Δυο λόγια για τον Σωκράτη Μάλαμα και το πανό «ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ»

Είμαι ο τελευταίος δημοσιογράφος που δικαιούται να μιλήσει για τον Σωκράτη Μάλαμα γιατί είμαι άκρως υποκειμενικός. Τον αγαπώ σα δημιουργό και τον γνωρίζω σαν άνθρωπο με αποτέλεσμα η εκτίμηση που του έχω να είναι απεριόριστη, ικανή να εξωραΐσει αδυναμίες του και να υπερτονίσει προτερήματά του. 

Θέλω, λοιπόν, τη γνώμη μου να την απορρίψετε όπως ακριβώς απορρίπτουν στην συγχρονισμένη κολύμβηση την καλύτερη και την χειρότερη βαθμολογία αλλά νωρίτερα να την ακούσετε (γιατί ίσως διαπιστώσετε πως δεν είμαι ο μόνος που θα βαθμολογήσει έτσι).

Τα γεγονότα είναι γνωστά: «Ο Σωκράτης Μάλαμας ζήτησε να κατέβει το πανό που έλεγε ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ στη διάρκεια συναυλίας του στο Ρέθυμνο». Η είδηση έγινε viral, μεταδόθηκε σαν… μετάλλαξη κορονοϊού και τα λαϊκά δικαστήρια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποφάνθηκαν πως «Ο Μάλαμας υπερασπίζεται τον Λιγνάδη», «είναι ο μόνος αυτός και η Μενδώνη που ενοχλήθηκαν από το πανό», «είναι συστημικός», «είναι ΣΥΡΙΖΑ ή… ποταμίσιος», «έχει βολευτεί», «είναι μεθύστακας».

Όσοι τα είπαν αυτά, αγνόησαν εξοργιστικά το ότι ο Μάλαμας είπε κι άλλα εκτός από το «κατεβάστε το πανό». Έκαναν πως δεν τον άκουσαν να μιλά στην ίδια αποστροφή του λόγου του για την εξουσία και για το παιχνίδι που αυτή παίζει διαχρονικά. Αγνόησαν πως αναφέρθηκε στο πανό και είπε «ναι, συμφωνούμε, έτσι είναι» και επίσης ότι «ανεβάστε το ξανά μετά τη συναυλία». Προσέξτε: δεν λέω ότι το έκαναν επίτηδες. Από θυμό και παράπονο έμειναν μόνο στο «κατεβάστε το πανό», όμως, άνθρωποι που αγωνίζονται (και μπράβο τους και είμαστε μαζί τους) για την «α-λήθεια» (το να μην ξεχαστεί δηλαδή κάτι) στην υπόθεση βιασμών παιδιών από τον Δημήτρη Λιγνάδη, είναι κρίμα να εκφράζουν ετυμηγορίες χωρίς να συμπεριλαμβάνουν όλα τα γεγονότα, όλες τις διαστάσεις του θέματος. Η αλήθεια ολόκληρη είναι η εξής: Ο δημιουργός είπε πολλά που τον καθιστούν ξεκάθαρα στην πλευρά των υπερασπιστών των θυμάτων του Λιγνάδη και είπε και «κατεβάστε τώρα το πανό και σηκώστε το μετά».

Ας είμαστε ειλικρινείς: Αυτό που έκανε ο Σωκράτης Μάλαμας στο Ρέθυμνο ήταν ΛΑΘΟΣ. Ατόπημα ολκής που δύσκολα δικαιολογείται για μια προσωπικότητα του βεληνεκούς του Χαλκιδικιώτη δημιουργού. Ο Μάλαμας είναι συγκροτημένος, καλλιεργημένος, πάντα ενημερωμένος και με απίστευτα ισχυρό χαρακτήρα. Δεν είναι δυνατόν να μην μπορεί να ανεχτεί την (έστω κάποιες φορές) υπερβολή στην αντίδραση τόσο μεγάλης μερίδας κόσμου ανά την Ελλάδα για το θέμα Λιγνάδη. Δεν είναι δυνατόν να μην μπορεί να αφουγκραστεί τη στιγμή, την ιστορικότητά της, την πολιτική διάσταση των γεγονότων. Πιστεύω ακράδαντα πως και ο ίδιος κατάλαβε ότι ήταν λάθος του να επικαλεστεί «αποσυντονισμό» και «ενόχληση» γιατί ναι μεν μπορεί και τα δύο (και πολλά περισσότερα συναισθήματα) εκείνη τη στιγμή να ισχύουν, ωστόσο αποκομμένα και προσαρμοσμένα στην απόλυτη «εικονικότητα» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μπορούν να γίνουν επιχειρήματα στην «άλλη πλευρά» του «πολέμου Λιγνάδη», στην πλευρά αυτών που ενοχλούνται όχι από το πανό αλλά από το περιεχόμενό του, το μήνυμα, την αλήθεια του, το «ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ».

Θεωρώντας λοιπόν πως ο Μάλαμας φέρθηκε παρορμητικά προχθές στο Ρέθυμνο θα αντιπαραθέσω το εξής: Είναι κάποιος που αρνείται στον οποιονδήποτε καλλιτέχνη το δικαίωμά του, όχι να απαγορεύσει να ανεβεί το πανό σε συναυλία του, αλλά να ζητήσει να ανεβεί σε συγκεκριμένη στιγμή και να μείνει μία λογική ώρα αναρτημένο; Πιστεύουν δηλαδή οι ακτιβιστές που σηκώνουν (και μπράβο τους) το πανό ότι δικαιούνται αυτοί και μόνον να κρίνουν πώς, πού, πότε και πόση ώρα θα παρεμβαίνουν χωρίς να ενημερώσουν/ρωτήσουν κανέναν;

Λοιπόν, ακούστε να δείτε και μετά πετάξτε τη γνώμη μου στο καλάθι των αχρήστων: Το πανό ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ μεταφέρει ένα σπουδαίο μήνυμα. Ανεβαίνει (μακάρι παντού και για καιρό), χειροκροτείται, φωτογραφίζεται (για να εκμεταλλευτούμε τη δύναμη των μίντια) και κατεβαίνει. Δεν είναι «εγκατάσταση εικαστική», δεν είναι «Τέχνη μέσα στην Τέχνη», δεν είναι παράσταση μέσα στην παράσταση με άλλους πρωταγωνιστές.

Είδα στα Λουτρά Πόζαρ (όπου το πανό ήταν κρεμασμένο σε μια γωνιά στις κερκίδες, ήρθε στη μέση της συναυλίας μέσα στο πλήθος, ανέβηκε και μετά από τρία λεπτά εξαφανίστηκε προκαλώντας ρίγη συγκίνησης) τυπωμένο μπλουζάκι που έγραφε «ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ». Επαναλαμβάνω: μπλουζάκι. Να είσαι δηλαδή με αυτόν που το φοράει στο ίδιο μπαρ, λεωφορείο, ουρά υπηρεσίας και να βλέπεις μονίμως αυτό το σύνθημα. Το βρήκα τουλάχιστον υπερβολικό και αχρείαστο. Τόσο υπερβολικό που ενέχει κίνδυνο η απίστευτη αυτή αντίδραση να φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Το «ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ» δεν είναι «αλεύρι για όλες τις χρήσεις». Πρόκειται για δυο λέξεις που τσακίζουν κόκαλα. Θέλει Τέχνη, θέλει αισθητική, θέλει τρόπο για να φτάσει στους αποδέκτες και να φέρει αποτελέσματα. Ας πούμε, αν την πρώτη μέρα της νέας σχολικής χρονιάς οι μαθητές μιας τάξης σηκώσουν ένα τέτοιο πανό, είναι υπερβολή μετά να μην το κατεβάσουν. Δεν είναι διακόσμηση της τάξης το πανό, ούτε της συναυλίας και της θεατρικής παράστασης.

Εκτός κι αν κάποιος θεωρεί υπερβολή να ζητάει ένας ηθοποιός όσο παίζει θέατρο να μην βλέπει μονίμως ανάμεσα στους θεατές το ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ. Φυσικά κάποιοι από αυτούς που διαβάζουν τα λεγόμενά μου τώρα θα διαφωνούν. Το ζήτημα των ορίων και της αισθητικής, όπως και η εκτίμηση για τη χρησιμότητα μιας ακτιβιστικής δράσης είναι υποκειμενικά. Τα γράφω υπερασπιζόμενος το δικαίωμα ενός ανθρώπου (εν προκειμένω του Μάλαμα αλλά και οποιουδήποτε άλλου) στο μέλλον να διεκδικήσει η ανάρτηση του πανό να γίνει ΚΑΙ με τους δικούς του όρους σε μια συναυλία/παράστασή του.

Ήταν βλακεία του Σωκράτη Μάλαμα να ζητήσει να κατέβει το πανό ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ. Ακόμα κι αν πρότεινε να ανεβεί μετά. Ακόμα κι αν ξεκαθάρισε πως είναι μαζί του και συμφωνεί με το περιεχόμενό του. Δε θα γνωρίσουμε, ωστόσο, σήμερα τον Μάλαμα. Ξέρουμε και τις απόψεις και τη στάση ζωής του. Ξέρουμε πόσο κοντά ή μακριά από τον κόσμο και τα προβλήματά του ως καλλιτέχνης είναι. Πόσο παίρνει θέση για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αυτή η ανθρωποφαγία και η αποκαθήλωση των πάντων, με τρελαίνει. Για σταθείτε παιδιά. Ελάτε να το συζητήσουμε. Αν δεχτούμε πως σε όλα τα συγκρουσιακά ζητήματα υπάρχουν δύο πλευρές (θεωρώ πως είναι περισσότερες πάντα αλλά σε αυτή τη χώρα έτσι έχουμε μάθει να συγκρουόμαστε) ο Μάλαμας είναι με την πλευρά αυτών που διεκδικούν και αυτών που θέλουν να ανατρέψουν. Γι αυτό το 2013 ήταν έξω από την ΕΡΤ. Γι αυτό εμφανίστηκε στις Σκουριές. Γι αυτό δίνει συνεντεύξεις και μιλά για την εξαθλίωση, τις ευθύνες της εξουσίας, την ανάγκη να κρατάμε το μυαλό μας γερό. Ο κόσμος το καταλαβαίνει αυτό και τον ακολουθεί. Κάθε συναυλία του είναι μια μορφή αντίδρασης. Η νεολαία εκφράζεται με τα τραγούδια του. Λάθη γίνονται. «Παραφωνίες», για να χρησιμοποιήσω έναν μουσικό όρο που απεχθάνεται κάθε δημιουργός. Ας φροντίσουμε παιδιά να μην ακυρώνουμε ανθρώπους που είναι από τη δική μας πλευρά. Ας φροντίζουμε να μην «πυροβολούμε συμμάχους» στον πόλεμο που μαίνεται.

Υ.γ.: Ναι, αν το γεγονός αφορούσε άλλον καλλιτέχνη, ας πούμε έναν του λαϊκού ρεπερτορίου, ίσως ήμουν αυστηρότερος μαζί του. Λάθος νοοτροπία αυτή. Παλεύω κι εγώ όπως όλοι μας να την αλλάξω. Είναι ο Μάλαμας, όμως, και τον ξέρω. Τον έχω ζυγίσει δεκαετίες τώρα και αναλύοντας όλο το περιστατικό, μπορώ να δεχτώ την εκδοχή του, την «αλήθεια του». Επειδή, δε, συμβαίνει να τον έχω γνωρίσει και προσωπικά αρκετά καλά, να είστε σίγουροι πως από τα μεγάλα λάθη του ο Μάλαμας βγαίνει ένας άλλος, καλύτερος άνθρωπος γιατί έχει μάθει να δουλεύει εσωτερικά με τον εαυτό του. Αυτά που είναι να μάς πει και να κάνει μετά τα γεγονότα του Ρεθύμνου, εδώ είμαστε και θα τα δούμε. Μακάρι και όσοι έσπευσαν να δολοφονήσουν τον χαρακτήρα του να γίνονται καλύτεροι. Δυστυχώς η σκόνη που σηκώνει κάθε φορά μια τέτοια «εκδοχή πραγματικότητας» πηγαίνει και κάθεται στα πνευμόνια όλων μας και μάς κόβει τον αέρα. Το μίσος δε μας αφήνει να αναπνεύσουμε και χωρίς ανάσα, ο αγώνας για την α-λήθεια,  που όλοι επικαλούμαστε, γίνεται δυσκολότερος. 

Υ.γ.2: ΒΙΑΣΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΓΑΜΩΤΟ