Πόσες ευκαιρίες μπορεί να έχει το κέντρο της Θεσσαλονίκης;
theopinion
Αρθρογραφεί στο TheOpinion η Μάγδα Μαυρίδου, Αρχιτέκτονας Μηχανικός Α.Π.Θ
Πόσες ευκαιρίες μπορεί να έχει το κέντρο μιας πόλης με ιστορικό χαρακτήρα που υφίσταται εκατοντάδες χρόνια να κάνει ανάπλαση σε μια έκτασή της 177στρεμμάτων;
Δεν δίνονται συχνά τέτοιες ευκαιρίες σε κέντρα ιστορικών πόλεων. Ο όρος ανάπλαση δεν υπονοεί απαραίτητα καινούρια δόμηση. Μια ανάπλαση μπορεί να επιλέξει το κενό, το πράσινο, τον αέρα, τον άπλετο χώρο όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Ο χώρος της ΔΕΘ έχει μια ιστορικότητα συνδεδεμένη με τον θεσμό των εκθέσεων, της Διεθνούς, των κλαδικών, των φεστιβαλ κλπ. που όπως έδειξε η δημοσκόπηση της Palmos Analysis κρίνεται ως σημαντική από την πλειοψηφία των πολιτών.
Πρόκειται για έναν δημόσιο χώρο ο οποίος έχει ιστορικά συνδέσει την χρήση του με μια συγκεκριμένη λειτουργία η οποία επιφέρει θετικά οφέλη αλλά έχει και αρνητικές συνέπειες στην πόλη.
Το σημαντικότερο στοιχείο που μας δείχνει η πρόσφατη δημοσκόπηση της Palmos analysis είναι πως ενώ προωθείται μια ανάπλαση από τη διοίκηση της ΔΕΘ για έναν τόσο σημαντικό χώρο στο κέντρο της πόλης, οι πολίτες δεν είναι ενήμεροι για αυτή.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων δηλώνει ότι δεν είναι ενημερωμένοι για το σχέδιο ανάπλασης (58% δηλώνουν ελάχιστη ή καθόλου ενημέρωση). Αυτό δείχνει μια σοβαρή αποτυχία στη διαχείριση της επικοινωνίας του έργου, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει αντίσταση και αβεβαιότητα στο κοινό, παρά την πιθανή θετική του αντίληψη για την περιοχή. Η έλλειψη διαβούλευσης με τους πολίτες είναι ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα, καθώς η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε τέτοιες πρωτοβουλίες είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των έργων αστικής ανάπλασης.
Η υποστήριξη του 83% των Θεσσαλονικέων για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος δείχνει την επιθυμία του κόσμου να έχει λόγο στις αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της πόλης του.
Αυτό είναι ενθαρρυντικό, καθώς η δημοκρατική συμμετοχή στη διαμόρφωση του αστικού τοπίου είναι κρίσιμη για τη βιωσιμότητα και την κοινωνική αποδοχή των έργων και για αυτό τον λόγο θα πρέπει να προωθηθεί η πρόταση διεξαγωγής δημοψηφίσματος.
Δύο βασικά θέματα που ανέδειξε η δημοσκόπηση σχετικά με τις προτιμήσεις των πολιτών είναι η ανάγκη για πράσινο και πάρκα και η κριτική όσον αφορά το ξενοδοχείο και εμπορικό κέντρο και τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Η ανάγκη για πράσινο είναι το πρωτεύον κριτήριο για την ανάπλαση (43%) ενώ έχει ενδιαφέρον η διαφοροποίηση ανά δήμο στις απαντήσεις για το σημαντικότερο κριτήριο για τον σχεδιασμό της ανάπλασης. Έτσι ενώ στη σημασία της δημιουργίας χώρου πρασίνου συμφωνούν αμφότεροι, κάτοικοι του δήμου Θεσσαλονίκης και των άλλων δήμων, στη συνέχεια το κριτήριο της αύξησης των θέσεων στάθμευσης και της μείωσης του κυκλοφοριακού φόρτου αποτελεί βασικό κριτήριο για τους κατοίκους των άλλων δήμων (32% και 26% αντίστοιχα) και όχι τόσο των κατοίκων του Δήμου Θεσσαλονίκης (23% και 17% αντίστοιχα).
Οι κάτοικοι του Δήμου Θεσσαλονίκης φαίνεται να ενδιαφέρονται παράλληλα με την αύξηση του χώρου πρασίνου (42%), για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης (38%), για την δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου (28%) αφήνοντας την ανάπτυξης της ΔΕΘ τέταρτη σε σειρά ως μικρότερης σημασίας κριτήριο (27%).
Το γεγονός ότι το 48% των ερωτηθέντων είναι αντίθετο στην κατασκευή νέου εμπορικού κέντρου και ξενοδοχείου εντός του χώρου της ΔΕΘ, μπορεί να αντανακλά μια ανησυχία για την πιθανότητα υπερβολικής ιδιωτικής εκμετάλλευσης του δημόσιου χώρου. Μάλιστα αυτό έρχεται σε αντιδιαστολή με την συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στο έργο της ΔΕΘ όπου το 38% (ναι) και το 26% (μάλλον ναι) συμφωνούν με αυτήν. Οπότε παρόλο που η ιδιωτική συμμετοχή είναι «καλοδεχούμενη», τα ανταλλάγματα είναι υπό αμφισβήτηση.
Τέλος έχει ενδιαφέρον η απάντηση για τις εναλλακτικές προτάσεις ανάπλασης του χώρου.
Πιο ειδικά, ερωτούνται οι συμμετέχοντες για τρεις προτάσεις ανάπλασης, η μια που προωθείται από τη διοίκηση της ΔΕΘ με απομάκρυνση των παλιών κτηρίων και κατασκευή καινούριων κτηρίων, υπόγειου παρκινγκ και ξενοδοχειακού-εμπορικού κέντρου, η δεύτερη που προτείνεται από φορείς της πόλης, με απομάκρυνση μόνο των μεγάλων ογκωδών περιπτέρων, διατήρηση των ιστορικών κτηρίων με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον για τη διεξαγωγή μικρών εκθέσεων και κατασκευή σύγχρονου εκθεσιακού κέντρου εκτός της πόλης για την διεξαγωγή των μεγάλων εκθέσεων και Τρίτη εναλλακτική η απομάκρυνση όλων των παλιών κτηρίων από τον χώρο και η μεταφορά της έκθεσης εκτός πόλης.
Στην πρώτη περίπτωση ο εναπομείναν χώρος θα γίνει χώρος πρασίνου, με λιγότερα δέντρα και περισσότερη χαμηλή βλάστηση λόγω του υπόγειου παρκινγκ, ενώ στη δεύτερη ο εναπομείναν χώρος, που θα είναι πολύ μεγαλύτερος θα αποτελέσει ένα μεγάλο μητροπολιτικό πάρκο. Το ίδιο και στην τρίτη περίπτωση, με την δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου.
Ενώ την πρώτη πρόταση προτιμάει το 40%, ένα υπόλοιπο 58% θέλει την μεταφορά της ΔΕΘ σε άλλο σημείο εκτός κέντρου αλλά το ποσοστό αυτό μοιράζεται ανάμεσα στις δύο άλλες εναλλακτικές: να μεταφερθεί εξ’ ολοκλήρου η ΔΕΘ και να γίνει ο χώρος μητροπολιτικό πάρκο (28%) και να μείνουνε οι μικρές εκθέσεις σε λίγα περίπτερα με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και οι μεγάλες εκθέσεις να μεταφερθούν εκτός πόλης με μετατροπή του εναπομείνονται χώρου σε μητροπολιτικό πάρκο (30%).
Η δημοσκόπηση καταδεικνύει την ανάγκη για ένα σχέδιο που θα συνδυάζει την ιστορικότητα της ΔΕΘ με τις απαιτήσεις της σύγχρονης πόλης, και θα περιλαμβάνει τη συμμετοχή των πολιτών. Η δημιουργία χώρων πρασίνου και η ενίσχυση της οικονομικής και πολιτιστικής δραστηριότητας είναι καθοριστικά σημεία. Όμως, ο χώρος της ΔΕΘ έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τη Θεσσαλονίκη και είναι θετικό ότι οι Θεσσαλονικείς είναι ανοιχτοί στο διάλογο μέσω του δημοψηφίσματος, καθώς αυτό δείχνει τη διάθεση να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του αστικού τους περιβάλλοντος.