Αρχαιότητες πίσω από κάγκελα – Η υπεύθυνη του αναστηλωτικού έργου του Γαλεριανού Συγκροτήματος στο TheOpinion

Συνεχίζονται στη Θεσσαλονίκη οι σφοδρές αντιδράσεις για την τοποθέτηση περίφραξης γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο των ανακτόρων του Γαλέριου στην πλατεία Ναυαρίνου. Ένα πυκνό και ψηλό κιγκλίδωμα, που τοποθετήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης στο περιμετρικό τοιχάκι στην πλατεία Ναυαρίνου, κρύβει το μνημείο από τα βλέμματα των περαστικών. Και κάπως έτσι, ένας αρχαιολογικός χώρος που το 2008 βραβεύτηκε από τη Εuropa Nostra ως ανοιχτό «εκπαιδευτικό» μνημείο, «έκλεισε» λόγω αποφάσεων των αρμοδίων.

Την επιλογή αυτή στηλιτεύει, μιλώντας στο TheOpinion, η υπεύθυνη αναστηλωτικού έργου του Γαλεριανού Συγκροτήματος, αρχιτεκτων αναστηλωτρια Φανή Αθανασίου. Όπως εξηγεί, η αναστήλωση αυτού του σπουδαίου μνημείου στην «καρδιά» της Θεσσαλονίκης, ξεκίνησε το 1994 και με ενδιάμεσες διακοπές  ολοκληρώθηκε το 2014.

«Το 2008 ο αρχαιολογικός χώρος στην πλατεία Ναυαρίνου βραβεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Europa Nostra, την πανευρωπαϊκή ομοσπονδία για την πολιτιστική κληρονομιά, για την εξαιρετική και υποδειγματική αποκατάσταση και συντήρηση των ερειπίων, καθώς και για το σύνολο των επεμβάσεων που μετέτρεψαν έναν εγκαταλελειμμένο χώρο σε άρτια οργανωμένο και με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, πόλο έλξης στην καρδιά της σύγχρονης πόλης. Σήμερα, ο εκπαιδευτικός αυτός χαρακτήρας χάνεται αφού ο χώρος στην ουσία “αποκόπτεται” από την καθημερινότητα της πόλης», θυμάται η κ. Αθανασίου.

«Ο χώρος έκλεισε για το κοινό για αρκετά χρόνια και μετά την ολοκλήρωση των αναστηλωτικών εργασιών, αλλά, στη συνέχεια, με υπογραφές πολιτών, κατέστη δυνατή η επαναλειτουργία του με την απασχόληση φυλάκων», τονίζει η κ. Αθανασίου.

«Αντί για κάγκελα, φύλακες»

Ακόμη κι έτσι, όμως, οι φύλακες αυτοί σήμερα εργάζονται έως το απόγευμα, σε αντίθεση με άλλους χώρους, όπως για παράδειγμα στην Αρχαία Αγορά, όπου υπάρχουν φύλακες και το βράδυ. «Για ποιο λόγο επιλέχτηκε η λύση της τοποθέτησης περίφραξης και όχι της ενίσχυσης της φύλαξης;», αναρωτιέται η κ. Αθανασίου.

«Πράγματι, η απουσία φυλάκων άφηνε εκτεθειμένο το βράδυ τον αρχαιολογικό χώρο σε συμπεριφορές ατόμων που δεν δείχνουν σεβασμό στα μνημεία και στον δημόσιο χώρο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έπρεπε να επιλεγεί αυτή η λύση. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων και το Υπουργείο Πολιτισμού επέλεξε πάλι την χείριστη λύση παλιάς κοπής: κάγκελα παντού αντί να προσλάβει φύλακες επι 24 ωρου όπως συνέβαινε τη δεκαετία του 2000», σχολιάζει.

Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με την πληροφόρηση που έχει σήμερα παραμένει κλειστό το υπερσύγχρονο κτίριο επισκεπτών στη Αψιδωτή αίθουσα επι της Δ. Γουναρη ενώ ο τουριστικός οδηγός είναι στα αζήτητα. «Το πιο τραγελαφικό είναι οτι μπήκανε καμερες χωρίς όμως φύλακα το βράδυ για να τις παρακολουθεί και να ειδοποιεί την αστυνομία», προσθέτει.

«Σε κάθε περίπτωση, με την περίφραξη που έχει τοποθετηθεί, καταστρατηγείται», όπως εξηγεί η κ. Αθανασίου, «μια βασική προϋπόθεση του αρχαιολογικου νόμου που είναι οχι μόνο η προστασία αλλά και η ανάδειξη των μνημείων. Ο όρος “ανάδειξη” περιέχει κατ ελάχιστο την οπτική “πρόσβαση” και την προβολή του μνημείου στο κοινό. Έχουμε δηλαδή μια Υπηρεσία του ΥΠΠΟ και ένα αρμόδιο αρχαιολογικό συμβούλιο που εγκρίνει παρεμβάσεις εις βάρος της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Παράλληλα, η ίδια θίγει και την περαιτέρω «επιβάρυνση» της ίδιας της πλατείας Ναυαρίνου: «Με την πολύ πυκνή περίφραξη ακυρώνεται και η ήδη επιβαρυμένη εξαιτίας των πολυκατοικιών πλατεία Ναυαρίνου καθώς το μεγάλο ύψος της επιδρά αρνητικά στον περιορισμένο ελεύθερο χώρο προβάλλοντας περισσότερο το ύψος των πολυκατοικιών», τονίζει.

Σε ό,τι αφορά τον δήμο Θεσσαλονίκης, η αρχαιολόγος επισημαίνει ότι η άδεια έπρεπε να ζητηθεί από τις υπηρεσίες του, καθώς η προηγούμενη περίφραξη (κουπαστή) αλλά και το τοιχάκι πάνω στο οποίο τοποθετήθηκε η περίφραξη είναι δημοτικό και όταν είχε πρωτοκατασκευαστεί, είχε ζητηθεί αντίστοιχη άδεια και πάλι από τις δημοτικές υπηρεσίες.