλον, υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής και καθιστά τις μετακινήσεις δύσκολες και αγχωτικές. Ένα δίκτυο που θα περιλάμβανε σκιασμένους πεζόδρομους, προστατευμένους ποδηλατόδρομους, εύκολες συνδέσεις με τα δημόσια μέσα μεταφοράς και πλήρη προσβασιμότητα για ΑμεΑ, θα προωθούσε τις βιώσιμες μετακινήσεις. Παράλληλα, θα ενίσχυε τη δημόσια υγεία, θα μείωνε τη ρύπανση και θα ζωντάνευε τους δημόσιους χώρους. Μια τέτοια αλλαγή θα μπορούσε πραγματικά να μεταμορφώσει την καθημερινότητα και τη σχέση μας με την πόλη.

Πράσινες τεχνολογίες σε πραγματικό περιβάλλον

Κωνσταντίνος Πλάκας Δρ. Χημικός Μηχανικός Ερευνητής Γ, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) Συντονιστής Εργαστηρίου Φυσικών Πόρων και Εναλλακτικών Μορφών Ενέργειας (ΕΦΕΜ), Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ)

-Η έρευνά σας έχει εφαρμογή και στις βιομηχανίες. Πώς τις πείθετε να επενδύσουν στην πράσινη τεχνολογία ;

Η έρευνα που υλοποιούμε είναι κατά βάση εφαρμοσμένη και εστιάζει στην αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική και διεθνή βιομηχανία στον τομέα της διαχείρισης νερού και των υγρών αποβλήτων, προτείνοντας λύσεις που εντάσσονται στο πνεύμα της εξοικονόμησης φυσικών πόρων (νερό, ενέργεια), της κυκλικής οικονομίας (ανάκτηση πολύτιμων συστατικών), της μηδενικής ρύπανσης και της γενικότερης βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσα από επιδεικτικές δράσεις λειτουργίας των πράσινων τεχνολογιών σε πραγματικό περιβάλλον, με τη συμμετοχή των ίδιων των βιομηχανιών, προσπαθούμε να επιδείξουμε τα οφέλη που έχουν οι νέες προηγμένες τεχνολογίες με όρους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς αλλά και κοινωνικούς, με στόχο την μελλοντική κλιμάκωση και την επένδυση της βιομηχανίας σε αυτές. Σίγουρα τα αυστηρότερα νομοθετικά όρια διάθεσης των υγρών αποβλήτων, η απαίτηση για την εξοικονόμηση πόρων και η ανάγκη για υιοθέτηση καλών πρακτικών στη βιομηχανία (όπως ορίζει και η λεγόμενη Ευρωπαϊκή Οδηγία IPPC) βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Το Εργαστήριο Βιοπληροφορικής του ΙΝΕΒ|ΕΚΕΤΑ

Φώτης Ψωμόπουλος Κύριος Ερευνητής, Διευθυντής Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής, Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών (ΙΝΕΒ), Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ)

-Έχετε δει κάποιο αποτέλεσμα της δουλειάς σας να μεταφράζεται άμεσα σε κάτι που βελτιώνει τη ζωή ανθρώπων;

Βασικός στόχος του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής του ΙΝΕΒ|ΕΚΕΤΑ είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μοντέλων που ικανοποιούν τις απαιτήσεις της έρευνας και κυρίως την αυτόματη ανάκτηση γνώσης (automated knowledge discovery) από μεγάλο πλήθος πληροφοριών, βασιζόμενοι σε τεχνικές μηχανικής μάθησης. Η Βιοπληροφορική, ως επιστημονικό πεδίο, δημιουργήθηκε από το συνδυασμό δύο παραγόντων: το γεγονός όπου ο όγκος των εκάστοτε βιολογικών δεδομένων είναι απαγορευτικός για την άμεση επεξεργασία από τον άνθρωπο, και τις δυνατότητες που προσφέρει η Πληροφορική για την επεξεργασία αυτών των δεδομένων. Πολλά από τα εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί στο ΙΝΕΒ|ΕΚΕΤΑ έχουν χρησιμοποιηθεί στην πράξη για την αντιμετώπιση πρακτικών προβλημάτων και αξιοποιούνται και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο στα πλαίσια ερευνητικών υποδομών όπως το ELIXIR. Ένα παράδειγμα είναι το εργαλείο lineagespot, το οποίο αξιοποιεί δεδομένα αλληλούχισης νέας γενιάς που παράγονται από δείγματα λυμάτων, επιτρέποντας τους επιστήμονες να μπορούν να μελετήσουν τις διακυμάνσεις των διαφορετικών στελεχών και να ανιχνεύσουν εγκαίρως στελέχη τα οποία έχουν την τάση να εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα στα λύματα, και ως εκ τούτου στον γενικό πληθυσμό. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι χρήση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης για την προσομοίωση της πιθανής επίδρασης δραστικών ουσιών (όπως είναι τα φάρμακα) σε μοριακό επίπεδο, κάνοντας χρήση δεδομένων αλληλούχισης μοναδιαίων κυττάρων (single cell omics), μια τεχνολογία αιχμής στις Επιστήμες Ζωής.

Άμεση διασύνδεση της διδασκαλίας με την πρακτική εφαρμογή

Πέτρος Σαμαράς

Κοσμήτορας Σχολής Γεωτεχνικών Επιστημών Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙ.ΠΑ.Ε.)

Η Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών περιλαμβάνει το Τμήμα Γεωπονίας και το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων με έδρα την Αλεξάνδρεια Πανεπιστημιούπολη στη Σίνδο. Η χωροθέτησή τους κοντά στη Βιομηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης και στο κέντρο παραγωγής και μεταποίησης ελληνικών προϊόντων, αλλά και το ιδιόκτητο αγρόκτημα 1200 στρεμμάτων, επιτρέπουν την άμεση διασύνδεση της διδασκαλίας με την πρακτική εφαρμογή. Τα δύο Τμήματα διαθέτουν Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών πενταετούς διάρκειας, με μαθήματα που περιλαμβάνουν σύγχρονες τεχνικές και καινοτόμες επιστημονικές αντιλήψεις. Το τελευταίο έτος περιλαμβάνει εκπόνηση ερευνητικής διπλωματικής εργασίας και υποχρεωτική εξάμηνη πρακτική άσκηση σε συνεργασία κυρίως με ιδιωτικούς φορείς. Αυτή η πρακτική εμπειρία, σε συνδυασμό με την άρτια θεωρητική κατάρτιση, εξοπλίζει τους αποφοίτους με τα απαραίτητα προσόντα για άμεση επαγγελματική αποκατάσταση σε ένα ευρύ φάσμα θέσεων σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Στα δύο Τμήματα προσφέρονται εξειδικευμένα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών για την κατάρτιση στελεχών στους αντίστοιχους τομείς. Η ερευνητική δραστηριότητα του επιστημονικού προσωπικού και η συμμετοχή του σε χρηματοδοτούμενα ανταγωνιστικά έργα οδηγεί σε αξιόλογα επιτεύγματα, όπως δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά διεθνούς κύρους, διοργάνωση συνεδρίων, διπλώματα ευρεσιτεχνίας και διεθνείς συνεργασίες, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πρόοδο της επιστήμης και την επίλυση σύγχρονων προκλήσεων.

Πυλώνας επιστημονικής αριστείας και έρευνας στη Βόρεια Ελλάδα

Δημήτριος Κ. Παπακώστας Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙ.ΠΑ.Ε.)

Η Πολυτεχνική Σχολή του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος ιδρύθηκε τον Μάιο του 2025 και αποτελεί έναν δυναμικά αναπτυσσόμενο πυλώνα επιστημονικής αριστείας και έρευνας στη Βόρεια Ελλάδα. Προσφέρει υψηλού επιπέδου σπουδές στη Μηχανική, ενσωματώνοντας έντονη καινοτομική και ερευνητική δραστηριότητα. Τα Τμήματά της διαθέτουν σύγχρονα, ανταγωνιστικά προγράμματα προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, τα οποία συνδυάζουν ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο με εφαρμοσμένη τεχνογνωσία και εναρμονίζονται με διεθνή πρότυπα και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Η Πολυτεχνική Σχολή αποτελεί ενεργό φορέα παραγωγής νέας γνώσης, συμμετέχοντας σε ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα, σε συνεργασία με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Με έμφαση στη διεπιστημονικότητα, την εφαρμοσμένη έρευνα και τη μεταφορά τεχνογνωσίας, ενθαρρύνει την εξωστρέφεια και την επιχειρηματικότητα. Αξιοποιώντας σύγχρονες υποδομές, οργανωμένα εργαστήρια και την ενεργή συμμετοχή φοιτητών και νέων ερευνητών, η Πολυτεχνική Σχολή καλλιεργεί ένα περιβάλλον αριστείας, προωθεί την τεχνολογική πρόοδο και προετοιμάζει ανθρώπινο δυναμικό για τις μελλοντικές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

Στο επίκεντρο ο φοιτητής

Μανόλης Μανωλεδάκης Κοσμήτορας Σχολής Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙ.ΠΑ.Ε.)

Η Σχολή Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών προσφέρει δώδεκα αγγλόφωνα μεταπτυχιακά προγράμματα σε πεδία όπως η αρχαιολογία, η ιστορία, η διοίκηση, τα οικονομικά, το δίκαιο, η βιοοικονομία, οι διεθνείς σχέσεις και άλλα. Βασικούς άξονες όλων των προγραμμάτων αποτελούν η καινοτομία, η διεθνοποίηση, η διάδοση της έρευνας μέσω της διδασκαλίας, καθώς και η άμεση σύνδεση με την αγορά εργασίας. Με δύο πανεπιστημιακά εργαστήρια, μία αρχαιολογική ανασκαφή, πολυάριθμα μνημόνια συνεργασίας με ελληνικά και διεθνή ερευνητικά ιδρύματα, επιχειρήσεις, εταιρίες και άλλους οργανισμούς, αλλά και με συνεχείς διοργανώσεις διεθνών συνεδρίων, θερινών σχολείων, εργαστηρίων και άλλων εκδηλώσεων, η Σχολή μας στοχεύει στη διαμόρφωση ενός πρότυπου και εξωστρεφούς ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Σε αυτό το περιβάλλον το επίκεντρο είναι ο φοιτητής και ο βασικός γνώμονας στο έργο όλου του προσωπικού της Σχολής είναι η ποιοτική εκπαίδευση των φοιτητών και η γενικότερη, πέρα από τη διδασκαλία, καθοδήγησή τους, για παράδειγμα μέσα από τον θεσμό του ακαδημαϊκού συμβούλου. Οι άριστες εξωτερικές αξιολογήσεις και των δώδεκα προγραμμάτων δείχνουν ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο!

Διεθνώς ανταγωνιστική εκπαίδευση και έρευνα

Δρ. Φώτης Κιλιπίρης Κοσμήτορας Σχολής Οικονομίας & Διοίκησης Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙ.ΠΑ.Ε.)

Η Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης αποτελεί τη μεγαλύτερη Σχολή του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος, καθώς αποτελείται από πέντε Τμήματα και περισσότερα από 125 μέλη διδακτικό προσωπικό. Παρέχει πέντε προπτυχιακά προγράμματα σπουδών, έντεκα μεταπτυχιακά προγράμματα καθώς και διδακτορικές σπουδές. Η έδρα της Σχολής βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και τα Τμήματα που την συναποτελούν εδρεύουν στη Θεσσαλονίκη, στις Σέρρες και στην Κατερίνη. Στόχος και αποστολή της Σχολής είναι η αριστεία αλλά και η συνεχής βελτίωσή της με υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και έρευνα σε σύγχρονα γνωστικά αντικείμενα, στο πλαίσιο ενός ανοικτού ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Η Σχολή και τα Τμήματά της παρέχουν υψηλής ποιότητας προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές αλλά και διδακτορική έρευνα σε ένα ευρύ φάσμα καινοτομικών γνωστικών πεδίων που περιλαμβάνουν – μεταξύ άλλων – τη Διοίκηση των Επιχειρήσεων, τη Δημόσια Διοίκηση, τη Διοίκηση των Εκπαιδευτικών Μονάδων και Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, την Οικονομική Επιστήμη, τη Λογιστική και Χρηματοοικονομική, τη Διοίκηση Τουρισμού, το Μάρκετινγκ, τη Διαχείριση της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, τη Διοικητική Επιστήμη, και τα Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης. Όραμα της Σχολής αποτελεί η καθιέρωσή της ως κορυφαίας στις επιστήμες της οικονομίας και της διοίκησης, με διεθνή αναγνώριση και κύρος. Όλα τα Τμήματα της Σχολής προσφέρουν διεθνώς ανταγωνιστική εκπαίδευση και έρευνα, με τους φοιτητές τους παράλληλα να έχουν πρόσβαση σε προγράμματα διεθνούς κινητικότητας (Erasmus) και τους αποφοίτους σημαντικές ευκαιρίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας αλλά και σε μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα σπουδών.

Αλγοριθμική Mega – Θεσσαλονίκη του Μέλλοντος

Αθανάσιος Η. Μποζίνης

Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Η Θεσσαλονίκη αποτελεί πλέον κέντρο πολιτικών, οικονομικών, εμπορικών και τεχνολογικών – επιστημονικών εξελίξεων όχι μόνο για την Βόρεια Ελλάδα, αλλά και για τα Βαλκάνια. Από μια μικρή πόλη της εποχής του 1980 με 500.00 περίπου κατοίκους και χωρίς τουρισμό, εξελίχθηκε ραγδαία σε κόμβο διεθνούς τουρισμού και εμπορικών συναλλαγών, με αποτέλεσμα να αναδυθούν πολλαπλά προβλήματα για την πόλη μας και κίνδυνοι (κυκλοφοριακό, μόλυνση, ραγδαία αύξηση εγκληματικότητας, μετανάστευση, κλπ). Με ποιο όμως τρόπο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια Mega – City, αντιμετωπίζοντας όλα αυτά τα προβλήματα και προσφέροντας παράλληλα ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης και ασφάλειας στις επιχειρήσεις και στους πολίτες της? Παρόλο που η Θεσσαλονίκη είναι πλέον στην αιχμή του δόρατος, όσο αφορά την επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη, λόγω των τριών, πλέον Πανεπιστημίων με ισχυρότατες Σχολές Επιστημών Υγείας και δύο Πολυτεχνικές Σχολές σε μια πόλη, το βασικό θέμα σε μια μελλοντική «Ψηφιακή Αλγοριθμική Πόλη», είναι η νοοτροπία τόσο των πολιτών όσο και των Πολιτικών και όχι τόσο οι τεχνολογικές επενδύσεις που θα λάβουν χώρα. Η νοοτροπία και η συμπεριφορά, είναι αυτή που θα δώσει όχι μόνο την ώθηση, αλλά και την σωστή ενσωμάτωση για την υιοθέτηση των νέων στρατηγικών τεχνολογιών στην καθημερινότητα, με σκοπό την ανάπτυξη, την αυτονομία, την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα. Η νοοτροπία όμως, δεν μεταφέρεται με το πέρασμα του χρόνου, αλλά υιοθετείται με βάση τις αρχές, τις αντιλήψεις και τους νόμους που θέτουν οι πολιτικές αρχές μια πόλης. Ας αναρωτηθούμε όλοι μας λοιπόν τι πόλη θέλουμε να έχουμε στο μέλλον και ας ξεκινήσουμε με την σωστή υιοθέτησή αρχών, κανόνων και συμπεριφορών, μέρα με την μέρα για την δημιουργία μίας Μέγα-Θεσσαλονίκης που θα αγαλλιάζει και θα προστατεύει τους πολίτες της.

Αγγλόφωνα αυτοδύναμα Προγράμματα Μεταπτυχιακών

Μαρία Δρακάκη

Καθηγήτρια στην Ανθρωπιστική Μηχανική, Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ)

Το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας της Σχολής Επιστήμης και Τεχνολογίας είναι το πρώτο Τμήμα στην Ελλάδα που παρείχε πανεπιστημιακές σπουδές αποκλειστικά στην αγγλική γλώσσα, σε αντικείμενα αιχμής, αφού ιστορικά ιδρύθηκε το 2005 και από το 2019 ανήκει στο Πανεπιστημιακό Κέντρο Διεθνών Προγραμμάτων Σπουδών. Το Τμήμα λειτουργεί με αποκλειστικό σκοπό την παροχή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αποκλειστικά στην αγγλική γλώσσα σε Έλληνες και σε αλλοδαπούς, στην πανεπιστημιούπολη της Θέρμης και για το λόγο αυτό προσφέρει αγγλόφωνα προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών Σπουδών. Λειτουργούν δέκα αγγλόφωνα αυτοδύναμα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ), σε επιστήμες και τεχνολογίες αιχμής: στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, όπως το ΠΜΣ στην Επιστήμη Δεδομένων, στο Περιβάλλον, όπως το ΠΜΣ Διαχείριση Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητα, στην Ενέργεια, όπως το ΠΜΣ Ενεργειακά Συστήματα, στο Στρατηγικό Σχεδιασμό Προϊόντων, και διεπιστημονικά ΠΜΣ. Λειτουργούν επίσης δύο καινοτόμα διιδρυματικά ΠΜΣ σε Ανθρωπιστικά Logistics και Διαχείριση Κρίσεων, και σε Εφαρμοσμένη Βιοπληροφορική, και το Διακρατικό Erasmus Mundus Joint Master’s Degree Έξυπνες Πόλεις και Κοινότητες.

Προσβασιμότητα και υποστήριξη ατόμων με αναπηρία

Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος

Καθηγητής, Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Ένας από τους βασικούς στόχους του εργαστηρίου «Προσβασιμότητας και Υποστήριξης Ατόμων με Αναπηρία» είναι η βελτίωση της καθημερινότητας των ατόμων με αναπηρία και η κάλυψη της προσβασιμότητας στην εκπαίδευση, την εργασία, τον πολιτισμό, τον τουρισμό και την αναψυχή. Η ανάγκη αυτή είναι επιτακτική, καθώς τα προβλήματα πρόσβασης που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι συμπολίτες μας με αναπηρία παραμένουν άλυτα, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η κοινωνική συμπερίληψή τους. Την τελευταία πενταετία το εργαστήριο έχει αναλάβει ως επικεφαλής εταίρος αρκετά ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα, που έχουν ως στόχο την υποστήριξη της προσβασιμότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, την ανάπτυξη μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για μαθητές και φοιτητές με αναπηρία, την υποστήριξη των μαθητών με αναπηρία στο σχολικό περιβάλλον, την ίδρυση και ανάπτυξη ενός Ευρωπαϊκού Κέντρου Επαγγελματικής Αριστείας στην Προσβασιμότητα κ.α. Το κέντρο αυτό στοχεύει στην ανάπτυξη δύο νέων ειδικοτήτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, του «Συμβούλου Προσβασιμότητας» και του «Αξιολογητή Προσβασιμότητας», που αναμένεται να προσφέρουν σημαντικά στη βελτίωση της πρόσβασης.

Όραμα η αποκέντρωση-επέκταση του ΑΠΘ

Κυριάκος Υάκινθος,

Καθηγητής Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

Με την εμπειρία που έχετε ως πρώην Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής και πρώην Αντιπρύτανης Έρευνας & Καινοτομίας του ΑΠΘ, ποιο πιστεύετε ότι είναι ένα από τα πιο καίρια προβλήματα του ιδρύματος;

Η επένδυση στη μόρφωση των νέων γενιών, είναι η μεγαλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει μία χώρα. Το πολυθεματικό ΑΠΘ στοχεύει στην εκπαίδευση φοιτητών και στην παραγωγή καινοτόμου έρευνας με κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, απαιτώντας σύγχρονες υποδομές. Ωστόσο, τα κτίριά του είναι παλιά και συχνά ακατάλληλα για έρευνα. Ο περιορισμένος χώρος στο campus του και ο καλυμμένος συντελεστής δόμησης, δυσχεραίνει την ανέγερση νέων σύγχρονων κτιρίων. Η εγκατάστασή του στο κέντρο της πόλης, εξυπηρετεί ιστορικά κάποιες Σχολές, αλλά περιορίζει την έρευνα που απαιτεί μεγάλες υποδομές, ιδιαίτερα για Επιστήμες στην αιχμή της τεχνολογίας και των προκλήσεων αυτής. Ένα οραματικό για το ΑΠΘ και συμβολικό για τη Θεσσαλονίκη έργο, θα μπορούσε να είναι η αποκέντρωση – επέκταση του ΑΠΘ. Σε μία μεγάλη έκταση, αρκετή για να υποδεχθεί νέες σύγχρονες κτιριακές υποδομές, (όπως είναι το ΚΕΔΕΚ – ΑΠΘ), ικανές να προσφέρουν κατάλληλο περιβάλλον για εκπαίδευση και έρευνα. Ό,τι έχει γίνει δηλαδή σε μεγάλα Πανεπιστήμια διεθνώς, με ιστορία πέραν των 100 χρόνων…

Ελπίδα η συστηματική καλλιέργεια

Ελευθερία Ν. Γωνιδα

Καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης, Τμήμα Ψυχολογίας ΑΠΘ

Ποια δεξιότητα θεωρείτε ζωτική για τους πολίτες την επόμενη 10ετία; Ενσυναίσθηση, ανθεκτικότητα ή κριτική σκέψη;

Σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο και αβέβαιο κόσμο, η κριτική σκέψη, η ενσυναίσθηση και η ανθεκτικότητα είναι ζωτικής σημασίας. Η κριτική σκέψη είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση του τεράστιου όγκου πληροφοριών που μας κατακλύζει μέσω της τεχνολογίας, με στόχο τον περιορισμό της παραπληροφόρησης (σκόπιμης ή μη) και της χειραγώγησης, τη διαμόρφωση τεκμηριωμένων απόψεων και τη διασφάλιση της δημοκρατίας. Η ενσυναίσθηση επιτρέπει την κατανόηση της συμπεριφοράς, των κινήτρων και των συναισθημάτων των άλλων, προάγοντας τη συνεργασία και την κοινωνική συνοχή, ειδικά σε συνθήκες αυξημένης ποικιλομορφίας. Η ανθεκτικότητα, τέλος, σχετίζεται με την υπέρβαση της αντιξοότητας και την προσωπική ανάπτυξη μέσα από τις δυσκολίες, οδηγώντας στην προσωπική και συλλογική ευημερία. Οι τρεις αυτές διαδικασίες διασυνδέονται μεταξύ τους, ενδυναμώνοντας την επάρκεια των ατόμων και των κοινωνιών να ανταποκρίνονται στις σύνθετες προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος. Η συστηματική καλλιέργειά τους μέσω της εκπαίδευσης αποτελεί την ελπίδα μας για πιο δημοκρατικές, συμπεριληπτικές και ανθεκτικές κοινωνίες στο μέλλον.

Ο ρόλος της επιστήμης

Μιχάλης Γεωργιάδης

Καθηγητής Τμήματος Χημικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ

Αν έπρεπε να εξηγήσετε τον ρόλο της επιστήμης σας σε ένα παιδί 12-15 ετών, πως θα το κάνατε?

Ο αγαπημένος μου τρόπος για να περιγράψω τη χημική μηχανική στα παιδιά ηλικίας 10 ετών είναι μέσω του φαγητού. Πάρτε για παράδειγμα τα μακαρόνια και το τυρί: τα μακαρόνια πρέπει να συνδυαστούν με το τυρί για να γίνουν μακαρόνια με τυρί. Ο καθένας έχει τον δικό του ξεχωριστό τρόπο να φτιάχνει μακαρόνια με τυρί. Οι χημικοί μηχανικοί ανακαλύπτουν πώς να φτιάξουν την καλύτερη δυνατή και πιο γευστική συνταγή του φαγητού αυτού. Μόλις βρουν πώς να τα φτιάξουν με τον καλύτερο τρόπο στο σπίτι, μετά τα παράγουν σε μεγάλες ποσότητες σε ένα εργοστάσιο και τέλος τα στέλνουν σε καταστήματα τροφίμων για να είναι διαθέσιμα σε όλους. Όταν φτιάχνουν όμως στο εργοστάσιο μεγάλες ποσότητες ταυτόχρονα, μπορεί να προκύψουν κάποιες ανεπιθύμητες καταστάσεις όπως για παράδειγμα τα μακαρόνια σε κάποιες περιπτώσεις να είναι πολύ μαλακά ή σκληρά. Αυτές τις καταστάσεις τις αντιμετωπίζουν με τα μαθηματικά, τη φυσική και τους υπολογιστές που έμαθαν στο Πανεπιστήμιο, ώστε τελικά το προϊόν στο εργοστάσιο να έχει μια πολύ καλή ποιότητα και γεύση.

Ο Χριστιανικός Πολιτισμός στη Θεσσαλονίκη του 2030

Απόστολος Κραλίδης

Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού ΑΠΘ 

Πώς μπορεί να «μιλήσει» ο Χριστιανικός Πολιτισμός στη Θεσσαλονίκη του 2030; Πού τέμνονται πίστη, κοινωνία και καινοτομία;

Ο Χριστιανικός Πολιτισμός μπορεί να «μιλήσει» στη Θεσσαλονίκη του 2030, εάν αντλήσει από τη βαθιά ιστορική και πνευματική της ταυτότητα και ταυτόχρονα στραφεί με τόλμη προς τις υπαρξιακές αγωνίες της σύγχρονης κοινωνίας και τις προκλήσεις του μέλλοντος. Σε μια πόλη με μνημεία, κοινότητες και πανεπιστήμια, όπου συνυπήρξαν για αιώνες πολιτισμοί και θρησκείες, η πίστη καλείται να συναντήσει την κοινωνία και την καινοτομία μέσα από δράσεις διαλόγου, κοινωνικής φροντίδας και παιδείας. Από την εποχή του Απ. Παύλου και του Αγίου Δημητρίου έως τα σύγχρονα ψηφιακά εργαστήρια των πανεπιστημίων, η πόλη μπορεί να αναδείξει ένα νέο παράδειγμα πολιτισμού: όπου ο λόγος του Ευαγγελίου γίνεται πυξίδα νοήματος για τον σύγχρονο άνθρωπο, όπου η τεχνολογία υπηρετεί την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η Εκκλησία γίνεται φορέας δημιουργικής συνέργειας. Η Θεσσαλονίκη δεν είναι γνωστή μόνο για το παρελθόν της· έχει τα θεμέλια για να καταστεί πρότυπο πνευματικής ανανέωσης με κοινωνική ευαισθησία και καινοτόμα πνοή δημιουργίας για όλη τη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η δημοσιογραφία στη Θεσσαλονίκη

Νικόλαος Παναγιώτου

Καθηγητής Τμήματος Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας ΑΠΘ

Η Θεσσαλονίκη έχει παράδοση στα media αλλά και στην “γκρίνια”. Είναι καλό ή κακό για τους δημοσιογράφους αυτό;

Η “γκρίνια” της Θεσσαλονίκης είναι στην πραγματικότητα δείγμα αγάπης και απαίτησης για κάτι καλύτερο. Είναι ένας τρόπος με τον οποίο η πόλη διεκδικεί τον ρόλο της — ιστορικά, πολιτισμικά, επικοινωνιακά. Για τους δημοσιογράφους, αυτό αποτελεί πρόκληση αλλά και ευκαιρία. Από τη μία, η συνεχής κριτική τούς ωθεί να βελτιώνονται, να ψάχνουν σε βάθος, να τεκμηριώνουν. Από την άλλη, η πολυσύνθετη ταυτότητα της πόλης – σταυροδρόμι πολιτισμών, πολιτικής και κοινωνικών εντάσεων – προσφέρει ανεξάντλητη θεματολογία. Η δημοσιογραφία στη Θεσσαλονίκη δεν είναι ουδέτερη ούτε βολική· είναι ζωντανή, απαιτητική και γεμάτη εντάσεις. Κι αυτό, όταν αξιοποιείται σωστά, μπορεί να γεννήσει ποιοτική δημοσιογραφία με εμβέλεια πέρα από τα τοπικά όρια. Αρκεί η γκρίνια να μην καθηλώνει και μας τελματώνει

Από την ειδική περιοδική έκδοση του TheOpinion/Σεπτέμβριος 2025