Το δύσκολο φετινό καλοκαίρι: Η ακρίβεια στον τουρισμό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο

Αρθρογραφεί στο TheOpinion ο Διονύσης Μαγουλάς, Πολιτικός Επιστήμονας

Κάθε καλοκαίρι στις συζητήσεις γύρω από τις διακοπές επανέρχεται το γνωστό παράπονο ότι οι τιμές έχουν φτάσει στα ύψη, οι επιλογές περιορίζονται και οι ταξιδιώτες αναγκάζονται να περιορίσουν τις αποδράσεις τους ή να αναζητήσουν φθηνότερες εναλλακτικές.

Φέτος όμως η αίσθηση ότι οι διακοπές έγιναν απλησίαστες μοιάζει πιο έντονη από ποτέ τουλάχιστον στην Ελλάδα. Ωστόσο αν δούμε τα στοιχεία συνολικά για την Ευρώπη αντιλαμβανόμαστε ότι η ακρίβεια στον τουρισμό δεν είναι μια αποκλειστικά ελληνική υπόθεση αλλά μια πανευρωπαϊκή πραγματικότητα που αντανακλά ευρύτερες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές εξελίξεις.

Οι αυξήσεις στις τιμές των ξενοδοχείων και των καταλυμάτων παρατηρούνται σε όλες τις μεγάλες τουριστικές χώρες της Ευρώπης. Στην Ισπανία για παράδειγμα τα τελευταία τρία χρόνια οι τιμές των ξενοδοχείων αυξήθηκαν κατά 23% φτάνοντας κατά μέσο όρο τα 136 ευρώ τη βραδιά. Το φαινόμενο του υπερτουρισμού στα παραθαλάσσια θέρετρα έχει επιφέρει σημαντική μετακίνηση των ντόπιων σε πιο οικονομικές και λιγότερο δημοφιλείς περιοχές όπως η ενδοχώρα της Ανδαλουσίας ή η Καστίλλη και Λεόν όπου το κόστος παραμένει πιο προσιτό. Αντίστοιχα στην Πορτογαλία στην περιοχή του Αλγκάρβε το κόστος μιας εβδομάδας διαμονής σε ξενοδοχείο μπορεί να ξεπερνά τα 1500 ευρώ ποσό που συγκρίνεται με παρόμοια ή και πιο φθηνά πακέτα στην Καραϊβική.

Στη Γαλλία η ακρίβεια επηρεάζει επίσης την πρόσβαση των ντόπιων στις διακοπές με πάνω από το 70% των Γάλλων να δηλώνουν πως δυσκολεύονται να πάνε διακοπές ή αναγκάζονται να μειώσουν τον προϋπολογισμό τους. Η Ιταλία και η Γερμανία δεν αποτελούν εξαίρεση με σημαντικές αυξήσεις στα κόστη διαμονής και μετακίνησης ενώ οι εσωτερικές ταξιδιωτικές επιλογές έχουν γίνει πιο περιορισμένες λόγω αυτών των οικονομικών πιέσεων.

Η αύξηση του κόστους διακοπών δεν οφείλεται μόνο σε τοπικά φαινόμενα ή πολιτικές αποφάσεις. Υπάρχουν σημαντικοί παράγοντες ευρύτερου χαρακτήρα που επιβαρύνουν το σκηνικό. Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση αυξάνει το κόστος καυσίμων και ενέργειας επιβαρύνοντας τόσο τις μεταφορές όσο και τη λειτουργία των τουριστικών υποδομών. Ο πληθωρισμός που πλήττει γενικότερα την ευρωπαϊκή οικονομία μειώνει την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Η αυξημένη ζήτηση για ταξίδια μετά την πανδημία προκάλεσε αναπροσαρμογές τιμών αφού η τουριστική αγορά προσπαθεί να καλύψει το χαμένο έδαφος. Ο κλιματικός παράγοντας επίσης είναι σημαντικός. Οι καύσωνες που πλήττουν τη νότια Ευρώπη και οι μεγάλες πυρκαγιές που εξαπλώνονται από την Τουρκία μέχρι τη νότια Γαλλία και την Ιβηρική χερσόνησο επηρεάζουν αρνητικά τις υποδομές, την ποιότητα και την ασφάλεια των προορισμών ενώ αυξάνουν τα λειτουργικά κόστη.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες μαζί δημιουργούν μια αλυσίδα επιβαρύνσεων που δυσκολεύουν το να απολαύσει κανείς τις καλοκαιρινές διακοπές όπως παλιά. Οι αυξημένες τιμές έχουν κοινωνικές επιπτώσεις που είναι σημαντικό να μην αγνοούμε. Σε πολλές χώρες οι ντόπιοι νιώθουν ότι εκτοπίζονται από τα παραδοσιακά τους μέρη διακοπών λόγω της εισβολής ξένων τουριστών και της αύξησης των τιμών. Η πρόσβαση σε ηλιόλουστες παραλίες ή αγαπημένους προορισμούς γίνεται όλο και πιο δύσκολη για τις μέσες οικογένειες.

Ενδεικτικά στην Ισπανία όπου η τουριστική κίνηση εκτοξεύτηκε στα ύψη το 2024 καταγράφηκαν 800.000 λιγότερες επισκέψεις ντόπιων στις παραθαλάσσιες περιοχές την ίδια στιγμή που οι ξένοι τουρίστες αυξήθηκαν κατά 1,94 εκατομμύρια. Η οικονομική επιβάρυνση οδηγεί πολλούς να αναζητήσουν φθηνότερους προορισμούς εντός της χώρας ή ακόμη και εναλλακτικές όπως η Airbnb σε περιοχές που δεν έχουν πληγεί από τον υπερτουρισμό. Ακόμη και στη Γαλλία και την Πορτογαλία πολλοί επιλέγουν να περιορίσουν τον χρόνο των διακοπών τους ή να αλλάξουν προορισμούς εν μέρει και λόγω της αβεβαιότητας που προκαλούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Η Ελλάδα φυσικά αντιμετωπίζει και αυτή το ίδιο πρόβλημα με αυξήσεις στις τιμές των διακοπών, αυξημένο κόστος μετακινήσεων και δυσκολία για τον μέσο πολίτη να απολαύσει τις θερινές αποδράσεις όπως παλιά. Ωστόσο τα προβλήματα αυτά δεν πρέπει να τα βλέπουμε αποκομμένα ούτε να πιστεύουμε ότι είναι αποκλειστικά ελληνικά. Το φετινό καλοκαίρι αποτελεί μια κοινή πρόκληση για ολόκληρη την Ευρώπη που συνδέεται στενά με την ευρύτερη οικονομική συγκυρία και τις αλλαγές που φέρνει η κλιματική κρίση. Μια δυσμενής κατάσταση που απαιτεί συντονισμένες πολιτικές λύσεις οικονομική στήριξη προς τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά αλλά και σεβασμό προς το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους.

Το οικονομικά δύσκολο καλοκαίρι του 2025 δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα αλλά μια πανευρωπαϊκή πραγματικότητα. Ακρίβεια, κλιματικοί κίνδυνοι, αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες και κοινωνικές ανισότητες συνθέτουν το σκηνικό που πρέπει να αντιμετωπίσουμε συλλογικά. Αντί να μένουμε σε τοπικές διαμαρτυρίες ή υπερβολές ας κοιτάξουμε την κατάσταση με ψυχραιμία και να αναζητήσουμε βιώσιμες λύσεις για τον τουρισμό που θα εξυπηρετούν και τις ανάγκες των κατοίκων και την οικονομική βιωσιμότητα των προορισμών μας.