Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ»: Ένας θεσμός με αξία, αλλά χωρίς καμία διάχυση στην πόλη

Το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» δημιουργήθηκε με τη φιλοδοξία να αποτελέσει μια γέφυρα της Θεσσαλονίκης με την Ευρώπη∙ έναν θεσμό που θα ανέβαζε την πόλη επίπεδο, θα της έδινε διεθνή ρόλο και θα την ενέτασσε ξανά στο σύγχρονο πολιτιστικό τοπίο. Πέντε χρόνια μετά, η ποιότητα των βραβεύσεων είναι αδιαμφισβήτητη, όμως η επίδραση του θεσμού στην πόλη παραμένει ελάχιστη.

Παρά τις σημαντικές προσωπικότητες που έχουν τιμηθεί, ο θεσμός δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει απήχηση στο ευρύ κοινό. Η τελετή στη Ροτόντα, όσο εντυπωσιακή κι αν είναι, παραμένει ένας κλειστός και αποκομμένος κύκλος. Το φετινό περιστατικό το αποδεικνύει: κυκλοφοριακή συμφόρηση, αστυνομικές δυνάμεις, η παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας – και όμως η πλειονότητα των πολιτών δεν είχε ιδέα ότι βρισκόταν σε εξέλιξη ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της χώρας. Αυτό δεν είναι ζήτημα αδιαφορίας του κοινού, αλλά έλλειμμα στρατηγικής.

Αντί ο θεσμός να λειτουργεί ως μοχλός εξωστρέφειας, παραμένει επικοινωνιακά περιορισμένος. Απουσιάζει μια ευρύτερη αφήγηση που να αγκαλιάζει την πόλη, να την ενεργοποιεί, να την κάνει συμμέτοχο. Δεν υπάρχουν παράλληλες δράσεις, δεν υπάρχουν συνεργασίες με θεσμούς, δεν υπάρχει παρουσία στον δημόσιο χώρο. Η Θεσσαλονίκη δεν «ζει» τον θεσμό — απλώς τον φιλοξενεί σιωπηλά.

Η αξία του Βραβείου δεν αμφισβητείται. Αμφισβητείται, όμως, ο τρόπος με τον οποίο αξιοποιείται. Ένας θεσμός τέτοιου μεγέθους θα μπορούσε να μεταμορφώσει την πόλη για μια εβδομάδα: με εκθέσεις, ομιλίες, εκπαιδευτικά προγράμματα, καλλιτεχνικές παρεμβάσεις και συμμετοχή φορέων. Να γίνει μια γιορτή πολιτισμού, όχι μια «κλειστή» τελετή.

Η Θεσσαλονίκη δικαιούται θεσμούς με ζωντάνια, συμμετοχή και διεθνή παρουσία. Το Βραβείο Θεοφανώ μπορεί να εξελιχθεί σε έναν τέτοιο θεσμό — αρκεί να αποκτήσει όραμα που να ξεπερνά τους τοίχους της Ροτόντας.