Ουράνιο στο νερό: Οι πιθανοί κίνδυνοι, τα ερωτήματα και η ανάγκη για ένα εθνικό σχέδιο

Αρθρογραφεί στο TheOpinion ο Φίλιππος Γκανούλης, επικεφαλής της παράταξης “Οικολογία – Πράσινη Λύση” και πρ. περιφερειακός σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας. 

Η πρόσφατη ανακάλυψη αυξημένων συγκεντρώσεων ουρανίου στο πόσιμο νερό επτά περιοχών του Δήμου Σερρών προκάλεσε κύμα ανησυχίας και αγανάκτησης.

Περίπου 2.000 νοικοκυριά είναι αντιμέτωπα με τον άμεσο κίνδυνο κατανάλωσης νερού που δεν πληροί τα βασικά πρότυπα ασφαλείας, ενώ ο Δήμος Σερρών έσπευσε να επιβάλει περιορισμούς στη χρήση του και να διαθέσει εμφιαλωμένο νερό σε σχολεία και ευπαθείς ομάδες. Όμως τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: από πότε υπήρχε το ουράνιο στο νερό και μέχρι πότε θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση;

Ευάλωτο σύστημα ύδρευσης – Ανάγκη για εθνικό σχέδιο

Η κρίση αυτή δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό, αλλά αναδεικνύει τη γενικότερη ευαλωτότητα των συστημάτων ύδρευσης της χώρας και την ανάγκη άμεσης δράσης. Απαιτείται ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο προστασίας της ποιότητας του πόσιμου νερού που θα προλαμβάνει αντίστοιχα περιστατικά και θα διασφαλίζει τη δημόσια υγεία. Οι άξονες αυτού του σχεδίου περιλαμβάνουν:

• Ενίσχυση των δειγματοληπτικών ελέγχων με τακτικές και διαφανείς αναλύσεις σε όλα τα δίκτυα ύδρευσης.
• Αναβάθμιση των υποδομών ύδρευσης, με έργα εγκατάστασης προηγμένων συστημάτων διύλισης και καθαρισμού.
• Διαφάνεια και ενημέρωση των πολιτών μέσω ψηφιακής πλατφόρμας που θα παρέχει σε πραγματικό χρόνο δεδομένα για την ποιότητα του νερού.
• Οικονομική στήριξη των επηρεαζόμενων νοικοκυριών για την κάλυψη αναγκών σε πόσιμο νερό και την αντιμετώπιση των συνεπειών.
• Αξιοποίηση τεχνολογικών λύσεων όπως η αντίστροφη ώσμωση, που μπορεί να αφαιρέσει έως και 99% του ουρανίου από το νερό.

 

Πιθανός κίνδυνος για τις καλλιέργειες, την κτηνοτροφία και τη διατροφική αλυσίδα

Η ανησυχία δεν θα έπρεπε να περιορίζεται μόνο στο τοπικό νερό ύδρευσης αλλά το φαινόμενο ενδέχεται να έχει προεκτάσεις που να μας αφορούν όλους. Οι Δημοτικές Κοινότητες Λευκώνα και Χριστός, όπου εντοπίστηκε ουράνιο, χαρακτηρίζονται από έντονη αγροτική δραστηριότητα με γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Το ουράνιο, ως βαρύ μέταλλο με ραδιενεργές ιδιότητες, όταν ενσωματώνεται στο αρδευτικό νερό, μπορεί να απορροφηθεί από το έδαφος και να περάσει στις ρίζες των φυτών. Ορισμένα φυτά έχουν την ικανότητα να συσσωρεύουν βαρέα μέταλλα στους ιστούς τους, με αποτέλεσμα τα γεωργικά προϊόντα να περιέχουν ίχνη ουρανίου, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν εξετάσουμε τις πιθανές επιπτώσεις στην κτηνοτροφία. Η κατανάλωση μολυσμένου νερού από τα ζώα ή η βόσκηση σε μολυσμένα εδάφη μπορεί να οδηγήσει σε βιοσυσσώρευση ουρανίου στον οργανισμό τους, επηρεάζοντας την ποιότητα του γάλακτος, του κρέατος και των άλλων ζωοκομικών προϊόντων. Αυτό δημιουργεί κινδύνους για τους καταναλωτές και για τη φήμη της τοπικής παραγωγής.

Η μακροχρόνια έκθεση σε αυξημένα επίπεδα ουρανίου, είτε μέσω του νερού είτε μέσω της διατροφής, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται νεφρική βλάβη, αυξημένος κίνδυνος καρκίνου, διαταραχές στο κυκλοφορικό και το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ ιδιαίτερα ευπαθείς είναι τα παιδιά και οι ευπαθείς ομάδες.

Είναι προφανές πως η κρίση στον Δήμο Σερρών δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Η ανάγκη λήψης άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων είναι επιτακτική. Η προστασία της δημόσιας υγείας και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο σύστημα ύδρευσης, αλλά και η διασφάλιση της ασφάλειας των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, απαιτούν συντονισμένη και διαφανή δράση της πολιτείας, των τοπικών αρχών, της επιστημονικής κοινότητας και των πολιτών.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο: η υγεία των πολιτών, η προστασία του περιβάλλοντος και η αξιοπιστία της χώρας μας στη διαχείριση φυσικών πόρων. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο.