Επαμεινώνδας Χαρίλαος: Ο άνθρωπος πίσω από το όνομα μίας ολόκληρης συνοικίας στη Θεσσαλονίκη
Χρήστος Λιούγκας
Η Χαριλάου είναι συνοικία της Θεσσαλονίκης και αποτελεί μία εκ των πυκνοκατοικημένων και γνωστότερων της πόλης. Το ανατολικό αυτό τμήμα της Θεσσαλονίκης πήρε το όνομά του από τον Επαμεινώνδα Χαρίλαο, Έλληνα επιχειρηματία και πολιτικό με καταγωγή την Αίνο της Ανατολικής Θράκης. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Αθήνα όπου φοίτησε στο γυμνάσιο Νεαπόλεως και στο λύκειο Σιμοπούλου, ενώ στη συνέχεια σπούδασε στη Νομική σχολή της Αθήνας.
Η Αλυσίδα της βιομηχανίας, η Αλυσίδα της διασκέδασης – Ένα κτήριο, πολλές ιστορίες
Ο Χαρίλαος γεννημένος το 1874 στο Γαλάζιον (σημερινό Γαλάτσι) της Ρουμανίας, υπήρξε οραματιστής και διορατικός άνθρωπος και κατάφερε να αναδειχθεί σε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στη Θεσσαλονίκη και γενικότερα στην Ελλάδα εκείνη την εποχή.
Το αποτύπωμά του το άφησε τόσο μέσα από την πολιτική του δράση, όσο και μέσα από τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες όπως οι εταιρείες το «Σαπωνοποιείο-Ελαιουργείο Ελευσίνας» και τα «Ψυγεία Θεσσαλονίκης Α.Ε.».
Οικοδομική εταιρεία Θεσσαλονίκης
Όλα ξεκίνησαν όταν αποφάσισε να έρθει στην Θεσσαλονίκη και πήρε την πρωτοβουλία να ιδρύσει την «Οικοδομική εταιρεία Θεσσαλονίκης». Η επόμενη κίνηση του ήταν να αγοράσει μεγάλη έκταση στο ανατολικό τμήμα της πόλης, από την Πυλαία μέχρι το Ντεπώ, η οποία ανήκε σε Γάλλους και Ιταλούς συμμάχους. Εντός της υπήρχαν μεγάλες νοσοκομειακές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Εκεί πολύ γρήγορα ξεκίνησε η οικοδόμηση κατοικιών τις οποίες πούλησε σε άστεγους και Ρώσους πρόσφυγες. Οι βλέψεις του για την περιοχή ήταν εξαρχής μεγάλες και πολύ γρήγορα χτίστηκαν 400 σπίτια, πολλά από αυτά μάλιστα αποτελούσαν πολυτέλεια για την εποχή. Πάρκα, πλατείες και δρόμοι έκαναν συνεχώς την εμφάνιση τους, ενώ συγκριτικά με άλλες περιοχές η Χαριλάου διέθετε παροχές υψηλής ποιότητας όπως το δίκτυο ύδρευσης με έδρα τον Χορτιάτη, συγκοινωνία με τραμ και λεωφορεία άλλα και ηλεκτροφωτισμό. Παράλληλα χτίστηκε το γήπεδο που άνηκε στον αθλητικό σύλλογο Άρης, το σημερινό του όνομα είναι «Κλεάνθης Βικελίδης», σημαντικό σημείο για τον αθλητισμό και την κοινωνική ζωή της πόλης.
Κέντρο του συνοικισμού ήταν το πάρκο Χαριλάου και η εκκλησία της Οσίας Ξένης (παραμένει μέχρι και σήμερα) που κατασκευάστηκε το 1924 στη μνήμη της μητέρας του Επαμεινώνδα Χαρίλαου. Το ανατολικό τμήμα της Θεσσαλονίκης πολύ γρήγορα έγινε από τα πιο γνωστά της πόλης και πολλοί μεγαλοαστοί θέλησαν να αγοράσουν σπίτι.
Οι ιστορικοί δρόμοι της Χαριλάου
Οι κεντρικές αρτηρίες της περιοχής, η Αλεξάνδρου Παπαναστασίου και η 25ης Μαρτίου είναι δρόμοι με πολύ μεγάλη ιστορία. Αποτελούσαν από τότε σημεία της πόλης με πολύ μεγάλη κίνηση και παρουσία εργοστάσιων και χωραφιών. Παράλληλα ο χωροταξικός σχεδιασμός ήτανε πολύ καλός και ανταγωνιζόταν επάξια κεντρικούς δρόμους της πόλης. Η οδός Παπαναστασίου πήρε το όνομα της από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου, πολιτικό και διανοούμενο του 19ου και 20ου αιώνα, ο οποίος ασχολήθηκε με τα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Ενώ η οδός 25ης Μαρτίου τιμά την Εθνική εορτή της Επανάστασης του 1821 κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το κτίριο της «Αλυσίδας»
Ένα από τα σημαντικότερα και ιστορικότερα κτίρια της περιοχής είναι αυτό που στεγαζότανε το εργοστάσιο αθλητικών παπουτσιών «Αλυσίδα», ξεκίνησε να παράγει εργοστασιακά παπούτσια και μπότες από καουτσούκ.
Στις αρχές του 1960 η «Αλυσίδα» αγόρασε την ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ (Ελληνική βιομηχανία ελαστικού) και εστίασε στην παραγωγή αθλητικών παπουτσιών. Εδώ και ένα μήνα, μετά από πολλές καταγγελίες των πολιτών, καθώς ήταν εγκαταλελειμμένο και με πολλά προβλήματα στατικότητας, το κτίριο κατεδαφίστηκε.
Τα ψυγεία του Επαμεινώνδα Χαρίλαου στη Θεσσαλονίκη
Ένα ακόμη σπουδαίο έργο που διετέλεσε στην περιοχή της Θεσσαλονίκης ο Έλληνας επιχειρηματίας ήταν η εξαγορά του χώρου που στεγαζότανε η «Entrepot Frigorifique» – και το μετέτρεψε σε «Ψυγεία Θεσσαλονίκης Επαμεινώνδας Χαρίλαος Α.Ε.»- η οποία κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο εφοδίαζε με κρέας το μέτωπο από τη Φλώρινα μέχρι το Στρυμόνα. Το κτίριο των ψυγείων ο Επαμεινώδας το εκσυχρόνισε καθώς τοποθέτησε καινούριο εξοπλισμό και δημιούργησε ψυκτικούς θαλάμους και παγοποιείο με κομπρεσέρ, το οποίο παρήγαγε 1.000.000 παγοκολόνες τον χρόνο.