Δυναμικό comeback της Ελλάδας «στο χάρτη»: Η κυβέρνηση δυναμώνει το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας
Μαρία Βλάχου
Σε μια περίοδο που ο χάρτης της παγκόσμιας ασφάλειας και της ενέργειας ξαναγράφεται, η Ελλάδα εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στις δηλώσεις Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων ως «πυλώνας σταθερότητας», «αξιόπιστος σύμμαχος», «ενεργειακός κόμβος».
Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί αποτυπώνουν μια πραγματικότητα που χτίστηκε σταδιακά τα τελευταία χρόνια, μέσα από τις επιλογές της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και που, εντός των συνόρων, πολλοί είχαν βιαστεί να επικρίνουν..
Η Ελλάδα βγήκε από τη δεκαετία της κρίσης τραυματισμένη αλλά και με την ανάγκη να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επένδυσε από την πρώτη στιγμή στη σταθερότητα: Πολιτική, οικονομική, θεσμική. Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και οι συνεχόμενες αναβαθμίσεις της οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης ενίσχυσαν την εικόνα της χώρας ως αξιόπιστου εταίρου εντός ΕΕ και ΝΑΤΟ.
Η δεύτερη κατά σειρά αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch έδωσε τη δυνατότητα στον πρωθυπουργό να τονίζει ότι η εμπιστοσύνη των ξένων αγορών και επενδυτών προς το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας είναι αυτή που δίνει το σήμα ότι διαθέτουμε ένα όλο και πιο ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον, ασφαλή δημόσια οικονομικά και -το κρισιμότερο- πολιτική σταθερότητα που είναι και το σημαντικότερο για την ανάληψη ρίσκου και την υλοποίηση μακροπρόθεσμων επενδυτικών σχεδίων. Για τους πολίτες, η ταχύτερη αποπληρωμή και αποκλιμάκωση του ελληνικού δημόσιου χρέους οδηγεί, σύμφωνα με τον Οργανισμό Δημοσίου Χρέους, σε εξοικονόμηση περίπου 800 εκ ευρώ. Και «αυτά είναι χρήματα που αντί να πηγαίνουν στην εξυπηρέτηση χρέους, μένουν και επιστρέφουν στις τσέπες των πολιτών με αύξηση κοινωνικών δαπανών, μείωση φόρων και αύξηση εισοδημάτων, σαν αυτή που μόλις ψηφίσαμε με το πακέτο της ΔΕΘ που ανακοινώθηκε τον Σεπτέμβριο και υλοποιείται ήδη από αυτόν τον μήνα» υπογράμμισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Από την κυβέρνηση τονίζουν ότι στόχος μας πλέον είναι να γίνουμε μια οικονομία κατηγορίας Α, να φτάσουμε δηλαδή το συντομότερο δυνατό στην ανώτερη βαθμίδα αξιολόγησης των ξένων οίκων. Εκεί που βρίσκονται και όλες οι χώρες που έχουν εξασφαλίσει την ευημερία των πολιτών τους με καλά εισοδήματα, στιβαρή οικονομία, κοινωνική συνοχή και ποιοτικά δημόσια αγαθά.
Η αναβάθμιση των αμυντικών σχέσεων με τις ΗΠΑ και ο ρόλος της χώρας στο Ουκρανικό
Κομβικό στοιχείο της στρατηγικής ήταν η αναβάθμιση των αμυντικών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Η ανανέωση και επέκταση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ενίσχυσε περαιτέρω τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ σε κρίσιμες υποδομές, όπως η Σούδα και η Αλεξανδρούπολη, με την Ουάσιγκτον να χαρακτηρίζει την Ελλάδα «βασικό σύμμαχο και πυλώνα ασφάλειας» στην περιοχή.
Παράλληλα, η αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία και οι παραγγελίες σε Rafale και φρεγάτες Belharra, σε συνδυασμό με το φιλόδοξο 12ετές πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεων ύψους άνω των 25–28 δισ. ευρώ, θωρακίζουν τη χώρα απέναντι σε απειλές και αναβαθμίζουν τον ρόλο της εντός της ευρωπαϊκής άμυνας.
Η κυβέρνηση επενδύει στο αφήγημα: «Ισχυρή Ελλάδα, χρήσιμη στους συμμάχους, υπολογίσιμη στην περιοχή» όπως τονίζουν κυβερνητικά στελέχη.
Το δεύτερο μεγάλο «χαρτί» είναι η ενέργεια. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ανάγκη της Ευρώπης να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, η ελληνική κυβέρνηση επιδίωξε να μετατρέψει τη γεωγραφική θέση της χώρας σε στρατηγικό πλεονέκτημα.
Η ανάπτυξη της Ρεβυθούσας και κυρίως ο νέος τερματικός σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη, τον οποίο ο ίδιος ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε «ενεργειακή πύλη για τα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη» ενισχύουν την εικόνα της Ελλάδας ως πύλης εισόδου αερίου από ΗΠΑ, Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή προς την Κεντρική Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, αγωγοί όπως ο TAP και ο διασυνδετήριος Ελλάδας–Βουλγαρίας (IGB), αλλά και ο σχεδιασμός του κάθετου διαδρόμου φυσικού αερίου προς Ρουμανία, Ουγγαρία, Μολδαβία και Ουκρανία, δίνουν πνοή στον στόχο η Ελλάδα να καταστεί «ενεργειακός κόμβος» και παράγοντας ενεργειακής ασφάλειας για ολόκληρη την ΕΕ.
Στο ηλεκτρικό ρεύμα, οι υπό κατασκευή και υπό σχεδίαση διασυνδέσεις με Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο μπορούν να μετατρέψουν τη χώρα σε γέφυρα πράσινης ενέργειας από Ανατολική Μεσόγειο και Βόρεια Αφρική προς την καρδιά της Ευρώπης.
Διπλωματικές πρωτοβουλίες και ευρωπαϊκή πολιτική
Στο διπλωματικό επίπεδο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιδιώκει να παρουσιαστεί ως ένας ηγέτης που «ξέρει τα ευρωπαϊκά δωμάτια» και ταυτόχρονα έχει ανοικτούς διαύλους με κρίσιμους παίκτες στη Μέση Ανατολή και τον Κόλπο. Οι συναντήσεις του με ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ, του Κουβέιτ και του Ομάν, στο πλαίσιο της πρώτης Συνόδου ΕΕ–Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, είχαν ακριβώς αυτόν τον στόχο: να εδραιώσουν την Ελλάδα ως πύλη επενδύσεων και ενέργειας προς την Ευρώπη.
Στις Βρυξέλλες, ο Έλληνας πρωθυπουργός επιχειρεί να εμφανίζεται ως παίχτης. Στις συζητήσεις για την Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή, την ενέργεια, την ευρωπαϊκή άμυνα, η Αθήνα διατυπώνει προτάσεις και δεν περιορίζεται στην «εθνική ατζέντα». Αυτό ενισχύει το κύρος της χώρας και επιτρέπει στην κυβέρνηση να υποστηρίζει προς το εσωτερικό ότι «η Ελλάδα δεν είναι πια ουραγός, αλλά συνδιαμορφώνει ευρωπαϊκές αποφάσεις».
Ευκαιρία για να υπογραμμισθούν οι ελληνικές θέσεις και δυνατότητες στο εξωτερικό δόθηκε χθες, από την επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι στην Αθήνα. Ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον πρωθυπουργό, ώστε να αναδείξει για ποιον λόγο η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή βρέθηκε στο πλευρό της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή στο έδαφός της. «Συμπαρατάχθηκε με τον αμυνόμενο απέναντι σε μία αιματηρή επιχείρηση η οποία παραβιάζει κάθε έννοια κυριαρχίας και νομιμότητας και μετείχε έμπρακτα στη στήριξη του λαού σας, μαζί με όλο τον δυτικό κόσμο» είπε για τη χώρα ο πρωθυπουργός, εξηγώντας ότι «πρόκειται για μία στάση αρχής, η οποία πηγάζει από τον απόλυτο σεβασμό μας στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών αλλά και στο Διεθνές Δίκαιο, συνεπής όμως και με την πεποίθησή μας ότι η χρήση ένοπλης βίας για σκοπούς επιθετικούς δεν μπορεί να είναι ανεκτή».
Και, φυσικά, συνέδεσε τα όσα έγιναν στην Ουκρανία με αυτά που έγιναν στην Κύπρο, για να θυμίσει και στους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι θα έπρεπε να ΄χουν αναδείξει τα ίδια άμεσα αντανακλαστικά και στην Τουρκική εισβολή, αποφεύγοντας να χρησιμοποιήσει το όνομα της γείτονος:
«Για την Ελλάδα το απαραβίαστο των συνόρων είναι αδιαπραγμάτευτο και κάθε παράνομο τετελεσμένο θα μας βρίσκει πάντα στην αντίθετη πλευρά. Το λέω αυτό έχοντας επίγνωση της σημασίας του για ένα έθνος, καθώς και για το δικό μας μένει ακόμα ανοιχτή η πληγή της Κύπρου, της εισβολής και της παράνομης κατοχής, 51 χρόνια μετά, μέχρι και σήμερα, του βορρά της Μεγαλονήσου» τόνισε.
Στο εσωτερικό, η κυβέρνηση αξιοποιεί όλα τα παραπάνω για να οικοδομήσει ένα πολιτικό αφήγημα «ισχυρής Ελλάδας» που έχει αφήσει πίσω της τα μνημόνια. Το γεωπολιτικό βάρος, οι αμυντικές συμφωνίες, ο ενεργειακός ρόλος, οι παρεμβάσεις σε ΕΕ και διεθνή φόρα παρουσιάζονται ως απτά αποτελέσματα μιας συγκροτημένης στρατηγικής. Πλέον το ζήτημα είναι αν οι προσπάθειες αυτές θα εισπραχθούν και δημοσκοπικά.