Νικόλαος Παπαγεωργίου: Οι περιπέτειες ενός ευεργέτη με φόντο την ανέγερση του νοσοκομείου

Ποιος θα μπορούσε σήμερα να σκεφτεί τον “χάρτη” των υπηρεσιών υγείας στη Θεσσαλονίκη χωρίς το νοσοκομείο “Παπαγεωργίου”, που για πολλούς αποτελεί τη ναυαρχίδα του συστήματος υγείας στη Βόρεια Ελλάδα;

Με αφορμή τον θάνατο του τελευταίου μεγάλου ευεργέτη, Νικόλαου Παπαγεωργίου, που το 1989, μαζί με τον εκλιπόντα αδελφό του Λεωνίδα, αποφάσισαν να δωρίσουν συνολικά 30 εκατομμύρια δολάρια στο κράτος για την ανέγερση του ομώνυμου νοσοκομείου στη δυτική Θεσσαλονίκη, το TheOpinion εντόπισε και δίνει τον λόγο σε δύο μέλη της αρχικής ομάδας… κρούσης των αδελφών Παπαγεωργίου.

Πρόκειται για τον Γιώργο Χριστόπουλο, αντιπρόεδρο σήμερα του δ.σ. του Ιδρύματος Παπαγεωργίου και επί πολλά χρόνια Γενικό Διευθυντή του νοσοκομείου και τον Γρηγόρη Σοφιαλίδη, Διευθυντή των Τεχνικών Υπηρεσιών του νοσοκομείου. Οι δύο στενότατοι συνεργάτες του αείμνηστου Νίκου Παπαγεωργίου θυμούνται πώς ξεκίνησαν όλα, τον πόλεμο που δέχτηκε στην πορεία, το πώς λειτούργησε τελικά το νοσοκομείο, αλλά και τη… δυσκολία του να είναι κανείς ευεργέτης στη χώρα μας.

Γιώργος Χριστόπουλος, αντιπρόεδρος δ.σ. του Ιδρύματος Παπαγεωργίου

“Το 1988 υπηρετούσα στο Ιπποκράτειο. Ήρθε στο γραφείο μου ο Νίκος Παπαγεωργίου με έναν στενό του συνεργάτη και μου είπαν ότι ο κ. Παπαγεωργίου είχε κατά νου να κάνει μια δωρεά στον χώρο της υγείας. Τους είπα: “να είστε καλά, το ταμείο είναι απέναντι, πάσα δωρεά δεκτή”. “Δεν καταλάβατε”, μου είπαν, “πρόκειται για κάτι πολύ πιο σημαντικό”. “Το ίδιο ισχύει και για το πιο σημαντικό”, τους είπα και τους έδειξα το ταμείο. Μετά μου είπαν ότι ο Νίκος Παπαγεωργίου ήθελε να δωρίσει στο κράτος συνολικά 30 εκατομμύρια δολάρια για την ανέγερση ενός νοσοκομείου. Τότε, δεν σας κρύβω, σκέφτηκα: “μάλλον τρελός είναι αυτός”. Αποδείχτηκε , εκ του αποτελέσματος, ότι δεν ήταν…

Όταν στη συνέχεια είδα ότι ο άνθρωπος αυτός όχι μόνο τρελός δεν ήταν, αλλά ήθελε πραγματικά να κάνει μια αξιομνημόνευτη δωρεά με τόσο μεγάλο αντίκτυπο κοινωνικό, όπως η ανέγερση ενός νοσοκομείου, και με κάλεσε δίπλα του για να βοηθήσω στο εγχείρημα, δεν μπορούσα φυσικά να πω όχι.

Έναν χρόνο μετά, το 1989, ήρθε σε επαφή με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στον οποίο ανακοίνωσε την επιθυμία του. Ο Μητσοτάκης, προφανώς γνωρίζοντας τις παθογένειες του ελληνικού συστήματος, του είπε: “Αν θέλεις να γίνει το νοσοκομείο και να το χαρείς, τότε μην δίνεις μόνο τα χρήματα. Ανέλαβέ το μόνος σου”. Έτσι κι έγινε. Δώσαμε τους όρους μας τότε στον Μητσοτάκη, για να συμπεριληφθούν στη σύμβαση δωρεάς, όπως για παράδειγμα το να παραχωρηθεί στο Υπουργείο Υγείας τμήμα της σημερινής έκτασης του νοσοκομείου που ήταν τότε πεδίο βολής, να δημιουργηθεί νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ενώ ο τότε πρωθυπουργός υπέγραψε και μια φοβερή για εκείνη την εποχή διάταξη μέσα στη σύμβαση δωρεάς, διάταξη που προέβλεπε ότι αν το δημόσιο δεν απαντάει σε κάποιο αίτημα σε διάστημα ενός μήνα, θεωρείται αυτοδικαίως ότι έχει εγκριθεί! Έτσι, τελειώσαμε σε χρόνο ρεκόρ με όλες τις απαραίτητες εγκρίσεις, οι οποίες έπαιρναν χρόνια για να συγκεντρωθούν.

Στη συνέχεια βέβαια άρχισε ο πόλεμος στο πρόσωπο του Νίκου Παπαγεωργίου. Δέχτηκε πόλεμο και από ιδιωτικά συμφέροντα που δεν ήθελαν την ανέγερση του νοσοκομείου, βάζοντας διάφορα εμπόδια, τόσα που κάποια στιγμή απορώ πώς ο άνθρωπος αυτός δεν είπε “παίρνω τη δωρεά και φεύγω”… Εκτός όμως από τα ιδιωτικά συμφέροντα, υπήρχαν και φωνές εντός του πολιτικού συστήματος, που είχαν θέμα με το ότι το νοσοκομείο πρέπει να είναι καθαρά δημόσιο, να διοικείται αποκλειστικά από άτομα που διορίζει το ελληνικό κράτος κ.λπ, κ.λπ.

Ήταν βέβαια μεγάλο θέμα και οι προσλήψεις που επρόκειτο να γίνουν. Ως γενικός διευθυντής τότε σας διαβεβαιώνω ότι οι προσλήψεις γίνονταν αναλόγως προσόντων.

Έχω δύο κόρες. Το τρίτο μου παιδί είναι το νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Ξενύχτησα για αυτό το “παιδί” μου, όπως και για τ’ άλλα. Δεν γνωρίζαμε ούτε μέρα, ούτε νύχτα. Τι να πω για τον Νίκο Παπαγεωργίου; Με τον τόσο πόλεμο που δέχτηκε, απορώ πώς δεν έκανε πίσω. Αν έκανε πίσω αυτός, θα σκορπίζαμε όλοι. Παρά τον πόλεμο που δέχτηκε, ακόμη και προσωπικό πόλεμο, με λάσπη για τα λεφτά που δώριζε, απίστευτα πράγματα, παρά τον πόλεμο αυτό λοιπόν ο ίδιος επέμεινε. Με ψυχραιμία, με χαμηλό προφίλ, με σεμνότητα. Σε όλα τα θέματα έδινε τη σωστή λύση. Ξέρω ότι ο Νίκος Παπαγεωργίου “έφυγε”, αλλά η σκιά του και μόνο στηρίζει και θα στηρίζει το νοσοκομείο και στο μέλλον. Και θα επαναλάβω το εξής: παλαιότερα ήταν λίγοι οι πλούσιοι, αλλά πολλοί ευεργέτες. Σήμερα είναι πολλοί οι πλούσιοι, αλλά λίγοι οι ευεργέτες”.

Γρηγόρης Σοφιαλίδης, Διευθυντής Τεχνικών υπηρεσιών του νοσοκομείου Παπαγεωργίου

«Το νοσοκομείο αυτό ήταν το μεγάλο όνειρο των αδελφών Παπαγεωργίου. Ήθελαν να δωρίσουν το ποσό των 30 εκατομμυρίων δολαρίων στο ελληνικό κράτος για κάποιον κοινωφελή σκοπό. Αφουγκραζόμενοι, όμως, τις ανάγκες και κυρίως το πάγιο μέχρι τότε αίτημα των δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης για ένα νοσοκομείο στην περιοχή, αποφάσισαν να δώσουν αυτά τα χρήματα για αυτόν τον σκοπό. Σε επαφή που είχαν με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, πρότειναν, οι ίδιοι ως δωρητές από κοινού με το κράτος, να αναλάβουν την ανέγερση και τον εξοπλισμό του νοσοκομείου. Τι τους είπε ο Μητσοτάκης; «Κάντε το μόνοι σας. Μην δίνετε μόνο τα χρήματα, αναλάβετε και την ανέγερση του νοσοκομείου».  Πράγματι, έως τότε, είχε αποδειχτεί – και μιλάω και από τεχνικοοικονομικής άποψης – πως ό,τι αναλάμβανε το κράτος ως έργο, κόστιζε πιο ακριβά, γινόταν με υλικά χαμηλότερης ποιότητας και κυρίως καθυστερούσε πολύ. Και πραγματικά κάναμε το νοσοκομείο μόνοι μας. Στο τιμόνι ο Νίκος Παπαγεωργίου και στο πλευρό του μια ολιγομελής ομάδα, ευέλικτη και αποτελεσματική. Η αρχική σύμβαση μεταξύ του ιδρύματος Παπαγεωργίου και ελληνικού δημοσίου, που ήταν άλλωστε και η βάση για τη συνεργασία με το δημόσιο, έθετε το θεσμικό πλαίσιο πάνω στο οποίο θα βασιζόταν αυτή η συνεργασία. Το Ίδρυμα Παπαγεωργίου θα μπορούσε να διορίζει τέσσερα μέλη στο δ.σ. του νοσοκομείου και η κυβέρνηση τρία (κάτι που μετέπειτα άλλαξε με τρία μέλη πλέον να διορίζονται από το Ίδρυμα, τρία από το κράτος και ένα ως κοινής αποδοχής, από το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο)

Και τότε άρχισε ο πόλεμος. Ένας πόλεμος, με μένος, με  ένταση και με διάρκεια. Εγώ μόνο βρέθηκα σε δικαστήρια πέντε με έξι φορές, ενώ συνεχώς γίνονταν έλεγχοι. Κάθε τρις και λίγο, έρχονταν υπηρεσίες για έλεγχο. Ο πόλεμος αυτός επήλθε από δύο μέτωπα: αφενός από άλλα ιδιωτικά συμφέροντα στον χώρο της υγείας στα οποία δεν άρεσε ο ευέλικτος τρόπος με τον οποίο προχωρούσαμε στην ανέγερση και στελέχωση ενός νοσοκομείου που θα πρόσφερε δωρεάν στον κόσμο υπηρεσίες υγείας, καθώς σίγουρα θα μείωνε τη δική τους πελατεία. Να θυμίσω ότι είχαν εμφανιστεί τότε κάποιες Ενώσεις Πολιτών για την ένταξη του νοσοκομείου στο ΕΣΥ, μέχρι και βιβλίο μάλιστα εκδόθηκε , ενώ οι φήμες ότι ο Νίκος Παπαγεωργίου δεν έβαλε καθόλου χρήματα και ότι απλώς διαχειριζόταν ευρωπαϊκούς πόρους έδιναν κι έπαιρναν.

Δεν ήταν όμως μόνο ο πόλεμος των ιδιωτικών συμφερόντων. Υπήρχαν και εντονότατες ενστάσεις από κυβερνητικές φωνές που ασφαλώς ήθελαν τον έλεγχο ενός νοσοκομείου στο οποίο και περίπου 500 προσλήψεις θα γίνονταν αλλά και θα έπαιζε τον δικό του ρόλο σε επίπεδο μικροεξυπηρετήσεων (ραντεβού σε γιατρό, χειρουργεία κ.λπ). Φυσικά υπήρχαν φωνές στην κυβέρνηση που υποστήριζαν το δίκαιο. Δεν ήταν όμως θέμα ευεργέτη που δεν καταγόταν από την Αθήνα. Ήταν περισσότερο ένας πόλεμος που προερχόταν από το γεγονός ότι ο Νίκος Παπαγεωργίου ήθελε η δουλειά να γίνει, να γίνει καλά, χωρίς γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, χωρίς τις παθογένειες του δημοσίου,με τις καθυστερήσεις και τα γνωστά εμπόδια, ήθελε τα χρήματα να πιάσουν τόπο.

Η θεμελίωση έγινε τον Σεπτέμβριο του 1993, από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ενώ από το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου είχαν μπει ήδη μπουλντόζες στην αλάνα. Μεσολάβησε η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου και τον Ιανουάριο του 1996, μετά την ασθένεια του Παπανδρέου, ανέλαβε η κυβέρνηση Σημίτη. Το νοσοκομείο ήταν έτοιμο το 1997 και για δύο χρόνια έμεινε… κλειστό και λειτούργησε τελικά στα μέσα του 1999. Ο πρώτος ζωντανός ασθενής μπήκε στις 16 Αυγούστου του 1999.

Λέω ζωντανός, γιατί – τραγική ειρωνία – το 1997, οι πόρτες του νοσοκομείου άνοιξαν για έναν τραγικό λόγο, καθώς υποδέχτηκε τις σορούς των θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας με το Γιάκοβλεφ που συνετρίβη στα Πιέρια Ορη. Μεταξύ των θυμάτων ήταν μάλιστα και 23 τεχνικοί διάφορων ειδικοτήτων της εταιρείας Μηχανική που τα προηγούμενα χρόνια εργάζονταν για το κτίσιμο του νοσοκομείου μας.

Πάντως, για να γίνει μια αντιπαραβολή, θυμάμαι πως είχαμε πει εξαρχής πως το κόστος θα είναι έως 30 δις και το “κλείσαμε” στα 29,6 δις δραχμές. Εκείνη την περίοδο το κράτος έφτιαχνε το πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Λάρισας, το οποίο κόστισε 45 δις και δεν ήταν το ίδιο μεγάλο με το «Παπαγεωργίου».

Ο Νίκος Παπαγεωργίου ήταν ένας άνθρωπος πεισματάρης, ένας άνθρωπος που ήξερε πώς να προσηλώνεται στον στόχο του. «Προχωράμε στο σχέδιο για το νοσοκομείο», μας έλεγε όταν γκρινιάζαμε για τον πόλεμο που δεχόταν ο ίδιος. Συχνά τον ρωτούσαμε πώς είναι δυνατόν να μην τα παρατά, αλλά αυτός πάντα σεμνός, έλεγε: «Εσείς προχωράτε στον σχεδιασμό μας». Ήξερε επίσης να ακούει, να σέβεται την άποψη των ειδικών. «Αγόραζε» την εμπειρία και τη γνώση τους σε διάφορα θέματα και αναλόγως έπραττε.

Σήμερα, εξακολουθώ να εργάζομαι στο νοσοκομείο. Και κάθε φορά που μπαίνω στο κτήριο, που συναντώ τους ανθρώπους του, αισθάνομαι ικανοποίηση για αυτό το έργο που ολοκληρώθηκε, για αυτόν τον στόχο που εκπληρώθηκε, αλλά και για το πείσμα αυτού του ανθρώπου, του Νίκου Παπαγεωργίου, τον οποίο σήμερα – το βλέπω, είμαι εκεί – ευγνωμονούν χιλιάδες άνθρωποι, οι ασθενείς και οι συγγενείς τους, όσοι αυτοί που μέχρι σήμερα νοσηλεύτηκαν σε ένα νοσοκομείο με αξιοπρέπεια και υπό τις καλύτερες συνθήκες, σε ένα νοσοκομείο πραγματικά δίπλα στον άνθρωπο, όπως το ήθελε ο δημιουργός και εμπνευστής του».