Μακεδονία και Στρατηγικές Πρώτες Ύλες: Μπορεί η Ελλάδα να Παίξει Ρόλο στο Παιχνίδι του Μέλλοντος;

Αρθρογραφεί στο TheOpinion ο Δρ. Ευάγγελος Τζάμος, Οικονομικός Γεωλόγος, ιδρυτής/CEO της startup Ecoresources, ιδρυτής/GM του GRawMat Innovation Cluster.

Τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά λέξεις όπως «πράσινη ενέργεια», «ηλεκτρικά αυτοκίνητα», «τεχνητή νοημοσύνη» και «ψηφιακή μετάβαση».

Όλα αυτά, όμως, χρειάζονται συγκεκριμένα υλικά για να γίνουν πραγματικότητα. Υλικά που δεν βρίσκονται παντού, ούτε σε απεριόριστες ποσότητες. Ονομάζονται στρατηγικές και κρίσιμες πρώτες ύλες και αποτελούν τον “κρυφό θησαυρό” πίσω από την τεχνολογία και την ενέργεια του αύριο.

Και εδώ έρχεται το ερώτημα: Έχει η Ελλάδα – και ειδικά η Μακεδονία – ρόλο σε αυτή την παγκόσμια σκακιέρα;

Η απάντηση είναι: Ναι, και μάλιστα σημαντικό.

Τι είναι αυτές οι πρώτες ύλες και γιατί έχουν σημασία;

Μιλάμε για μέταλλα και ορυκτά όπως:

• Νικέλιο και κοβάλτιο – για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και κινητά τηλέφωνα.
• Σπάνιες γαίες – για μαγνήτες σε ανεμογεννήτριες και high-tech εξοπλισμό.
• Χαλκός – για όλα τα ηλεκτρικά καλώδια και κυκλώματα.
• Βωξίτης και αλουμίνιο – για πιο ελαφριές και αποδοτικές κατασκευές.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από τρίτες χώρες, όπως η Κίνα, και αναζητά τρόπους να εκμεταλλευτεί τους δικούς της πόρους. Και κάπου εδώ, η Μακεδονία μπαίνει δυναμικά στο προσκήνιο.

Πού βρίσκεται ο ορυκτός πλούτος της Μακεδονίας;

1. Νικέλιο & Κοβάλτιο

• Δυτικό και Ανατολικό Βέρμιο (Φλώρινα και Πτολεμαΐδα): Υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα νικελίου και κοβαλτίου, κρίσιμα για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων.
• Καστοριά και Σέρβια Κοζάνης: Μεγάλα κοιτάσματα νικελίου (+κοβαλτίου εφόσον η ανάκτηση πραγματοποιηθεί με υδρο-μεταλλουργικές μεθόδους).

2. Βωξίτης & Αλουμίνιο

• Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα: Κοιτάσματα βωξίτη, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλουμινίου – βασικού υλικού για την αεροναυπηγική και τις ενεργειακά αποδοτικές κατασκευές.

3. Χαλκός & Χρυσός

• Σκουριές και Ολυμπιάδα (Χαλκιδική): Από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα χαλκού-χρυσού στην Ευρώπη.
• Ποντοκερασιά, Γερακαριό, Βάθη και Μυλοχώρι (Κεντρική Μακεδονία): Περιοχές με σημαντικά αποθέματα και προοπτικές έρευνας.

4. Σπάνιες Γαίες (REEs)

• Δυτική Μακεδονία (Βροντερό Φλώρινας): Ενδείξεις κοιτασμάτων με σπάνιες γαίες, απαραίτητες για μαγνήτες.
• Ανατολική Μακεδονία & Θράκη: Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πιθανή ύπαρξη υψηλής περιεκτικότητας σπανίων γαιών κοντά στον Στρυμόνα και τον Νέστο.

5. Αρσενικό, Αντιμόνιο, Γερμάνιο & Ίνδιο

• Ολυμπιάδα – Μαύρες Πέτρες (ΒΑ Χαλκιδική): Μεταλλεύματα με μεγάλη βιομηχανική αξία για τεχνολογίες αιχμής.
• Θερμά και Πολύκαστρο (Κεντρική Μακεδονία): Ενδείξεις για σημαντικά κοιτάσματα.
• Λαχανάς & Βαρβάρα: Ιστορικές εκμεταλλεύσεις αντιμονίου και μαγγανίου.

Και τι σημαίνουν όλα αυτά για τον απλό πολίτη;

Αν η Ελλάδα αποφασίσει να επενδύσει σοβαρά στον τομέα αυτό, τα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες θα είναι πολλαπλά:

• Νέες δουλειές σε εξειδικευμένους αλλά και πρακτικούς τομείς (τεχνίτες, μηχανικοί, εργατοτεχνίτες, περιβαλλοντικοί επιστήμονες κ.ά.)
• Τοπική ανάπτυξη με έργα υποδομών και επενδύσεις σε περιοχές που σήμερα έχουν πληγεί από την απολιγνιτοποίηση
• Ενίσχυση της Θεσσαλονίκης ως κόμβου μεταποίησης, εξαγωγών και καινοτομίας
• Περιβαλλοντική προστασία με σύγχρονες μεθόδους εξόρυξης και ανακύκλωσης

Τι χρειάζεται για να γίνει αυτό πραγματικότητα;

Για να αξιοποιήσουμε αυτόν τον πλούτο με ασφάλεια, διαφάνεια και σεβασμό στο περιβάλλον, πρέπει:

• Να υπάρχουν καθαροί κανόνες και διαδικασίες για τις εταιρείες που επενδύουν.
• Να ενημερωθούν οι τοπικές κοινωνίες και να έχουν λόγο στις αποφάσεις.
• Να συνδεθούν τα πανεπιστήμια, όπως το ΑΠΘ, με την αγορά εργασίας και τη βιομηχανία.
• Να αναπτυχθεί η κυκλική οικονομία, δηλαδή η ανακύκλωση χρήσιμων υλικών από παλιές εγκαταστάσεις και απορρίμματα.

Θεσσαλονίκη: Η πόλη που μπορεί να γίνει το “κέντρο ελέγχου”

Η Θεσσαλονίκη έχει όλα τα φόντα να γίνει η πόλη που θα συντονίσει την ανάπτυξη του τομέα:

• Έχει λιμάνι και αεροδρόμιο, για να υποστηρίξει τις εξαγωγές.
• Έχει ερευνητικά κέντρα και επιστημονικό προσωπικό.
• Μπορεί να φιλοξενήσει νέες νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) και συνεργασίες με μεγάλες βιομηχανίες.

Συμπέρασμα: Ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί

Η Μακεδονία έχει τον πλούτο, η Θεσσαλονίκη έχει τις υποδομές, και η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να επενδύσει σε έναν τομέα που θα δώσει δουλειές, τεχνολογία και προοπτική στις επόμενες γενιές.

Με σωστό σχεδιασμό, συμμετοχή των πολιτών και σεβασμό στο περιβάλλον, μπορούμε να γράψουμε μια νέα σελίδα για τη Βόρεια Ελλάδα – και όχι μόνο.