Νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στον κόσμο

Γράφει ο Δημήτριος Τσαϊλάς

Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο από σήμερα το πρωί, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν επέλεξε τον πόλεμο ως μέσο εθνικής πολιτικής. Ήταν κατηγορηματικός, η Ουκρανία δεν είναι πραγματικό κράτος, δεν πρέπει να της επιτρέπεται να επιλέγει τους δικούς της συμμάχους και τα ρωσικά συμφέροντα ασφαλείας απαιτούν να βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Μόσχας. Για μερικούς αιθεροβάμονες να θυμηθούμε ότι οι πρώτοι που μίλησαν για ιστορικό λάθος και γεωγραφικό ατόπημα, που απαιτεί διόρθωση, ήταν οι σύμμαχοι Τούρκοι, αναφερόμενοι στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου.

Ο Πούτιν επιτέθηκε σήμερα στην Ουκρανία γιατί το θέλει και μπορεί. Προ ημερών είχε ανακοινώσει δύο προσχέδια συνθηκών, το ένα για να υπογραφεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το άλλο με το ΝΑΤΟ, χωρίς δηλωμένη πρόθεση για διαπραγμάτευση. Ήταν μια κατάσταση «πάρε το ή άφησέ το». Η ουκρανική κρίση αποκάλυψε έτσι τις πραγματικές προθέσεις της Ρωσίας. Η Μόσχα επιδιώκει να αναγκάσει τις δυτικές χώρες να ανατρέψουν ολόκληρη την μεταψυχροπολεμική αρχιτεκτονική ασφάλειας, ξεκινώντας με τη Χάρτα του Παρισιού που υπέγραψε το 1990. Ειδικότερα, το Κρεμλίνο απαιτεί από το ΝΑΤΟ να αρνηθεί οποιοδήποτε νέο μέλος στην Ανατολή και να αποσύρει τις δυνάμεις που ανέπτυξε στο έδαφος των νεότερων μελών της. Ένα αληθινό τελεσίγραφο, παρόλο που δεν υπήρχαν ρητά αναφερόμενες συνέπειες σε περίπτωση άρνησης.

Πολλοί σχολιαστές, δημοσιολογούντες ειδικοί και αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην υποτιθέμενη «σφαίρα επιρροής» της Ρωσίας είναι η αιτία της οργής του Κρεμλίνου. Στην πραγματικότητα, η διεύρυνση του ΝΑΤΟ δεν είναι το πρωταρχικό μέλημα του Κρεμλίνου. Είναι μόνο μια βολική αφήγηση για να κατηγορήσει τη Δύση.

Σήμερα υπάρχει μια παγκόσμια κρίση, και πιο συγκεκριμένα μια κρίση της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης. Ο πρώτος κανόνας των πολιτισμένων διεθνών σχέσεων είναι ότι μια χώρα δεν καταλαμβάνει το έδαφος μιας άλλης χώρας με τη βία. Ο Πούτιν παραβίασε αυτόν τον κανόνα και θα υπάρξουν μιμητές του που σκοπεύουν να παραβιάσουν αυτόν τον κανόνα ακόμη περισσότερο (Κίνα-Τουρκία). Υπάρχει κάποιος ήρεμος ευσεβής πόθος που υποστηρίζει ότι μπορούμε απλώς να αφήσουμε τον Πούτιν να καταλάβει την Ουκρανία και μετά να υπολογίζουμε στο ΝΑΤΟ ότι θα παρέχει ένα τείχος προστασίας από εκεί, και κανένας άλλος δεν θα τολμούσε να επιτεθεί σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτό είναι λάθος. Αυταρχικοί και αναθεωρητικοί ηγέτες θα τολμήσουν ό,τι τόλμησε ο Πούτιν, γιατί δεν υπάρχει πρόγραμμα συνταξιοδότησης για ηγέτες όπως αυτοί. Και δεν θα σταματήσουν στην Ουκρανία αν δεν τους σταματήσουμε εμείς.

Η Ουκρανία θα προσπαθήσει να αμυνθεί, χωρίς συμμάχους. Οι περισσότεροι Ουκρανοί δεν θα καλωσορίσουν τους Ρώσους, αλλά ο στρατός τους είναι πολύ πιο αδύναμος από τον ρωσικό. Εάν η ισορροπία δυνάμεων αποφασίσει το αποτέλεσμα, θα είναι υπέρ της Μόσχας. Αλλά η θέληση για αγώνα και η επιμονή είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες. Απλώς δεν ξέρουμε πόσο σθεναρά θα αντισταθούν οι Ουκρανοί και πόσο θα διαρκέσει αυτή η αντίσταση. Ο Πούτιν έχει επισημάνει ότι οι δυνάμεις του θα είναι αποτελεσματικές, αλλά οι Ουκρανοί στο παρελθόν έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικοί, συμπεριλαμβανομένης της πείνας του Χολοντόμορ που διέπραξε η Σοβιετική Ένωση που επέβαλε ο Στάλιν στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Μερικοί από τους ανθρώπους που αγωνίζονται τώρα θα είναι απόγονοι Ουκρανών που αντιστάθηκαν στη κολεκτιβοποίηση τότε.

Οι Δυτικοί αντιδρούν με ισχυρές κυρώσεις και με πολύ πιο ενοποιημένο τρόπο από ό,τι περίμεναν πολλοί μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Οι ρωσικές τράπεζες, οι ολιγάρχες και το κράτος θα αποκοπούν από τη δυτική χρηματοδότηση. Ο αγωγός Nordstream 2 που θα μεταφέρει φυσικό από τη Ρωσία στη Γερμανία έχει ανασταλεί εάν δεν τεθεί εκτός λειτουργίας. Η Δύση θα εμποδίσει τη μεταφορά της προηγμένης τεχνολογίας στη Μόσχα.

Τίποτα από αυτά δεν θα αλλάξουν τη γνώμη του Πούτιν. Έχει ήδη λάβει υπόψη του τις κυρώσεις. Σπάνια οι οικονομικές κυρώσεις αλλάζουν γρήγορα τη γνώμη οποιουδήποτε αυταρχικού για θέματα ασφάλειας. Μόνο όταν διαπραγματεύεστε την απαλλαγή από τις κυρώσεις, όχι όταν τις επιβάλλετε, έχετε πραγματική ελπίδα να πετύχετε αυτό που θέλετε.

Συμπεράσματα

Ο αλυτρωτικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας θα πρέπει να προειδοποιήσει τους πάντες σε όλο τον κόσμο για την πιθανότητα και άλλοι αυταρχικοί ηγέτες θα επιδιώξουν να διευρύνουν τα σύνορά τους, επικαλούμενοι πολιτιστική συγγένεια, ιστορικούς ισχυρισμούς ή ανθρωπιστικούς λόγους. Στον ζωτικό χώρο του Ελληνισμού, αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται ανησυχία για τον τουρκικό αναθεωρητισμό.

Η Μόσχα θα μπορούσε επίσης να σκέφτεται να προχωρήσει πέρα ​​από την Ουκρανία, εάν αυτή η αρχική εισβολή είναι επιτυχής. Τα βαλτικά μέλη του ΝΑΤΟ το καταλαβαίνουν πολύ καλά και έκαναν ό,τι μπορούσαν για να εξοπλίσουν την Ουκρανία ενάντια στη Ρωσία. Υποδέχονται επίσης πρόσθετες αμερικανικές και άλλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ.

Πιο μακριά, η Ταϊβάν πρέπει να ανησυχεί για την Κίνα, της οποίας η αξίωση για κυριαρχία στο νησί είναι ισχυρότερη από τις διεκδικήσεις της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Το Πακιστάν θα πρέπει να ανησυχεί για τα σύνορά του στη Γραμμή Ντουράντ με το Αφγανιστάν, κάτι που αμφισβήτησαν ακόμη και οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ κυβερνήσεις στην Καμπούλ. Η Ινδία πρέπει να ανησυχεί για τη μακροχρόνια συνοριακή της διαμάχη με την Κίνα. Υπάρχουν δεκάδες άλλες συνοριακές διαφορές στην Ασία που θα μπορούσαν να επιδεινωθούν εάν η μία ή η άλλη χώρα αποφασίσει να τις διευθετήσει με τη βία.

Ο Υποναύαρχος (εα) Δημήτριος Τσαϊλάς ΠΝ δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου, είναι μέλος και ερευνητής του Ινστιτούτου για την Εθνική και Διεθνή Ασφάλεια.