«Αυτισμός, Έκφραση και Δημιουργικότητα»: Ένα εργαστήρι ανοιχτό για όλα τα παιδιά

Η Ιωάννα Τσαταλίδου, ιδρυτικό μέλος της ΑΜΚΕ «Αυτισμός, Έκφραση και Δημιουργικότητα», μιλάει στο TheOpinion για τις εναλλακτικές θεραπευτικές δράσεις του εργαστηρίου και τον αντίκτυπό τους στα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού.

Στην οδό Χρήστου Πίψου 16, στη Θεσσαλονίκη, εδρεύει ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι που απευθύνεται σε παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, ηλικίας από 2,5 έως 18 ετών, και στο οποίο συμβαίνουν…«μαγικές» καταστάσεις. Εφαρμόζοντας τη μέθοδο της θεραπευτικής ανάγνωσης, με πίστη στη δύναμη που μπορεί να έχει ένα παραμύθι, και μέσω των βιωματικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται, «παιδάκια τα οποία δεν άρθρωναν λέξη, ξεκίνησαν να μιλούν. Είχαν την ανάγκη, πια, να εκφραστούν λεκτικά, να πουν αυτό που θέλουν», σημειώνει η κυρία Τσαταλίδου στο TheOpinion.

Η κυρία Ιωάννα Τσαταλίδου, ούσα μαμά παιδιών στο φάσμα του αυτισμού, συνειδητοποίησε ότι, με δίαυλο την τέχνη, πέτυχε την καλύτερη δυνατή επικοινωνία μαζί τους. Καταφέρνοντας να ξεφύγει από τις συμβατικές μεθόδους της λογοθεραπείας και της εργοθεραπείας και, διαθέτοντας τις απαραίτητες γνώσεις, μετέφερε σε έναν δημιουργικό χώρο όσα ακριβώς λάμβαναν χώρα στο δικό της σπίτι.

«Είναι φοβερό αυτό το άγχος που νιώθουν οι περισσότεροι γονείς στην Ελλάδα. Και γι’ αυτό και βλέπεις πάρα πολλές οικογένειες που έχουνε παιδάκια στο φάσμα του αυτισμού, να είναι άμεσα εμπλεκόμενες. Η κατάσταση φτάνει σε σημείο που λες ότι δεν μπορώ να περιμένω από κανέναν άλλον να κάνει κάτι για ‘μένα. Θα κάνω εγώ για ‘μένα και μαζί με ‘μένα, θα ευεργετηθούν, θα βοηθηθούν κι άλλοι άνθρωποι που θα αποφασίσουν και θα θελήσουν να ακολουθήσουν», επισημαίνει η συνιδρύτρια του εργαστηρίου «Αυτισμός, Έκφραση και Δημιουργικότητα».

Αυτισμός, Έκφραση και Δημιουργικότητα

Το εργαστήρι «Αυτισμός, Έκφραση και Δημιουργικότητα» είναι ένας χώρος ανοιχτός για όλα τα παιδιά, είτε είναι υψηλής είτε χαμηλής λειτουργικότητας. «Είμαστε, ίσως, το μοναδικό εργαστήριο στην Ελλάδα που δουλεύει τόσο υποστηρικτικά. Πρέπει να δώσεις στα παιδιά τον χώρο και τον χρόνο που χρειάζονται ώστε να εκφραστούν και να σου δείξουν, με τον τρόπο τους, να καταλάβεις τις ανάγκες τους», παραδέχεται η κυρία Τσαταλίδου στο TheOpinion.

«Ίσως είμαστε από τους πολύ λίγους οργανισμούς που εφαρμόζουμε τη θεραπευτική ανάγνωση σε όλα μας τα εργαστήρια. Και, πραγματικά, επιλέγοντας μία ιστορία, αυτή περνάει από όλα τα εργαστήρια. Θα γίνει ζύμη γλυκιά, που θα μεταμορφωθεί σε μπισκότα. Θα γίνει μία κατασκευή πήλινη. Θα γίνει ζωγραφική, θα γίνει ένα εικαστικό καδράκι τρισδιάστατο, όπου θα συνδυαστούν ο πηλός μαζί με τη ζωγραφική και, ταυτόχρονα, θα διαβάζεται συνεχώς η ίδια ιστορία για ακόμα μεγαλύτερη κατανόηση», αναφέρει στο TheOpinion και συνεχίζει: «Αυτό που ακούς συχνά στην ειδική αγωγή είναι “Μα, δεν θέλει”. Το ξέρω ότι δεν θέλει. Tο θέμα είναι, με όμορφο τρόπο και χωρίς να αντιδράσει, να του πάρεις το χέρι και να ζωγραφίσεις μαζί του. Να του δείξεις τον δρόμο. Να γίνεις τα χέρια του, τα πόδια του στη θεατρική αγωγή και να καταλάβει εάν θα το κάνει μόνος του, πόσο όμορφα θα νιώσει. Να νιώσει συναισθήματα. Το ξέρω ότι δεν θέλει, το ξέρω ότι φοβάται, ότι έχει χιλιάδες ανασταλτικούς μηχανισμούς μέσα του. Το θέμα είναι να μπορέσεις να τον προσεγγίσεις με τέτοιον τρόπο, που να μπορέσει να ξεδιπλωθεί. Από την πιο μικρή ηλικία μέχρι το πιο μεγάλο παιδάκι».

Το εργαστήριο λειτουργεί κάθε Σαββατοκύριακο, από τις 11.00 έως τις 16.00, με ένα πρόγραμμα που τα ίδια τα παιδιά δημιουργούν.

«Ξεκινάμε με τις ιστορίες μαγειρικής, κατά τη διάρκεια των οποίων θα μαγειρέψουμε με τα παιδιά το φαγητό που θα φάμε όλοι μαζί το μεσημέρι. Τώρα, στο χειμερινό πρόγραμμα, που ξεκίνησαν και τα σχολεία, δουλεύουμε μια ιστορία σχεδόν έναν μήνα, καθώς θα περάσει από όλα τα εργαστήριά μας. Έναν μήνα θα δουλέψουμε ένα συγκεκριμένο παραμύθι, μία συγκεκριμένη ιστορία. Δίνουμε ένα μεγάλο χρονικό πλαίσιο, ώστε να κατανοήσουμε την ιστορία αυτήν όσο γίνεται περισσότερο. Κι η ιστορία αυτή θα διαβάζεται συνεχώς, μαζί με άλλες ιστορίες που τα παιδιά θέλουν.», δηλώνει η κυρία Τσαταλίδου.

Αξίζει να επισημανθεί ότι, στον χώρο του καλλιτεχνικού εργαστηρίου, λειτουργεί και δανειστική βιβλιοθήκη. Απώτερος σκοπός να κερδίσουν τα παιδιά το στοίχημα της φιλαναγνωσίας και να ξεκολλήσουν από τα tablets και τους υπολογιστές.

Το ανθρώπινο δυναμικό του εργαστηρίου

Ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια της όλης αυτής προσπάθειας, είναι η εύρεση προσωπικού. Ανθρώπων, δηλαδή, που να έχουν σχέση με την τέχνη και να θέλουν, σαφώς, να αλληλεπιδράσουν με τη διαφορετικότητα. Που να θέλουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση σαν πρόκληση κι όχι σαν πρόβλημα.

«Γι΄ αυτόν τον λόγο είμαστε και σε μία συνεχή αναζήτηση ανθρώπων, γιατί κάποιοι, οι οποίοι μπορεί να πιστέψουν στον εαυτό τους, μπορεί να έρθουν και, πραγματικά, ψυχικά να ταλαιπωρηθούν πάρα πολύ, γιατί θέλει πάρα πολύ ψυχική δύναμη όλο αυτό. Είναι πρόκληση, δεν είναι πρόβλημα. Δεν είναι ελλειμματικός κανένας άνθρωπος· ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και διαφορετικός. Θέλει απλώς τον δικό του χρόνο και τη δική του προσέγγιση σε αυτόν τον κόσμο. Ο αυτισμός είναι θέμα επικοινωνιακό», αναφέρει η κυρία Ιωάννα Τσαταλίδου στο TheOpinion.

Η ίδια τονίζει, επίσης, ότι η φιλοσοφία του εργαστηρίου βασίζεται πάρα πολύ στη μέθοδο Μοντεσσόρι. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; «Χρησιμοποιούμε στις ομάδες μας, οι οποίες είναι μικτές, τα μεγαλύτερα παιδιά στο να μαθαίνουν τους μικρότερους. Είναι μία βιωματική κατάσταση, σαν να είμαστε σε μία κατασκήνωση. Οι μεγαλύτεροι παίρνουν τον ρόλο του δασκάλου, γίνονται πραγματικά οι βοηθοί των ανθρώπων που έχουμε στο εργαστήριο (εικαστικούς, ζωγράφους κ.λπ.), γίνονται το δεξί και το αριστερό χέρι και είναι αυτοί που θα βοηθήσουν υποστηρικτικά τα μικρότερα παιδιά», εξηγεί στο TheOpinion.

Η καταλυτική συμβολή της οικογένειας

Η κυρία Τσαταλίδου θεωρεί καίρια την εμπλοκή των γονέων στην ανάπτυξη των παιδιών. Η ίδια, μάλιστα, προσπαθεί να τους επισκέπτεται, μεταφέροντας κομμάτια των εργαστηρίων μέσα στο σπίτι.

«Το θέμα δεν είναι να στείλω στον γονέα ένα βίντεο ή μια φωτογραφία, το θέμα είναι ο ποιοτικός χρόνος αλληλεπίδρασης με ένα παιδί. Είμαι της άποψης ότι όσο πιο ενημερωμένοι είναι οι γονείς τόσο λιγότερο φοβούνται. Όσο περισσότερο θέλουν να αλληλεπιδράσουν με τα παιδιά τους τόσο καλύτερες σχέσεις θα χτίσουν και γέφυρες επικοινωνίας. Αν δεν εκπαιδευτούν οι γονείς, αν δεν μάθουν το τι πρέπει να κάνουν, δεν θα μπορέσουν να φτάσουν ποτέ στην αποδοχή. Και η αποδοχή είναι η μισή λύση για κάθε μας πρόβλημα. Για καθετί που πιστεύουμε ότι είναι πρόβλημα.

Πηγαίνω στα σπίτια, θέλω να δω. Τους λέω ότι θα ‘ρθω σαν απλός παρατηρητής, θα αντιδράτε και θα επικοινωνείτε σαν να μην είμαι εκεί. Γιατί θέλω να δω πώς επικοινωνούν, τι ακριβώς κάνουν. Πραγματικά, πιστέψτε με, αφιερώνω ένα ολόκληρο απόγευμα, γιατί οι παρατηρήσεις που θα κάνω, είναι πάρα πολύ μεγάλη βοήθεια και για τους γονείς αλλά και για το παιδί».

Όπως επισημαίνει, στην άκρη του μυαλού μας, όλοι θα έπρεπε να είμαστε με τέτοιον τρόπο εκπαιδευμένοι, που να βλέπουμε το διαφορετικό σαν το πιο οικείο που θα μπορούσε να μας συμβεί εμάς αύριο.

«Δυστυχώς, οι περισσότεροι γονείς που έχουν ένα παιδί με διαφορετικότητα, πιστεύουν ότι η ζωή η ίδια και ο Θεός τους χρωστάει. Δεν είναι έτσι. Κανείς δεν μας χρωστάει τίποτα. Όπως θα είχαμε ένα παιδί που θα το πηγαίναμε μπαλέτο, στο μπάσκετ, να γνωρίσει πράγματα, το ίδιο ακριβώς θα πρέπει να κάνουμε με το διαφορετικό παιδί μας εάν θέλουμε να το δούμε να ανθίζει και να μοσχομυρίζει, γιατί κάθε λουλούδι είναι διαφορετικό», ομολογεί στο TheOpinion.

Οικονομική συμμετοχή

Σε μία περίοδο που οι τιμές παίρνουν την ανιούσα, και με ανύπαρκτη την οποιαδήποτε χρηματοδότηση, η μηνιαία συνδρομή για τη συμμετοχή στα προγράμματα του εργαστηρίου κυμαίνεται εντός φυσιολογικών ορίων. Ωστόσο, η κυρία Τσαταλίδου διευκρινίζει ότι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έρχονται σε άμεση επαφή με το εργαστήριο και να καταθέτουν τις ανάγκες του. «Προσπαθούμε με διάφορα προγράμματα (λ.χ. πρόγραμμα των μογονεϊκών οικογενειών) να ενισχύσουμε κι εμείς τις οικογένειες, να βοηθήσουμε όσο μπορούμε περισσότερο τις οικογένειες που έχουν ανάγκη», λέει στο TheOpinion, τονίζοντας τη σημασία της αρωγής φίλων, γνωστών και όσων έχουν γνωρίσει κι «αγκαλιάσει» τις δράσεις.

Μία από αυτές τις δράσεις στηρίζει και το Cafe – Bar Σάρωθρον. Η παγκόσμια κοινότητα Lions, μαζί με τον ΟΗΕ και την UNESCO, από το 1988, διοργανώνουν διαγωνισμό ζωγραφικής για την «Αφίσα της Ειρήνης». Στις 14 του Οκτώβρη, λοιπόν, δίνουμε ραντεβού στην έκθεση των έργων των παιδιών, κατά τη διάρκεια της οποίας θα δοθούν οι πιστοποιήσεις συμμετοχής της προηγούμενης χρονιάς.

Πληροφορίες:

«Αυτισμός, Έκφραση και Δημιουργικότητα» Χρήστου Πίψου 16, Θεσσαλονίκη Facebook: https://www.facebook.com/Autism.Expression.Creativity