Γυναίκες αρχηγοί κρατών; Ίσως τον επόμενο αιώνα

Αρθρογραφεί στο TheOpinion η Κική Αραβίδου, συνιδρύτρια της ομάδας για την γυναικεία ενδυνάμωση και τα γυναικεία δικαιώματα SHE-Society for Help & Empowerment.

Το 2024 είναι χρονιά τεστ για τη δημοκρατία αφού έχουμε εκλογές σε περισσότερες από 40 χώρες, οι οποίες συγκεντρώνουν πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού και το 42% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Από την εκκίνηση ακόμη όμως, παρατηρούμε διακρίσεις: από τις 42 εκλογές, τόσο προεδρικές όσο και κοινοβουλευτικές, μόλις 18 έχουν γυναίκες στη διεκδίκηση για την ηγεσία.  Η κρισιμότερη αναμέτρηση όλων αναμφισβήτητα είναι οι προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες πολιτικοί εκεί.

Έχουμε ήδη το προηγούμενο της Χίλαρι Κλίντον το 2016, που αν εξαιρέσουμε το φύλο της, ήταν μια άκρως συμβατική υποψήφια για την προεδρία με υψηλά προσόντα, ισχυρά ποσοστά αποδοχής ως γερουσιαστής και υπουργός Εξωτερικών υπό τον Μπαράκ Ομπάμα και παρούσα στη δημόσια ζωή για δεκαετίες με ρητορική πάντα προσεκτικά τοποθετημένη. Ωστόσο, η αντίδραση για την υποψηφιότητά της ήταν αντισυμβατική. Έκανε λάθη; ναι, όλοι οι υποψήφιοι κάνουν. Το ερώτημα όμως είναι, σε σύγκριση με τι; Ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε πιο προφανή λάθη σε μια εβδομάδα από ό,τι εκείνη σε ένα χρόνο, τα οικονομικά του ήταν πολύ πιο σκοτεινά, τα θεμέλιά του πολύ λιγότερο ηθικά, η συμπεριφορά του πολύ πιο ασταθής. Αλλά παρούσα στη μάχη ήταν η δυναμική των φύλων: η υποψηφιότητα της Χίλαρι πυροδότησε μία σεξιστική αντίδραση. Μία γυναίκα που κατεβαίνει στην πολιτική γνωρίζει ότι πρέπει να δουλέψει ιδιαίτερα σκληρά προκειμένου να πείσει να την επιλέξουν, αφού η εικόνα μιας γυναίκας επικεφαλής δεν ταιριάζει με τις έμφυλες προσδοκίες μας για τους ηγέτες. Οι ψηφοφόροι συνήθως συνδέουν το ρόλο ενός προέδρου με χαρακτηριστικά που στερεοτυπικά θεωρούν «αρσενικά» όπως εξουσία, δύναμη, αποφασιστικότητα.

Έχουμε στο παρόν την Κάμαλα Χάρις, την πρώτη μαύρη γυναίκα υποψήφια. Παρά την καριέρα της ως επιτυχημένη εισαγγελέας, εκλεγμένη υπουργός δικαιοσύνης στην Καλιφόρνια και γερουσιαστή, πολλοί ρεπουμπλικάνοι υποστηρίζουν ότι οι δημοκρατικοί την προσέλαβαν με κριτήρια διαφορετικότητας (Diversity Equity Inclusion -DEI  hire), με προφανή στόχο την υπονόμευση όλων των κατακτήσεων της, υπονοώντας ότι βρίσκεται σε αυτήν τη θέση όχι γιατί το αξίζει αλλά μόνο για την εθνική της καταγωγή. Φυσικά είναι θεμιτό να ασκείται κριτική σε γυναίκες ή μη λευκούς χωρίς αυτόματα να θεωρούμε ότι αυτό είναι σεξιστικό ή ρατσιστικό, αλλά αυτή δεν είναι αυτή η περίπτωση.  Ήδη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η Χάρις έχει γίνει στόχος παραπληροφόρησης και μίσους: το 2020 μέσα σε δύο μήνες το 78% από 336.000 fake news, βασισμένα στο σεξ και σε ρητορική μίσους είχαν στόχο την Κάμαλα Χάρις. Μετά την επίσημη υποψηφιότητα της για την Προεδρία, δεξιοί ακτιβιστές την κατηγορούν ότι έφτασε στην κορυφή επειδή «κοιμήθηκε» με ισχυρούς άντρες, άλλωστε αυτό καταλογίζεται συχνά σε  πετυχημένες γυναίκες όχι μόνο στην πολιτική, με σκοπό να μειώσουν την αξία τους. Ο Τζει Ντι Βανς, υποψήφιος αντιπρόεδρος με τον Ντόναλντ Τραμπ,  δήλωσε ότι η Χάρις δεν μπορεί να γίνει πρόεδρος επειδή δεν έχει παιδιά και έχει γάτες. Η Κάμαλα Χάρις έχει βέβαια δύο  υιοθετημένα παιδιά, όμως η επίθεση υπονοεί ότι οι γυναίκες που δεν έχουν βιολογικά δικά τους παιδιά δεν νοιάζονται για την Αμερική και το μέλλον της. Χαρακτηριστικό επιχείρημα της alt right ατζέντας και των ιδεών όλων αυτών που πιστεύουν ότι οι γυναίκες έχουν αξία μόνο ως μέσα αναπαραγωγής. Σε κάθε περίπτωση οι επιθέσεις στην Χάρις για το φύλο, τη φυλή της ή και τα δύο θα ενταθούν όσο πλησιάζουμε στις εκλογές και είναι γεγονός ότι είναι πιο πιθανό σε μια γυναίκα υποψήφια να εστιάσουν στην προσωπική της ζωή από ότι σε έναν άντρα.

Το 2023 ο αριθμός των κρατών στα Ηνωμένα Έθνη που είχαν γυναίκες στην ηγεσία έπεσε στα 12 από 17 που ήταν το 2022. Η πρόβλεψη για την επίτευξη της έμφυλης ισότητας στις υψηλότερες θέσεις εξουσίας με τους τρέχοντες ρυθμούς είναι τα 130 χρόνια.