Η κίνηση του εκκρεμούς προς τα δεξιά με φόντο την προεδρική εκλογή

Αρθρογραφεί στο TheOpinion ο Γιώργος Πινακίδης, δικηγόρος και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής.

Η επιλογή του υποψηφίου του κυβερνώντος κόμματος για την Προεδρία της Δημοκρατίας δεν είναι τόσο μονοσήμαντη και αβαθής, όσο εκ πρώτης όψεως φαίνεται.

Η πιο προφανής πτυχή έχει ήδη επισημανθεί. Είναι πρωτίστως μια κίνηση που υπακούει σε κομματικές ή μάλλον εσωκομματικές ανάγκες της κυβερνητικής παράταξης. Εξυπηρετεί το δόγμα επανασύνδεσης με το παραδοσιακό δεξιό ακροατήριο υπό τις διάφορες εκδοχές του, που μοιράζεται πλέον μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και μικρότερων υποστατών και υπολογίσιμων κομματικών σχηματισμών και αθροίζει σημαντικό ποσοστό του εκλογικού σώματος. Την εκπροσώπηση της μερίδας αυτής πολιτών μονοπωλούσε άλλοτε -σχεδόν αποκλειστικά- το κυβερνών κόμμα. Τα ανοίγματα ωστόσο της διακυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη προς τον κεντρώο, σημειακά δε και προς τον αριστερό χώρο, και η προσπάθεια ενσωμάτωσης ευρύτερων ιδεολογικών και πολιτικών δυνάμεων, έκαναν τη μερίδα αυτή να αισθάνεται άβολα στους κόλπους της ιστορικής συντηρητικής παράταξης, με δεδομένες τις καταβολές και τις παραδόσεις της.

Η επαναπροσέγγιση του πιο συντηρητικού τμήματος των ψηφοφόρων δεν συμβαίνει όμως ερήμην των διεθνών εξελίξεων· κάθε άλλο, ενεργείται σε συντονισμό και ευθυγράμμιση προς αυτές. Οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη και αλλού δείχνουν ότι οι κοινωνίες στρέφουν το ενδιαφέρον τους ολοένα και περισσότερο σε ζητήματα που αισθάνονται ότι απειλούν την ευημερία ή τη συνοχή τους. Η σύνδεση, ανάλογα με τις εθνικές ιδιομορφίες, της εισροής προσφυγικών ή μεταναστευτικών πληθυσμών με την αγορά εργασίας και την οικονομία και, περαιτέρω, με θέματα πολιτισμικής φυσιογνωμίας και ταυτότητας, διαμορφώνει μια καινούρια ατζέντα, έναντι της οποίας καλούνται να επανατοποθετηθούν οι πολιτικές δυνάμεις. Όλες, και όχι μόνο όσες συγκροτούνταν μονοθεματικά γύρω από τα ζητήματα  αυτά. Παρότι τα σχετικά φαινόμενα δεν απαντούν στην ίδια έκταση ή με την ίδια ένταση παντού, οι μεταβολές στα σώματα των κοινωνιών φαίνεται να τις μετακινούν συνολικά προς τα δεξιά.

Την ίδια στιγμή, η ευρωπαϊκή οικονομία χάνει τη μάχη της ανταγωνιστικότητας από τις Η.Π.Α. και την Κίνα, ενώ απειλείται με την επιβολή δασμών από τη νέα αμερικανική διοίκηση, που θα θίξουν περαιτέρω το εξωτερικό εμπόριό της. Στη Γερμανία το πρόβλημα του ακριβού ενεργειακού εφοδιασμού και η υστέρηση προσαρμογής εξωστρεφών τομέων του βιομηχανικού κλάδου υπονομεύουν το εξαγωγικό πρότυπο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η μεταπολεμική της ευρωστία. Στη Γαλλία η επιδείνωση των δημοσιονομικών μεγεθών και η ανάγκη λήψης περιοριστικών μέτρων εμποδίζουν την έγκριση του προϋπολογισμού από την Εθνοσυνέλευση και προκαλούν βαθιές εσωτερικές εντάσεις. Όλα αυτά πυροδοτούν πολιτική ρευστότητα και αναδεικνύουν ριζοσπαστικές δεξιές δυνάμεις στο προσκήνιο. Η αναταραχή που επικρατεί στον πλανήτη, με ενεργά πολεμικά μέτωπα και εστίες σύγκρουσης σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, αλλά και η επάνοδος στην εξουσία του D. Trump, με θολή αλλά σαφώς αναθεωρητική ρητορική, εντείνουν την ανασφάλεια. Σε περιβάλλον γενικευμένης διακινδύνευσης, το αγαθό της ασφάλειας προβάλλει ξανά ως άξιο υψηλής προστασίας. 

Εντός του διεθνοπολιτικού αυτού πλαισίου, η κυβερνώσα παράταξη, με το βλέμμα στραμμένο στις επόμενες εκλογές, οργανώνει την ανακατάληψη ενός χώρου στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, τον οποίο θεωρεί διαχρονικά τμήμα της. Σε αυτά τα συμφραζόμενα πρέπει να εντάξουμε και τους χειρισμούς της σε σχέση με την προεδρική εκλογή. Επιχειρείται τώρα μια «διόρθωση» και διακριτική μετατόπιση στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο, η οποία αποσκοπεί στη σύλληψη νέας πολιτικής ύλης και στην έκφραση ενός υπό διαμόρφωση ρεύματος που τείνει να εξέλθει των ορίων της κατεστημένης πολιτικής εκπροσώπησης. Χωρίς, πάντως, από την άλλη πλευρά, να εγκαταλείπεται η στρατηγική προσέγγιση του εκλογικά κρίσιμου μεσαίου χώρου, που χαρακτήρισε έντονα την έως τώρα διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Απλώς, το εκκρεμές τώρα κλίνει προς τα δεξιά.