Ο Ανδρέας Λοβέρδος στη ΝΔ: Η κίνηση που δείχνει και το στρατηγικό αδιέξοδο του ΠΑΣΟΚ;

Αρθρογραφεί στο TheOpinion ο Διονύσης Μαγουλάς, Πολιτικός Επιστήμονας

Η πρόσφατη ένταξη του Ανδρέα Λοβέρδου και του κόμματός του «Δημοκράτες» στη Νέα Δημοκρατία μπορεί εκ πρώτης όψεως να μοιάζει με μια προσωπική μετακίνηση ενός πρώην υπουργού, που αναζητούσε πολιτική στέγη μετά την αποχώρησή του από το ΠΑΣΟΚ.

Στην πραγματικότητα, όμως, συνιστά μια κίνηση με πολλαπλά επίπεδα σημασίας: συμβολικό, εκλογικό και στρατηγικό. Και το κυριότερο: φωτίζει με τον πιο καθαρό τρόπο το δομικό πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ να ξανακερδίσει κρίσιμα κοινωνικά στρώματα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ας ξεκινήσουμε από τα εκλογικά δεδομένα. Στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024, οι «Δημοκράτες» κατέγραψαν ποσοστό (1,45%) πανελλαδικά. Αν και εκλογικά ασήμαντο ως δύναμη, η γεωγραφική κατανομή της ψήφου τους αποκαλύπτει πολλά. Το κόμμα Λοβέρδου είχε τις καλύτερες επιδόσεις του σε περιφέρειες όπως η Μεσσηνία (2,43%), ο Βόρειος Τομέας Αθηνών (2,20%), η Ανατολική Αττική (2,04%), η Κορινθία (2,01%), αλλά και σε μεγάλες αστικές έδρες όπως η Α’ Θεσσαλονίκης (1,72%), ο Νότιος Τομέας Αθηνών (1,72%) και ο Α’ Πειραιώς (1,64%). Αν κανείς αντιπαραβάλει αυτά τα στοιχεία με τις χειρότερες επιδόσεις του ΠΑΣΟΚ στις ίδιες ευρωεκλογές, προκύπτει μια σαφής συσχέτιση. Στον Α’ Πειραιώς το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε μόλις στο (7,86%), στον Βόρειο Τομέα Αθηνών στο (9,13%), στον Νότιο Τομέα στο (9,37%), στην Ανατολική Αττική στο (9,02%) και στην Α’ Θεσσαλονίκης στο (9,43%). Πρόκειται ακριβώς για τις ίδιες εκλογικές περιφέρειες όπου οι «Δημοκράτες» είχαν τις καλύτερες επιδόσεις τους. Με άλλα λόγια, το κόμμα του Λοβέρδου άντλησε ψήφους από δεξαμενές που παραδοσιακά θα μπορούσαν να επιστρέψουν στο ΠΑΣΟΚ, αλλά προτίμησαν να κινηθούν σε έναν κεντρώο, φιλοευρωπαϊκό και θεσμικό χώρο που εκείνος προσωποποιούσε. Αυτή η εικόνα γίνεται ακόμα πιο διαφωτιστική αν τη δούμε υπό το φως των εσωκομματικών εκλογών του 2021. Τότε, ο Ανδρέας Λοβέρδος, αν και αποκλείστηκε από τον δεύτερο γύρο, κατέγραψε ευρύτατη αποδοχή στην Αττική, κερδίζοντας όλες τις εκλογικές περιφέρειες της πρωτεύουσας. Στην Α’ Θεσσαλονίκης, δε, πέτυχε από τα υψηλότερα ποσοστά του σε όλη τη χώρα. Το εκλογικό του αποτύπωμα ήταν σαφές: είχε ερείσματα στα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδίως σε κοινωνικά στρώματα μεσαίων και ανώτερων εισοδημάτων, που αναζητούσαν ένα μετριοπαθές, εκσυγχρονιστικό και θεσμικά αξιόπιστο πολιτικό στίγμα.

Ακριβώς αυτή η δεξαμενή είναι σήμερα το μεγάλο ζητούμενο για το ΠΑΣΟΚ. Για να επιστρέψει σε ποσοστά εξουσίας, το κόμμα χρειάζεται να ανακτήσει την εμπιστοσύνη εκείνων των ψηφοφόρων που εγκατέλειψαν τον χώρο μετά το 2012 και που δεν βρήκαν ποτέ «στέγη» στον ΣΥΡΙΖΑ.

Όμως, αντί να τους ξανακερδίσει, το ΠΑΣΟΚ βλέπει αυτούς τους πολίτες να μετακινούνται, μέσω Λοβέρδου, οριστικά προς τη Νέα Δημοκρατία. Και εδώ έρχεται η στρατηγική διάσταση της επιλογής. Η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει οικοδομήσει από το 2016 μέχρι σήμερα μια σταθερή κοινωνική συμμαχία, που της εξασφάλισε εκλογική κυριαρχία. Αυτή η συμμαχία περιλαμβάνει τα μεσαία και ανώτερα στρώματα των μεγάλων πόλεων, τους νέους επαγγελματίες και τεχνοκράτες, αλλά και ένα τμήμα του παλαιού εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ. Πρόκειται για το πιο κρίσιμο εκλογικό ακροατήριο, καθώς συνδυάζει αριθμητικό βάρος, πολιτισμική ηγεμονία και οικονομική επιρροή.

Η ένταξη Λοβέρδου στη ΝΔ λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Συμβολικά, ενισχύει το αφήγημα του Μητσοτάκη ότι το κόμμα του είναι κάτι παραπάνω από μια έκφανση της κλασικής Δεξιάς, αλλά μπορεί να λανσάρεται ρεαλιστικά ως η δύναμη της «σταθερότητας», της «μεταρρύθμισης» και της «συνέχειας». Εκλογικά να εκφράζει μια κρίσιμη μάζα κεντρώων και φιλοευρωπαίων ψηφοφόρων, στερώντας από το ΠΑΣΟΚ τη δυνατότητα να τους διεκδικήσει με αξιώσεις ξανά, καθώς αυτό στρέφεται λαϊκίζοντας και προς τα αριστερά, στον αντιπολιτευτικό του Αντιμητσοτακισμό.

Κοντολογίς, το πρόβλημα για το ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνο αριθμητικό, καθώς δεν χάνει απλώς 1,5% δυνητικών ψηφοφόρων του από τον Λοβέρδο. Είναι πρωτίστως στρατηγικό: στερείται το «κλειδί» για να επεκταθεί πέρα από τα όριά του, σε εκείνα τα αστικά στρώματα που θα του έδιναν ξανά προοπτική διακυβέρνησης. Αντίθετα, η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη με μια μόνο του κίνηση δείχνει ότι γνωρίζει πού χτίζεται η πολιτική ηγεμονία στην Ελλάδα της δεκαετίας του 2020: στα μεσαία στρώματα των μητροπολιτικών κέντρων. Και με τον Λοβέρδο στις τάξεις της, έχει έναν ακόμα σύμμαχο στο αφήγημα που την κρατά με αυτό τον τρόπο κυρίαρχη από το 2016 μέχρι σήμερα.