Οι μανώλιες της Αριστοτέλους που θα «απομακρυνθούν» και η Θεσσαλονίκη που θα μπορούσε να είναι Λιουμπλιάνα

«Έπεσα» προχτές πάνω σε μια ανάρτηση του Πρόδρομου Νικηφορίδη με μια φωτογραφία του ίδιου κάτω από μια αγαπημένη μανώλια, επί του άξονα της Αριστοτέλους, μια από αυτές που καθημερινά βλέπω κι εγώ στις διαδρομές προς και από τα γραφεία του Opinion.

Στην ανάρτησή του αυτή, ο αρχιτέκτονας και αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων στον δήμο Θεσσαλονίκης εξέφραζε εμφανώς την αντίρρησή του στην απομάκρυνση αυτών των δέντρων από τον μνημειακό άξονα της Αριστοτέλους, έτσι όπως προβλέπεται τουλάχιστον στην αρχιτεκτονική μελέτη που πήρε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό του δήμου Θεσσαλονίκης επί διοίκησης Ζέρβα.

Γράφει χαρακτηριστικά ο κ. Νικηφορίδης: «Ήρθα για μία δουλειά πρωί πρωί στην πλατεία Αριστοτέλους. Βρήκα την ευκαιρία να φωτογραφηθω κάτω από μια μανωλια που η μελέτη της ανάπλασης της Αριστοτέλους προβλέπει την απομάκρυνση τους! Σύμφωνα με τη μελετητρια αυτές οι μανώλιες δεν ξεπερνούν το 1-1,5μ. Οι μανώλιες βρήκαν τον τόπο τους, μεγαλώνουν πολύ ωραία και θα παραμείνουν εδώ».

Η απομάκρυνση των συγκεκριμένων δέντρων είναι προφανώς η μία από τις αντιρρήσεις που έχει η σημερινή διοίκηση του δήμου επί της μελέτης και τις οποίες υπέβαλε αρμοδίως στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων για να ληφθούν υπόψη στην τελική απόφαση για να δοθεί ή για να μη δοθεί το πράσινο φως για τις περαιτέρω διαδικασίες. Βέβαια, πώς μπορεί κανείς να ξεχάσει ότι αυτό που κυρίως είχε ξεσηκώσει… διχασμό ήταν η αρχική πρόβλεψη για ένα πάρκο με φοίνικες, εκεί πάνω, στο «πέταλο» της Αριστοτέλους, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Με αφορμή την ανάρτηση Νικηφορίδη ήρθε και πάλι στο μυαλό μου μια απορία που ποτέ δεν μου λύθηκε: για ποιο λόγο προκηρύσσονται εκ νέου διαγωνισμοί για σημεία της πόλης για τα οποία και στο παρελθόν είχαν προκηρυχθεί ανάλογοι διαγωνισμοί, τα βραβεία των οποίων ουδέποτε υλοποιήθηκαν;

Και εξηγούμαι: Το μακρινό 1997, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης αποτέλεσε μια εξαιρετική ευκαιρία για τη Θεσσαλονίκη να προκηρύξει διαγωνισμούς για διάφορα σημεία της πόλης. Ξεφυλλίζοντας τον τόμο «Μετασχηματισμοί του Αστικού Τοπίου: αρχιτεκτονικές μελέτες και έργα του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Θεσσαλονίκη 1997» μπορεί κανείς να δει πώς οραματίστηκαν αρχιτέκτονες την πόλη (κάτι που εκ του αποτελέσματος απογοητεύει αφού σχεδόν καμία από εκείνες τις μελέτες δεν προχώρησε στον δρόμο της υλοποίησης).

Ένας από τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς του ΟΠΠΕΘ ’97 (οι συνομήλικοί μου θα θυμούνται το αρτικόλεξο) αφορούσε τον άξονα της Αριστοτέλους, αυτό το εμβληματικό για την πόλη της Θεσσαλονίκης τοπόσημο και μάλιστα το σύνολο του άξονα από τη Λεωφόρο Νίκης μέχρι τον Άγιο Δημήτριο.  Ο διαγωνισμός εκείνος μάλιστα είχε γίνει σε συνεργασία με τη Διεθνή Ενωση Αρχιτεκτόνων, με αποτέλεσμα να συμμετέχουν σε αυτόν (σύμφωνα τουλάχιστον με το δημοσιογραφικό μου αρχείο) 100 γραφεία αρχιτεκτόνων από 24 χώρες.

Το 2021 ο δήμος Θεσσαλονίκης προκήρυξε έναν δεύτερο διεθνή διαγωνισμό (για ποιον λόγο ποτέ δεν κατάλαβα, αν και νομίζω ότι ο καθένας μας μπορεί κάτι να μαντέψει) και πάλι για τον άξονα, στο τμήμα του αυτή τη φορά από τη Λεωφόρο Νίκης μέχρι την οδό Εγνατία. Σε αυτόν συμμετείχαν 11 γραφεία αρχιτεκτόνων, τα περισσότερα από την Ελλάδα.

Αναρωτιέμαι πάντως αν αξίζει σε αυτή την πόλη, κάθε διοίκηση του δήμου να θέλει να επαναφέρει στο δημόσιο διάλογο μια… φωτοβολίδα (εν προκειμένω την ανάπλαση της Αριστοτέλους) ξεκινώντας από το μηδέν μια χρονοβόρα διαδικασία για κάτι που έχει ήδη μελετηθεί… Γιατί μια διοίκηση πρέπει να.. μεγαλουργεί με το τίποτα, να θέλει να προκαλεί μια προσδοκία, μια αναταραχή, μια αναστάτωση γύρω από μια «αλλαγή», μια αναμόρφωση ενός σημείου της πόλης, χωρίς όμως τελικά να γίνεται τίποτα και τίποτα από όλο αυτό το… σύννεφο να μην μετατρέπεται σε κάτι, να μην μετατρέπεται σε πράξη;

Βρίσκω πιο γενναία και λιγότερο πολιτικάντικη τη στάση της σημερινής διοίκησης: έχει γίνει ένας διαγωνισμός, υπάρχει το πρώτο βραβείο, έχω ενστάσεις και τις υποβάλλω αρμοδίως για να μπορέσουμε να καταλήξουμε κάπου. Να προχωρήσουμε από εκεί που το άφησε η προηγούμενη διοίκηση, να κάνουμε βελτιώσεις, να δούμε τι μπορεί να γίνει καλύτερο.

Υ.Γ.

Αν έχετε κι εσείς λίγη αγάπη για την αρχιτεκτονική, επισκεφτείτε τη Λιουμπλιάνα. Μετά από έναν καταστροφικό σεισμό το 1895, ο δήμος ζήτησε από έναν ντόπιο αρχιτέκτονα να δημιουργήσει το νέο πρόσωπο της Σλοβενικής πρωτεύουσας. Ήταν ο Jože Plečnik που οι Σλοβένοι αγαπούν μέχρι σήμερα, αφού είναι ο άνθρωπος που «αναγέννησε» την πόλη τους και με έξυπνες λύσεις (και μάλιστα οικονομικές προς..  ικανοποίηση της δημοτικής αρχής εκείνης της εποχής) την έκανε πρότυπο για άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Φυσικά, δεν έγιναν όλα σε μία θητεία μιας δημοτικής αρχής και μάλιστα σε μια πληγωμένη από τον σεισμό πρωτεύουσα. Όσοι όμως εναλλάσσονταν στα δημοτικά πράγματα, έπιαναν το νήμα από εκεί που το άφηναν οι απερχόμενοι, πάντα βάσει όσων προέβλεπε το σχέδιο Plečnik.

Τελικά χρειαζόμαστε έναν Plečnik ή διοικήσεις στον δήμο, όπως αυτές της Λιουμπλιάνα;